Tüm dünyada artan enerji fiyatlarının, yükselen döviz kurunun ve ertelenen elektrik zamlarının etkileri tüketicilere yeni yansıdı. 1 Ocak’tan itibaren geçerli olan elektrik tarifelerine göre elektrik tedarikçisi değiştirmemiş tüketiciler için elektrik fiyatları iş yerlerinde yüzde 127, evlerde ise yüzde 49,6 ile yüzde 125 arasında zamlandı.
Evlerin hissedeceği zam oranı tüketime göre değişecek. Elektrik tedarikçileri karşılaştırma sitesi encazip.com, elektrik zamlarını ve evler için uygulanacak yeni kademeli elektrik tarifesi sisteminin detaylarını anlattı.
AYLIK 137 TL FATURA ÖDEYEN ARTIK 205 TL ÖDEYECEK
Elektrik maliyetleri 2021 yılının başına göre yüzde 141’lik artış göstermiş ancak bu maliyet artışı uzun bir süre tüketicilere yansıtılmamıştı. Tüketicilerin maliyetlerdeki artışlardan daha az etkilenmesi ve ev elektrik tüketiminde tasarrufun teşvik edilmesi amacıyla 1 Ocak’tan itibaren kademeli elektrik tarifesi uygulamasına geçildi. Bu uygulamaya göre geçtiğimiz aralık ayında 137 TL elektrik faturası tutarına karşılık gelen tüketime kadar tüm tüketiciler düşük kademeli tarife birim fiyatından faturalandırılacak.
Bu tutarın üzerindeki tüketimler için ise yüksek kademeli tarife birim fiyatı uygulanacak. Düşük kademeli elektrik birim fiyatı geçtiğimiz ayın fiyatlarına göre yüzde 49,6, yüksek kademeli elektrik birim fiyatı ise yüzde 125 daha yüksek olacak. Buna göre geçtiğimiz ay 137 TL fatura ödeyen tüketicilerin tüketiminin tamamı düşük kademede olacak ve bu tüketicilerin elektrik faturası ocak ayında 205 TL gelecek.
KADEMELİ ELEKTRİK TARİFESİ NEDİR?
Kademeli elektrik tarifesi, aylık 150kWh tüketime kadar olan ev elektrik tüketimlerinin düşük kademe birim fiyatından, bu tüketimi geçen tüketimlerin ise yüksek kademe birim fiyatından faturalandırılmasını sağlayacak. 2022 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarını kapsayan birinci çeyrek döneminde 38 milyon hane için 150kWh’ye kadar olan tüketimler kilovatsaat başına vergiler dahil 1,37 TL’den faturalandırılacak, bunun üzerindeki her kilovatsaat tüketim için uygulanacak birim fiyat 2,06 TL olacak. Bu uygulama alçak gerilim mesken abone grubundaki 38 milyonun üzerindeki hane için 1 Ocak itibarıyla devreye girdi.
SINIR 205 TL, BUNUN ÜZERİNDE TÜKETİMDE FATURA CAN YAKACAK
Düşük kademede kalan tüketicilerin elektrik faturaları yüzde 49,6 artarken, limiti geçen tüketiciler için yüksek birim fiyat sadece limiti geçen tüketim için uygulanacak. Geçtiğimiz aralık ayında 500 TL fatura ödeyen bir ev tüketicisinin ocak ayında gelecek faturasının düşük tüketimli bölümü 205 TL olacakken, yüksek tüketimli kademede kalan kısmı için fatura 815 TL olacak ve aralık ayında 500 TL olan fatura ocak ayında 1020 TL olacak.
TEDARİKÇİ DEĞİŞTİRMEK YENİDEN MÜMKÜN HALE GELECEK
Elektrik maliyetlerinin uzun bir süredir ulusal tarife birim fiyatının üstünde kalmış olması nedeniyle serbest piyasa dinamikleri yeterince çalışmamış, serbest tüketici uygulaması olarak bilinen ve cep telefonu operatörü değiştirir gibi elektrik tedarikçisi değiştirme uygulamasının önü tıkanmıştı. Serbest piyasa dinamiklerinin çalışmaması nedeniyle artan elektrik maliyetleri devletin sırtına yüklenmiş ve nihayetinde dolaylı olarak vatandaşın cebinden çıkar hale gelmişti.
Bu süreçte 5 milyona yaklaşan tedarikçi değişikliği sayısı 100 binler seviyesine kadar düşmüş, düşüşle birlikte devletin, aslında vatandaşların ödediği vergilerin üzerindeki yük iyice artmıştı. Yeni uygulama ile evler dahil tüm abone grubundaki tüketiciler için elektrik tedarikçisi değiştirmek mümkün hale gelecek, piyasa dinamiklerinin iyi işlemesiyle birlikte orta vadede elektrik maliyetlerinde ve tüketicilerin ödedikleri elektrik faturalarında düşüş olacak.
TRT PAYI FATURALARDAN KALDIRILDI
Elektrik faturalarındaki bir diğer radikal değişiklik ise TRT payının kaldırılması olarak öne çıktı. 100 TL’lik bir elektrik faturasının yalnızca 1 TL’lik kısmı TRT payına denk geliyordu ancak elektrik faturalarından TRT payı tahsil edilmesi kamuoyunda tepki ile karşılanıyordu. Tepki çeken uygulamanın ocak ayından itibaren kaldırılması sembolik açıdan önemli görülüyor.
SERBEST PİYASA DİNAMİKLERİNİN ÇALIŞMASI İLE ELEKTRİK FATURALARI DÜŞECEK
Yeni kademeli elektrik tarifesi uygulamasını ve elektrik zamlarını değerlendiren encazip.com kurucusu Çağada Kırım, elektrik piyasasının artık özelleştiğinin ve serbest bir piyasa olduğunun altını çizerek, rekabetçi piyasa yapısının yeniden oluşturulmasının kazananının tüketiciler olacağını ifade etti. Elektrik zammı ifadesinin ise tekel yapısından kalma bir jargon olduğunu vurgulayan Kırım, sözlerine şu şekilde devam etti:
“2001 yılında elektrik piyasasında serbestleşme başladı ve günümüzde piyasanın neredeyse tamamı serbestleşti. Artık elektrik üreticileri fiyatların serbestçe belirlendiği piyasada ürettikleri enerjiyi satıyor, yani maliyetler serbest piyasada belirleniyor. Maliyetlerin serbest belirlendiği bir piyasada tüketici fiyatlarının devlet tarafından belirlenmesi mümkün değildir. Yine de özellikle 2018 yılından itibaren tüketici elektrik fiyatları ciddi anlamda düşük tutulmuş ancak bu durum sürdürülebilir olmamıştı. Elektrik faturalarının çok arttığı, benzer artışların tüm Avrupa ülkelerinde yaşandığı doğru. Ancak toplum olarak elektrik piyasasının serbestleştiğini anlamalı ve elektrik zamlarının devlet tarafından yapılmadığını kabul etmeliyiz. Çünkü elektrik piyasasındaki fiyat belirlemeleri örneğin köprü geçiş ücretlerinin belirlenme mekanizmasından çok daha farklı. Sonuç olarak uzun süredir toplum tepkisi çekincesiyle elektrik fiyatlarına zamanında yapılmayan maliyet bazlı fiyat değişikliklerinin tüketiciye yansımasının çok daha büyük olduğunu an itibariyle tecrübe ediyoruz.”