Tereke nasıl tespit edilir? Terekenin tespiti, terekenin tespiti davası ile yapılır. Tereke tespiti nasıl yapılacağına geçmeden önce terekedeki aktiflerin ve pasiflerin neler olduğunu inceleyelim:
Terekedeki aktifler, kaba tabiriyle terekeye para girişi sağlayan unsurlardır. Bunlar murisin taşınır ve taşınmaz malları, vadeli ve vadesiz alacakları ile bunlara bağlı faiz gelirleridir. Terekenin pasifindeyse murisin birtakım borçlarıyla bazı masrafları yer alır. Masraflara cenaze masrafları ile muris ile birlikte yaşayanların üç aylık geçim masrafları örnek gösterilebilir.
Tereke tespitinde öncelikle terekedeki aktifler ve pasifler tespit edilir. Bunların tespiti yapıldıktan sonra pasifler aktiflerden çıkarılır ve yani pasiflerle aktifler denkleştirilmiş olur. Denkleştirme yapıldıktan sonra ortaya çıkan değer ve miktarlar murisin net terekesini oluştururlar.
Terekenin Tespiti ve Mirasın Taksimi
Miras taksim edilmeden önce tüm mirasçılar terekedeki mallar üzerinde elbirliğiyle mülkiyete sahiptir. Bunun anlamı her birinin mirastaki mallar üzerinde eşit paya sahip olduğu ve bu mallar üzerinde bir tasarrufta bulunulacağı zaman mirasçıların hepsinin onayına ihtiyaç duyulduğudur. Mirasın taksimiyle birlikteyse elbirliğiyle mülkiyet sona erer ve terekedeki mallar mirasçılar arasında bölüştürülür. Artık bir tasarruf işlemi yapılmak istendiğinde diğer mirasçıların onayını almaya gerek yoktur. Her bir mirasçı kendi payına düşen mal üzerinde tek başına maliktir.
Mirasın taksimi iki şekilde yapılabilir: Mirasçıların kendi aralarında anlaşarak bir miras taksim sözleşmesi hazırlamasıyla ya da mahkeme kararıyla. Mirasçılar kendi aralarında anlaşarak bir miras taksim sözleşmesi oluşturabilirler. Miras taksim sözleşmesinin oluşturulabilmesi için bu sözleşmeye mirasçıların tümünün taraf olması gerekir. Miras taksim sözleşmesiyle birlikte mirasçılar murisin bıraktığı malları kendi belirledikleri orana göre paylaşırlar. Bu sözleşmenin kapsamına taşınırlar, tapulu taşınmazlar ve tapusuz taşınmazlar girer. Mirasçılar miras taksimi sözleşmesi yoluyla mirası taksim edemiyorlarsa mahkemeye başvururlar ve hâkim onların yerine mirası taksim eder.
Bazense muris ölmeden önce mal paylaşımı yani mirasın nasıl bölüştürüleceğini düzenlenmiştir. Bu durumda mirasın taksimi sözleşmesi yapılmaz ya da mahkemeye gidilmez, taksim murisin düzenlemesine göre yapılır. Ancak unutulmamalıdır ki miras ne şekilde taksim edilirse edilsin kanundaki esasların dışına çıkılamaz.
Terekenin Tespiti Davası
Tereke davası nasıl açılır, terekenin tespiti davası, murisin ya da gaipliğine hükmedilen kişinin arkasında bıraktığı malvarlığı değerlerini ve bunların miktarını tespit etmek için açılan davadır. Tereke davası açmadan tek başına ya da diğer mirasçılarla birlikte mirası tespit etmeye çalışmak oldukça zor ve her zaman doğru sonuçlara ulaşılamayan bir yöntemdir. Üstelik mirasçının bilinmeyen malvarlıklarının sonradan ortaya çıkması da sıkça görülen bir örnektir. Bu nedenle mirasın tespiti davası açılmalı ve miras taksimi bu tespite göre yapılmalıdır.