Yaz ayları boyunca özellikle yeni evlenecek çiftlerin ev arayışında ortaya çıkan yüksek oranlı kira zamları, şimdi ise üniversite öğrencilerinin kiralık arayışıyla yeni bir boyuta taşındı. Bir yandan azalan kiralık evler, diğer yandan ‘fahiş’ şekilde artan kiralar şehirlerin en büyük sıkıntısı haline geldi. İstanbul, Ankara, İzmir başta olmak üzere hemen her şehirde dikkat çeken kiralar, önlenemez bir yükseliş içinde. İstanbul gibi şehirlerin belli başlı ilçelerinde yaşanan artışlar dışında, alt gelir grubu ve orta gelirlinin yoğunlaştığı ilçelerde de 2020-2021 yılları arasında sadece bir yıllık farklar yüzde 100’ü aştı. Daha yüksek gelir gruplarının yoğunlaştığı ilçelerde ise bu oran yüzde 290’a tırmandı. Gayrimenkul uzmanları, yeni arz piyasaya girene kadar 1 ila 2 yıllık dönemin kira piyasasında oldukça zorlu geçeceğini ifade ediyor.
Hepsiemlak, son 1 yıl içerisinde kiralık konut kategorisinde yüzde 50’nin üzerinde artışın yaşandığı 50 mahalleyi sıraladı. Endeksten elde edilen verilere göre son 1 yıl içerisinde kiralık konut kategorisinde ortalama metrekare fiyatındaki en yüksek artış yüzde 290 ile Sarıyer’in Rumeli Hisarı semtinde gözlemlendi. Daha alt gelir grubunun tercih ettiği Şişli Kuştepe ve Beyoğlu Kuloğlu semtleri ise yüzde 50 kira artışıyla listede yer aldı.
‘Arz durdu’
EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, konut arzının çok düştüğünü anlatırken, arzın talebi dengeleyemediği için fiyatların çok arttığını söyledi. Yazıcı, “Ayrıca yatırım için alım durdu, kiralık ev yok denecek kadar azaldı, kiralama ofisleri müşterilerini sıraya alıyor, kiralık ev neredeyse yok, sektör darboğaza girdi, hızlı ve ciddi desteğe ihtiyaç var” dedi.
Çeşitli illerdeki emlakçılar, yaptıkları değerlendirmelerde, öne çıkan nedenlerle ilgili şunları söylüyor:
“Öncelikle kentsel dönüşüm hızlanınca dönüşüme giren binaların sakinleri çevre semtlere yöneldi. Bir diğer neden ise ertelenen pek çok düğün aynı döneme denk geldi ve talepler ikiye katlandı. Üniversitelerde yüz yüze eğitim başlayacak ve öğrencilerin arayışları da bir anda yığıldı. Tüm bunlara karşın ise salgın döneminde yeni inşaat yatırımları ve stok azalınca denge bozuldu.”
Denge çabası
İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa, öncelikle ev sahipleri ile kiracılar arasında dengeli bir fiyattan yana olduklarını belirtirken, yüksek kira beklentisine karşı ev sahiplerine öneriler sunduklarını anlatıyor. Bu artışların belli bir süreçten sonra normale döneceğini öngördüklerini kaydeden Aşa, “Bu artışlar en fazla 2 yıl devam eder. Bu bir furyaydı. Bundan sonra aynı şekilde kiralarda üst üste yükselme görmeyiz. Yıl sonundan sonra bir duraksama yaşarız, 1.5-2 yıla kadar da tablo tersine döner” dedi.
Yurtlar kapandı sorun büyüdü
Turyap ve Turk Emlak Haber Ajansı iş birliği ile hazırlanan araştırmada görüşlerine yer verilen Turyap Ortaköy Temsilcisi Vedat Ali Balcı, “Bölgemizde kiralık portföy bulma konusunda ciddi sıkıntı yaşıyoruz. Kiralık fiyatların neredeyse iki katına çıkması sebebiyle daire değiştirme planı olanlar da yeni oluşan fiyatları görüp vazgeçiyorlar. Kiralar yükseldi, buna rağmen kiralık alternatifimiz çok kısıtlı durumda. Henüz ögrenciler de tam olarak gelmeye başlamadı diyebiliriz. İlerleyen günlerde çok daha fazla problem olacak gibi görünüyor” dedi.
Turyap Kayseri Melikgazi Temsilcilisi Cavid Özden de, “Kiralık dairelerin 2019 yılına endeksli fiyat artışı neredeyse yüzde 40’ları buldu. Şu anda da tayin ve öğrenci talebi nedeni ile kiralık daire bulmakta çok zorlanıyoruz” ifadelerini kullandı. Turyap Ankara Tunalı Hilmi Temsilcisi Tolga Sözer ise, “Bölgemizde pandemin yaşattığı kapanma süreçleri ve ekonomik krize dayanamayarak birçok yurt kapanmıştır, mevcut kalan yurtlarda fiyatlarına 1.5 yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 100 yakın fiyat artışı gerçekleşmiştir. Bu nedenle kiralık talebi yüksek, fiyat da artıyor” dedi.
Yeni evliler ailelerinin yanına yerleşiyor
Konuyla ilgili haftalardır sosyal medya üzerinden yorumlar yapılıyor, gazete iletişim hesaplarına da mailler iletiliyor. Bu kapsamda konuşan Aynur/Volkan Özdemir çifti, düğünleri ardından yaşamak için ailelerinin yanına yerleşmeyi seçtiklerini anlatırken, İstanbul Bahçelievler bölgesinde 2019 yılında 2 bin lira seviyesinde olan kiraların şu anda 3 bin 500 liraya kadar çıktığını anlatıyor. Çift, “Bahsettiğimiz yer, ilçenin çok da iyi olmayan bir mahallesi. 90 metrekare, 2+1 daire için asgari ücretin çok üzerinde bir fiyat istenmesini kabul edemiyoruz. Üstelik ödeyebilsek bile kiralık ev yok. Bunun belli bir dönem süreceğini düşünüyoruz. Etrafımızda da bizim gibi çok insan var. Bu dönem boyunca bu piyasaya dair bir düzen istiyoruz” diyor.
Ankara’da ev arayan iki öğrenci, Sedat Kurnaz ve Hamdi Yalçıntaş ise özellikle ev bulamamaktan şikayetçi. Öğrenciler, “Artık kirayı nasıl ödeyeceğimizi daha sonra düşüneceğiz ama şimdi asıl derdimiz ev bulamamak. Kiralık daire yok. Olanı da öğrenciye vermek ilk tercihleri olmuyor” diye konuşuyor.