İstanbul’daki son depremin ardından afet öncesi ve sonrasında neler yapmamız gerektiği tekrar gündeme geldi. İstanbul Valiliği ve AFAD’ın hazırlattığı ‘Birey ve Aile için Depremde 72 saat’ adlı kitap, afet sonrası altın saatlerde yapılması gerekenlere ışık tutuyor. Kitapta yer alan bilgiler şöyle:
0. SANİYE: Depremin olduğu 0. (sıfırıncı) saniyede en önemli şey, içinde yaşadığımız şehrin doğru planlanması ve oturduğumuz, çalıştığımız, eğitim gördüğümüz, alışveriş yaptığımız binaların sağlam olmasıdır. Depremin 0. saniyesinde herkesin evindeki eşyalar sallantı halinde nasıl devrilip sağa sola savrulacağını hayal etmesinde ve onları sabitlemesinde büyük fayda var. Ailece mutlaka afetlere hazırlık bir afet planı yapılmalı. Ayrıca ev halkının afetlerde ihtiyaç duyabileceği temel maddelerden bir afet ve acil durum seti oluşturulmalı. Depremde de sağlam bir nesnenin altı veya yanı ile koridor içlerinde durulmalı. Cam ve ayna çevresi, düşebilecek nesnenin altı, fırın, buzdolabı, kapı aralarından uzak durulmalı.
ÇÖK-KAPAN-TUTUN
3. SANİYE: Deprem ilk önce P Dalgası ile hissedilir. Arkadan gelen S dalgası nedeniyle sallanmaya ve gürültü duymaya başlarız. Hızlı ve şiddetli bir şekilde art arda gelen sarsıntılar birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilir. Bu yüzden depremin ilk 3. saniyesinde kendimizi korumak için ne yapacağımızı bilmeliyiz. Paniğe kapılıp merdiven ve balkonlara koşturmak küçük depremlerde dahi gereksiz yere ölümlere neden olur. Sarsıntı başlar başlamaz sağa sola kaçmadan bulunduğumuz yerde kendimizi koruyacak konuma almalıyız. Zemin sarsılmaya başladığında ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketini yapmamız gerekiyor. Vücudun kapladığı alanı küçülten bu davranış bizi havada uçuşan, saçılan ve dökülen cisimlerden koruyacak.
3. DAKİKA: Depremden hemen sonra, kendimizin etrafımızdakilerin sağlığını kontrol etmeli ve artçı şoklara hazırlıklı olmalıyız. Normalde kısa zamanda gelen sağlık görevlileri ve itfaiye, büyük bir depremde kanamaların, kesik ve yangınların hepsine müdahale edemez. Bu nedenle küçük kanama ve yangınlara nasıl müdahale edeceğimizi bilmeliyiz. Depremden sonra yangınların büyümeden söndürülmesi için her ev ve iş yerinde küçük yangınlara ve yaralanmaya müdahale edebilecek kişilerin ve malzemenin bulunması gerekir. Güvenlik için gaz kaçağı ve yanıcı madde sızıntısı olmadan emin olana dek kibrit ateşlememek, ışıkları yakmamak ve açıksa söndürmemeliyiz. Pilli radyodan acil durum talimatlarını dinlemek (İstanbul Valiliği Afet Radyosu 103.0) ve acil durum direktiflere titizlikle uymalıyız. Tsunami veya deniz kabarması olabilecek bölgelerde plaj ve kıyılardan uzak durmalıyız. Telefonları da meşgul etmemeli, SMS’le haberleşmeliyiz.
30. DAKİKA: Afet sırasında yaralanana ve enkaz altında kalan depremzedeler ilk 24 saat içinde kurtarılırsa yüzde 80 yaşama şansına sahiptir. Bu noktada Yerel Afet Gönüllüleri’ne (YAG) duyulan ihtiyaç ortaya çıkıyor. Yerel Afet Gönüllüleri afet riskleri ve bu risklere karşı alınabilecek önlemler konusunda bilgilendirilmeli, gerekli eğitim ve ekipmanla donatılmalı, profesyonel ekipler gelene kadar müdahale etmeli. Bu kapsamda aile üyeleri apartman ve komşularınızla bir ‘Yerel Afet Gönüllüleri’ ekibi oluşturun. Daha sonra yerel yönetimlerden gerekli mekan, teçhizat ve eğitim için yardım isteyin.
3. SAAT: Afet sonrası ailenizin tüm üyeleri bir arada olmayabilir. Eğer küçük çocuğunuz okula gidiyorsa okulun afet sonrası öğrencileri nerede ve nasıl barındıracağını ve onlarla nasıl haberleşeceğinizi okul yönetimine sorup öğrenin. Aile fertlerini, bir afet veya acil durumdan sonra bölge içi veya dışındaki aile bağlantısını mümkün olduğunda hemen araması için uyarın. Herkes acil bir durum veya afetten sonra fiziksel durumunu ve bulunduğu yeri haber vermelidir. Daha önce Aile Afet Planı’nda belirlediğiniz toplanma alanlarına gideceğiniz güvenli yollar belirleyin.
3. GÜN: Yaşamın sürdürülebilmesi için en temel gereksinimler su, gıda, barınma ve enerjidir. Hiçbir yerden yardım almaksızın en az 72 saat (3 gün) boyunca kendi başınıza hayatta kalma mücadelesi vermek için yiyecek ve suyunuzu da hazırlayın. Yiyecek ve suyla birlikte acil durum gereçlerini toplayın, bunları güvenli bir şekilde muhafaza edilen ve erişilmesi kolay bir çantada ve benzeri yerlerde saklayın. Saklanan gıda ürünleri, bozulmayan, açıldıktan sonra ısıtmaya veya buzdolabına koymaya gerek olmayan cinsten olmalıdır. Ayrıca afet ve acil durumlarda kişi başına 3 gün için en az 12 litre içme suyu stoklanmalıdır.