Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açması konusuna değinmeden önce ticari işletme ve şubelerini açıklamak faydalı olacaktır. TTK 11 uyarınca ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı amaçlayan devamlı ve bağımsız şekilde faaliyet yürüten işletmedir. Yani ticari işletmeler kar amacı gütmeli, faaliyetlerini sürekli ve bağımsız olarak yürütmelidir. TTK’ya göre her ticari işletmenin bir de merkezinin bulunması şarttır. İşletmelerin yürüttükleri faaliyet arttıkça merkezden kontrol zorlaşacaktır. Bu sorun şubeler açarak mahalli birimlerden kontrol, faaliyet yürütme ile çözülebilecektir. İşletme Türk de olsa yabancı da olsa Türkiye’de şube açarak ülke içindeki faaliyetlerini yürütebilirler.
Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açması, yabancıların Türliye’de şirket kurması TTK uyarınca serbesttir. Ancak yabancıların Türkiye’de şube açması faaliyet göstermesi bir şarta bağlanmıştır. O da şirketin sermayesinin paylara bölünmüş olmasıdır.
Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Şube Açması Durumunda Alınacak İzinler
Yurtdışı merkezli firmanın Türkiye’de şube açması için firma ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti Gümrük ve Ticaret Bakanlığından izin alması gerekecektir. Kanunda önceden Sanayi ve Ticaret Bakanlığı olarak anılan bu izni vermeye yetkili kurum artık Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak düzenlenmiştir. Yabancı uyruklu bir şirketin şube açması için ikinci olarak Ticaret Odası ile Ticaret Siciline kayıt yaptırması gerekmektedir.
Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Şube Açması Durumunda Gerekli Evraklar
Yabancı şirketlerin Türkiye’de şubesi varsa bunun tescil ettirilmesi gerekmektedir. Yabancı şirketlerin Türkiye şubesi tescilinde gerekli evraklar şunlardır:
- Dilekçe
- Kuruluş bildirim formu
- Yabancı uyruklu temsilcinin pasaport ile ikamet belgesi
- Şirket merkezinin güncel kayıtlarını içeren belge ile şirket sözleşmesinin onaylı örneği ve Türkçe çevirisi
- Şirket merkezinin bulunduğu ülke hukukuna göre şube açacak olan şirket için aranan şartların yerine getirildiğini ve şubenin tescili için ibraz edilmesi gereken belgeleri gösteren yetkili makamdan alınmış yazı ve noter onaylı Türkçe çevirisi
- Şirket merkezinin yetkili organı tarafından alınan Türkiye’de şube açma kararı
- Şirketin Türkiye şubesini temsil edecek olan kişi için düzenlecek vekaletnamenin aslı ve çevirisi
- Şirket merkezinin unvanı, türü, işletme konusu, sermayesinin türü ve tutarı, kuruluş tarihi, sicil numarası, tabi olduğu hukuk, Avrupa Birliği üyesi olup olmadığı, internet sitesi, şubenin unvanı ve şubeye ayrılan sermaye, şubeyi tam yetkili olarak temsil edecek kişi veya kişiler ile bunların adresi ve şubenin adresini içeren merkezin yetkilileri tarafından imzalanan beyannamenin aslı ile çevirisi
- Yukarıda aktarıldığı üzere Gümrük ve Ticaret Bakanlığından alınmış izin
- Oda kayıt beyannamesi
Yurtdışı Merkezli Firmanın Türkiye’de Tali Şubeler Açması
Yurtdışı merkezli yabancı şirketlerin Türkiye’de şubesi birden çok olabilir. Bunlar tali şubedir. Yabancı şirketlerin Türkiye’de birden çok şubesi olduğunda ilk şubenin tescilinden sonra açılacak olan tali şubeler yerli işletmelerin şubeleri gibi tescil olunacaktır. Dolayısıyla aynı evrakların hazırlanması gerekir.
Türkiye’de şubesi olan yabancı şirketler tekrar şube açmak isterse şu belgelerle Gümrük ve Ticaret Bakanlığına başvurarak yeni şubeler için de izin almalıdır:
- Şirketin merkezi veya şirketin Türkiye vekili tarafından düzenlenen vekaletname
- Vekilin yabancı olması halinde ikamet belgesi
Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Faaliyet Göstermesinin Avantajları
Türkiye jeopolitik konumu nedeniyle diğer alanlarda olduğu gibi şirketlerin ticari faaliyet göstermesi anlamında da stratejik avantaja sahiptir. Her an büyümekte olan ekonomisi, sahip olduğu iş gücü, yatırım potansiyeli gibi etkenler yabancı şirketlerin Türkiye’de faaliyet gösterme isteğine yol açmaktadır. Yapılan mevzuat değişiklikleriyle birlikte yabancı yatırımcılara TTK’da tanımlanan her türlü şirketi kurma imkanı tanınmış şube açma anlamındaysa yalnızca şirket sermayesinin paylara bölünmesi şartı tanınmıştır. Artık yalnızca anonim ya da limited şirket değil, adi şirket dahi kurulabilecektir. Yatırım yapmak için gereken ön sermaye uygulaması kalkmıştır. Yabancı şirketlerin gösterdikleri faaliyetlerinden doğan ödemeleri kolaylıkla yurtdışına transfer etmeleri mümkündür.
Türkiye’nin, yabancı yatırımcıların ve şirketlerin çifte vergilendirilmesinin önüne geçmek adına, 80 ülkeyle anlaşması bulunmaktadır. Örneğin Almanya, Türkiye ile anlaşmasının bulunduğu ülkelerden biridir. Bu vergi indirimi, çifte vergilendirmenin olmaması yabancı uyruklu şirketleri ve yatırımcıları ülkemize çekmektedir.
Yabancı şirketlerin Türkiye’de şube açması, yabancı uyruklu yatırımcının Türkiye’de şirket kurması gibi uzun soluklu, kalıcı yatırımlar ülkemizce destek görmektedir. Bu şekilde doğrudan yabancı yatırımlar yapacak yatırımcılar yerli yatırımcılarla aynı imkanlara sahip olacaktır.
Yabancı Şirketlerin Türkiye’de Şube Kuruluşu İçin Avukat Desteği
Yabancı uyruklu şirketlerin Türkiye’de şubesi olması şirket için birçok avantaj getirecektir. Ancak bu avantajların sağlanabilmesi için şirketin gerekli işlemleri tam ve doğru bir şekilde gerçekleştirmesi gerekecektir. Bu sebeple yabancı uyruklu şirketlerin şube açması hem şirketler hukuku hem ticaret hukuku alanında bilgi sahibi uzman avukatların desteği alınarak yapılmalıdır. Yabancıların Türkiye’de şube açması faaliyet göstermesi avukat desteği alınarak yapıldığında kuruluştan sonra ortaya çıkabilecek muhtemel sorunlar da öngörülebilecektir. Zira alanında uzman bir yabancılar hukuku avukatı ileride ortaya çıkması muhtemel problemleri de öngörür ve bunların meydana gelmemesi için çaba sarf eder.