Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, sektöre yönelik AA muhabirine yaptığı açıklamada, AYD olarak 2010 yılından beri aylık olarak AYD AVM Perakende Ciro endeksini yayınladıklarını ve bu endekste AVM’lerde gerçekleşen ciro, metrekare verimliliği, ziyaret sayısı gibi verileri ölçümlediklerini anımsatarak, endekse göre AVM’lerde gerçekleşen ciroların artmaya devam ettiğini söyledi.
Ciro endeksindeki artış yüzdelerine aylık bazda bakıldığında ocakta yüzde 9,4, şubatta yüzde 18,1, martta yüzde 22,2, nisanda yüzde 14,2 ve en son yayınlanan mayıs ayı endeksinde yüzde 23,1 ciro artışının bulunduğunu ifade eden Altaş, “Yaz ayları ve sonrasındaki okul ve yılbaşı dönemi ile birlikte AVM’lerde ziyaret sayısında artışlar yaşanırken, ciroların da artış ivmesini sürdüreceğini tahmin ediyoruz. 2019 yılı sonu itibarıyla AVM’lerdeki ziyaret sayısının 2,4 milyara, toplam cironun da 160 milyar TL’ye ulaşacağını öngörüyoruz.” diye konuştu.
Altaş, 2019 yılının ilk çeyreği ile geçen yılın aynı dönemi kıyaslandığında ziyaret sayısının yüzde 2,9 düştüğünü aktararak, şunları kaydetti:
“Yılın ilk 2 ayında düşen ziyaret sayıları Mart ayında toparlanma sürecine girmiş. Ziyaret sayısı her ne kadar düşüş gösterse de metrekare verimliliğindeki artışların devam etmesi ziyaretçilerimizin alışveriş odaklı hareket ettiklerini gösteriyor. Yıllık toplam veriler olarak baktığımızda da 2018 yılı toplam ziyaret sayısı 2,3 milyara, AVM’lerde gerçekleşen cirolar da 130 milyar TL’ye ulaşmıştır.”
AVM’lere Orta Doğu ülkelerinden gelen ziyaretçiler daha yoğun
Altaş, turizmde görülen hareketliliğin AVM’lere de yansıdığını belirterek, toplum için geçerli olan, AVM’lerin alışveriş ihtiyacının yanı sıra pek çok ihtiyaca cevap veren sosyal alanlara sahip olmaları sayesinde çekim alanları haline gelmesinin turistler için de geçerli bir durum olduğunu söyledi.
AVM’lerin turizm açısından son derece önem taşıyan ve gelecek dönemde bu özelliklerinin çok daha vurgulanması gereken yaşam merkezleri olduğunu ifade eden Altaş, “Özellikle turizm bölgelerinde AVM’lerimizin güvenli alışveriş imkanı sunan birer ihracat merkezi özelliği olma özelliği taşıdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Tüm bu özellikleri ile AVM’lerimiz turistler tarafından da yoğun şekilde ziyaret ediliyor ve böylece ülkemiz ekonomisine de olumlu katkı sağlayan birer değer olarak önem kazanmaya devam ediyor.”
Altaş, Çin, Suudi Arabistan, Katar, İran ve Kuveyt gibi ülkelerden ziyaretçilerin olduğunu belirterek, “Orta Doğu ülkelerinden ziyaretçilerin daha yoğun olmasını ise bu ülkelerden gelen turistlerin ülkemizde kendilerini Batı ülkelerine göre daha rahat hissetmeleri, coğrafi yakınlık, ülkemizde gerek turizm gerek alışveriş anlamında aradıkları her şeyi bulabilmeleri gibi nedenlere bağlayabiliriz. Tabii bir süredir ülkemizde dövizle alışveriş yapmanın avantajlarını da göz ardı etmemek gerekir.” diye konuştu.
“Bugün Türkiye’de AVM sayısı 432’ye ulaştı”
Hüseyin Altaş, bugün Türkiye’de AVM sayısının 432’ye ve bu AVM’lerin 13 milyon metrekarelik kiralanabilir alana ulaştığını aktararak, “Türkiye’nin 81 ilinin 65’inde AVM’miz var. Proje halindeki ya da inşaat halindeki AVM’lere baktığımızda 2019 yılında ortalama 8-10 adet yeni AVM’nin açılacağını ve yaklaşık kiralanabilir alanın 13,5 milyon metrekareye ulaşacağını öngörüyoruz.” dedi.
AVM sayılarının geçen yıllarda hızlı bir büyümeyle 400’lü sayılara ulaştığına dikkati çeken Altaş, sözlerini şöyle sürdürdü:
“AVM’ler tüm bu süreçte perakende ile birlikte büyüdü ve ülke ekonomimizin önemli sektörlerinden biri haline geldi. AVM yatırımları ve AVM’lerin sosyal ve ekonomik hayatımıza katkıları devam edecektir. Ancak AVM yatırımlarının ve sayılarının özellikle belli bölgelerde doygunluğa ulaştığını dolayısıyla büyümenin daha düşük oranlarda olacağını belirtmek gerekiyor.
Mevcut AVM’lerin de önemli bir yenilenme sürecine girdiğini bunun önümüzdeki dönemlerde de süreceğini öngörüyoruz. Tüm bu dönemde gözlemlediğimiz AVM’lerin fonksiyonlarının da önemli bir değişimden geçtiği. AVM’ler alışveriş yapılan mekanların ötesinde birer yeme-içme, kültür-sanat ve eğlence mekanları haline geldi. Yeni yatırımların ve yenileme çalışmalarının da bu doğrultuda geliştiğini ve gelişmeye devam edeceğini söyleyebiliriz.”
“Yerli ve yabancı yatırımcı ilgisinde azalma oldu”
Altaş, Türkiye’de alışveriş merkezi yatırımlarının özellikle 2000’li yıllardan itibaren hızlı bir büyüme gösterdiğini belirterek, “Yatırımların hızla arttığı bu dönemde yabancı yatırımcının da ilgisi Türkiye’deki ticari gayrimenkule yöneldi. Bu dönemde yerli ve yabancı ortaklı yapılara baktığımızda alışveriş merkezlerinde yabancı yatırım oranının yüzde 30’lara ulaştığını görüyoruz.” dedi.
AVM yatırımı için yurt dışından Türkiye’ye gelen fonların büyük bölümünün kalıcı emeklilik ve devlet fonları olmasının önemine işaret eden Altaş, şunları kaydetti:
“Türkiye’ye son yıllarda giren direkt yabancı sermayenin yüzde 12’si AVM’ler vasıtasıyla girmiştir. Ancak son dönemlerde gerek alışveriş merkezleri yatırımlarının belli bir doygunluğa ulaşması nedeniyle gerekse geçtiğimiz aylarda yayınlanan TL kira düzenlemesi sonrası yerli ve yabancı yatırımcı ilgisinde azalma olduğunu ifade edebiliriz. AVM yatırımları uzun vadeli olarak planlanan ve döviz kredi kullanılarak hayata geçirilen projelerdir. Bu doğrultuda sorunların çözümü açısından ticari olan ticari olmayan gayrimenkul kiralama hukuku rejimi ayrımı düşünülmelidir.”