Ülkemizde yapılan inşaatların kontrolü yapı denetim uzmanları tarafından gerçekleştirilmektedir. 1999 yılının ardından yapılan inşaat faaliyetlerinin neredeyse tamamı gerekli denetim sürecini tamamlamıştır. Yaşanan büyük depremin ardından yapılan binaların güvenliği önceki yıllara oranla daha yüksektir. Fakat her ne olursa olsu ev almadan önce mutlaka evin yapı denetim kontrolünü tamamladığından emin olunmalıdır.
Yapı denetim kontrolü yapının ne kadar güvenli olduğu hakkında gayrimenkul satın almak isteyen kişilere yeterli bilgiyi sağlayabilir. Satın alınmaya karar verilen evin yapı denetim kontrolünün olmasının ardından herhangi bir değişikliğe uğramamış olması önemlidir. Sonradan eklenen katlar ve balkonlar yapının güvenliğini tehdit edebilir. Denetim onayı alan proje ile evin mevcut görünümü mutlaka karşılaştırılmalıdır.
Yapı Denetim Nedir?
Yapı denetim yapı sahibi, müteahhit ve yapı denetim şirketini taraflarınca gerçekleştirilmektedir. Yapı sahibi inşaat faaliyetlerini yürütmesi için bir müteahhitle anlaşır. Ardından yapı denetim şirketi ile anlaşarak kendisi adına inşaat sürecini denetlemesini talep eder. İnşaat mühendisleri ve mimarlardan oluşan yapı denetim uzmanları inşaat sürecini takip eder. Proje yapı denetim tarafından incelenir ve sürecin projeye uygunluğu denetlenir.
Yapı denetim işlemi mesleki tecrübesi olan mimar ve mühendisler tarafından yapılır. Yapı denetim uzmanı olmak isteyen mimar ve mühendislerin mesleki tecrübelerinin en az 12 yıl bulunması gerekiyor. Alınan yapı denetim uzmanı belgesinin geçerlilik süresi 5 yıldır ve belirtilen süreyi aşan belgelerin yenilenmesi gerekir.
Yapı denetim neleri kontrol eder sorusu yapı sahipleri tarafından merak edilen bir konudur. Yapı denetim uzmanlarının görevi yapının projesi kontrolü ile başlar. Projenin mevcut yasa ve yönetmeliğe uygunluğu kontrol edilir. Projenin onayının ardından yapının tamamlanmasına kadar olan süreçte yapı denetim uzmanları aktif görev almaktadır. Yapının tamamlanmasının ardından yapı kullanım izni sürecini de takip ederler.
Yapı Denetim Süreci
Yapı denetim süreci ilk olarak yapının projesinin kontrol edilmesiyle başlıyor. Proje kontrolünde yapı denetim proje kontrol formu kullanılır. Formda yer alan bilgiler ışığında projede herhangi bir eksiklik olması durumunda denetim firması proje mükellefine gerekli düzeltmeleri yaptırabilir. Eksiklerin giderilerek tamamlanmasının ardından proje onaylanır.
Projenin tamamlanmasının ardından gerekli evraklar hazırlanarak ruhsat başvurusu yapılır. Ruhsat işleminin tamamlanmasıyla inşaat işlemleri başlar. Yapı denetim uzmanları inşaat işlemlerinin başlamasıyla aşamalar halinde inşaatı denetler. Denetleme sırasında kontrol edilen hususlar şunlardır;
- İnşaat sırasında kullanılacak demirler yapı denetim uzmanı tarafından kontrol edilir. Yapı denetim demir kontrolü laboratuvar ortamında deney kullanılarak yapılır.
- Binanın zemine oturtulması aşamasın gerekli kontrol sağlanır. Planın zemine uygun şekilde uygulanıp uygulanmadığı kontrol edilir.
- Kalıp ve demirlerin hazırlanan projeye uygunluğu kontrol edilir. Kalıpların projeye uygun şekilde dökülmemesi halinde gereken düzeltme işlemleri yaptırılır.
- Duvarların örülmesi, elektrik ve su tesisatının döşenmesinin ardından da gereken detaylı kontroller yapılır.
Yapı denetim kontrol formu doldurulmasının ardından gerçekleşen tüm proje adımlarında yapı denetimi gerçekleştirilir. Denetimden geçen binaların yapımı mevcut ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun hazırlanır.
Deprem Bölgelerinde Yapı Denetim Önemi
Yapı denetimi inşası gerçekleşen her yapı için önemlidir. Yapı sahibinin anlaştığı müteahhitin inşaat sırasında malzeme kalitesi seçimine yeterince önem göstermemesi, projeye uygun yapılmayan inşaatlar insanların hayatlarını ciddi oranda tehlike altına atıyor. Geçmiş yıllarda yapılan yapıların kalitesi herhangi bir kurum tarafından denetlenmezken günümüzde yapılan yapıların tamamı gerekli kontrollerden gerçirilmektedir.
Deprem kuşağında bulunan ülkemiz büyük depremlerin ardından büyük yıkımlar yaşadı. Yaşanan yıkımların geride bıraktığı enkaz ve maliyetler yapı denetiminin sıklaştırılması kararının alınmasına neden oldu. Can ve mal güvenliği için özellikle deprem kuşağında bulunan bölgelerden ev alırken yapı denetiminin bulunup bulunmadığı konusu önemlidir.
Yapı denetimini tamamlayan ev mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun olarak inşa edilmiştir. Yapımında kullanılan demir ve beton kalitesi, zemin yapısı gibi birçok detay incelenir. Ev satın almadan önce yapı kullanım izin belgesinin bulunması yapı denetimini tamamladığının göstergesidir. İskan olarak da adlandırılan yapı kullanım izin belgesi sağlanan belirli koşulların ardından verilir. Bu koşulların başında yapı denetim mimari proje kontrol formu maddelerinin tamamının sağlanmış olması geliyor.
İskanı Olmayan Evde Yapı Denetim Kontrolü
İskan inşaat işlemleri tamamlanarak ilgili belediyeye yapılan başvurunun ardından verilir. İskanı bulunmayan konutlar arsa olarak nitelendirilmeye devam ediyor. İnşaat halindeki bir evden konut satın almak isteyen kişiler için yapı denetim kontrolünün tamamlanmaması problem oluşturabilir. Arsa hissesi olarak satın alınan konutlarda yapı denetim kontrolü tamamlanmadan iskan belgesinin yanı sıra elektrik ve su gibi aboneliklerin açılması da imkansız.
Ev satın alımlarında can ve mal güvenliğini sağlamak için projesi tamamlanarak iskan belgesi alınan evlerin tercih edilmesi kişilerin sonrasında herhangi bir problem yaşamasının önüne geçer. Yapı kullanım izin belgesi alınmayan evlerin tamamlanması ve iskan sürecinde bazı sorunlar oluşabilir.
Yapılarda oluşabilecek risk yapı denetim sayesinde minimuma indirilir. Doğal afetler sonucu her yapının hasar alma riski bulunur. Önemli olan alınan önlemlerle bu riskin en aza indirilmesidir. Yapı denetim deprem benzeri olayların ardından yapıların hasar almadan ayakta kalabilmesine yönelik tedbirler alınmasını sağlar. Kişisel can güvenliği için satın alınan yapıların depreme ne kadar dayanıklı olduğu, zemin yapısı, yapı denetim süreci gibi durumları irdelenmelidir.