2024 yılı son 175 yıl içerisinde ‘en sıcak yıl’ olarak kayıtlara geçti, 2025 yılının ilk üç ayının ise son 65 yılın en kurak aylarının yaşandığı belirtiliyor. Tüm dünyada küresel iklim değişikliği, artan nüfus ve bilinçsiz su tüketimi sebebiyle tarımsal üretimin merkezi olan bölgelerin ciddi su kriziyle karşı karşıya kalması endişesi yaşanıyor. Tüm bu gelişmelerle birlikte ticaret borsalarının meclis toplantılarında bu gündem ele alındı.
Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Şahin Bilgiç, geleneksel vahşi sulama yöntemleri yerine, basınçlı kapalı devre sulama sistemleriyle suyun daha verimli kullanıldığı damla ve yağmurlama sulama sistemlerine geçişin hızlandırılması gerektiğini söyledi. Bilgiç, Adana’da bu sistemlerin yaygınlaşmasını teşvik edecek mekanizmaların desteklenmesi gerektiğini kaydetti. İzmir Ticaret Borsası Işınsu Kestelli ise, önümüzdeki günlerde yoğun bir yağış alınmazsa kuraklığın bu yıl kaçınılmaz olduğunu kaydetti.
Bölgenin tarımsal üretimini destekleyen iki ana su kaynağı Seyhan ve Ceyhan nehirlerinde su miktarının giderek azaldığını anlatan Bilgiç, yeraltı sularının bilinçsiz sondajlar sebebiyle hızla tükenmesi ve düzensiz yağış rejiminden kaynaklı kuraklığın kendini iyice hissettirdiğini vurguladı. Bilgiç, “Bu da ciddi bir tehdittir. Suyun kıymetini bilmezsek bu bereketli topraklara yazık olur” diye konuştu.
“Çözüm su verimliliği odaklı dönüşümde”
Su kaynaklarını korumak ve verimli kullanmak noktasında herkese büyük sorumluluklar düştüğünü aktaran ATB Başkanı Şahin Bilgiç, şu temel adımların hayata geçirilmesini istedi: “Geleneksel vahşi sulama yöntemleri yerine, suyun daha verimli kullanıldığı damla ve yağmurlama sulama sistemlerine geçişi hızlandırmalıyız.
Adana’da bu sistemlerin yaygınlaşmasını teşvik edecek projeleri desteklemeliyiz. Su tüketimi yüksek olan ürünlerin plansız ekimini önlemek, tarımsal üretimde su tasarrufunu teşvik eden planlamalar yapmak hayati önem taşıyor. Özellikle pamuk, mısır ve narenciye gibi yüksek su tüketen ürünlerin su kullanımına uygun planlamalarla ekilmesi sağlanmalıdır. Çiftçilerimizin yağmur suyunu biriktirerek sulamada kullanmalarını sağlayacak teşvik mekanizmaları oluşturmalıyız.
Adana’da kırsal bölgelerde yağmur suyu toplama sistemleri kurulmasını teşvik etmeliyiz. Tarımda su yönetimi konusunda farkındalık yaratacak eğitimler ve destek programları düzenlemeliyiz. Adana Ticaret Borsası olarak bu konuda eğitim programları ve bilinçlendirme çalışmaları yapmalıyız. Plansız sondajlarla yeraltı su rezervlerinin tükenmesini önlemeli, yüzey sularının bilinçsiz kullanımına karşı önlemler almalıyız. Adana’da su havzalarının korunması için bölgesel yönetimlerle iş birliği içinde hareket etmeliyiz.”
“Küresel ısınma için sert önlemler alınmalı”
2024 yılının son 175 yılı içinde “en sıcak yıl” olarak küresel iklim raporlarına geçtiğini kaydeden Adana Ticaret Borsası Meclis Başkanı Osman Bağış ise 2025 yılının ilk üç ayında son 65 yılın en kurak aylarının yaşandığını bildirdi. Bağış, “İçinde bulunduğumuz Mart ayı 110 yılın en sıcak ayı olarak belirlendi. Küresel ısınmayı azaltmak için mutlaka sert önlemler almalıyız. Yoksa sıcak hava dalgaları büyük bir su krizi ile karşı karşıya kalmamıza neden olacaktır. Kriz yaşanması durumunda tarımsal üretimde ciddi kayıplar yaşanabilir” dedi.
“Yoğun yağış almazsak kuraklık kaçınılmaz”
İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, mart ayı meclis toplantısında yağışların yetersizliğinden ötürü kuraklık uyarısında bulunurken, tarım alanlarındaki sulamaların da azalacağını söyledi.
Bahar aylarının gelmesiyle birlikte tarımda yeni bir üretim sezonu hazırlıklarının da başladığına dikkat çeken Kestelli, “Önümüzdeki günlerde yoğun yağışlı bir dönem yaşamadığımız sürece son yıllarda etkisini giderek daha fazla hissettiğimiz küresel iklim krizinin etkilerini, en azından kuraklık açısından bu yıl da yaşayacağımız kesin gibi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün son yayınladığı Zirai Meteoroloji Raporu yine kuraklık alarmı veriyor. Ülkemiz genelinde Şubat ayı yağışlarında (1991-2020) normale göre yüzde 33 azalış, geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 16 artış meydana geldi.
Bölgemiz ise şubat ayını ülkemiz geneline göre daha kurak geçirmiş ve yağışlar normale göre yüzde 74, 2024 yılı Şubat ayına göre ise yüzde 30 azalmıştır. Su yılı olarak ifade edilen Ekim ayı sonrasındaki 5 aylık süreçte, bölgemizde yağış miktarında normaline göre yüzde 28, 2024 su yılı dönem yağışına göre yüzde 20 azalma gerçekleşmiştir” dedi.
“Tarım arazilerinde sulamada sıkıntı var”
İzmir barajlarındaki doluluk oranlarının çok düşük seviyelerde olduğunu belirten Kestelli, “İlimizin en önemli içme suyu kaynaklarından olan Tahtalı Barajında doluluk oranı geçen yılın yarısında ve yüzde 15 seviyesinde. Küçük Menderes ovasının tarımsal sulamasında kullanılan Beydağ Barajında doluluk oranı yüzde 7, Gediz Ovasını sulayan Demirköprü Barajı’nda ise yüzde 10 seviyelerinde. Bölgemizde ise kuraklığın en somut sonuçlarından birine tanıklık etmeye başladık bile. Aydın Valiliği Büyük Menderes Havzası’nda tarım arazilerinin yalnızca yarısına su verileceğini açıkladı. Bu durum imkânı olan üreticilerimizin yer altı su kullanımının artmasına neden olurken, elektrik maliyetlerini de ciddi şekilde yükseltecektir.
Son yıllarda yağış eksikliğinin neden olduğu su sorununun şiddeti durmadan artmaktadır ve önümüzdeki yıllarda da benzer şekilde devam ederse, 5-10 yıl içerisinde insan tüketimi için bile su kaynaklarımız yeterli olamayabilecektir. Bu nedenle ciddi tedbirleri almak zorundayız. Ürün desenimizi yeniden ele almalı, kuraklığa dayanıklı çeşitlerin ekimini sağlamalı, çiftçimizin suyu bilinçli kullanması yönünde eğitmeli ve hatta tarımda modern sulama sistemlerine geçişi ciddi desteklerle zorunlu kılmalıyız” uyarısında bulundu.