Türkiye’de 2023’te yapılacak seçimde seçmen listelerinde büyük değişiklik olacak; genç nüfuslu ülke olma özelliği sayesinde yaklaşık 5 milyon genç seçmen (toplam seçmen sayısının yaklaşık yüzde 10’u) gelecek seçimlerde oy kullanacak.
Peki Y ve Z kuşağının öncelikleri neler? Ülke sorunlarına nasıl bakıyorlar? Nasıl yaşıyorlar, nelere dikkat ediyorlar?
Konrad-Adenauer-Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği tarafından yaptırılan geniş çaplı anket çalışması, Türkiye’deki gençlerin sesi olmaya aday. “Z Kuşağı” (1997-2005) olarak adlandırılan ve “Y Kuşağı”nın (1981-1996) genç kısmını da içeren araştırmada çok çarpıcı sonuçlar var.
20 Mayıs-10 Eylül 2021 tarihleri arasında, 28 ilde ve 3243 kişiyle yüz yüze görüşme-anket tekniğiyle gerçekleştirilen ve 100 sorudan oluşan Türkiye Gençlik Araştırması 2021’den elde edilen verilerin öne çıkanları şöyle:
Gençler geleceğe karşı karamsar; sebep ekonomi
Anket sonuçları Türkiye’deki gençlerin çoğunun ülke geleceğine karamsar baktığını gösteriyor. Ankete katılanların %62,8’i Türkiye’nin geleceğini iyi görmediklerini belirtirken, “Türkiye’nin geleceğinden tamamen umutsuz olduklarını” söyleyenlerin oranı ise %35,2 çıktı.
Karamsarlığın önde gelen nedeni ise Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik durum. Gençler en çok yaşanan sorunları sırasıyla; ekonomik durumun kötü olması (%17,8), işsizlik (%16,1), kalitesiz eğitim sistemi (%15,8), adam kayırma, yolsuzluk ve rüşvetin yaygın olması (%15,4) olarak dile getirdiler.
Bu çerçevede katılımcıların önemli kısmı da (%72,9) fırsat verildiği takdirde başka bir ülkede yaşamak istediklerini belirtmişler.
Anket sonuçlarında gençlerin siyasetçilere yönelik güvensizlikleri de öne çıktı. Ankete katılan gençler en güvendikleri kişiler konusunda bilim insanlarını işaret ederken (%70,3), ordu da gençlerin çoğunluğu tarafından güvenilir bulunuyor (%61,8).
Politikacılara, siyasi partilere ve gazetecilere beyan edilen güven oranları sırasıyla %3,7, %4,4 ve %6,9 oldu. Gençlerin Cumhurbaşkanlığı’na güveni ise %19,4’da kalırken, yargıya güven ise %11,9 çıktı.
Araştırma, Türkiye’deki 18-25 yaş arasındaki gençlerin “milliyetçi” bir profile sahip olduklarını da ortaya koydu. Sonuçlar Türk Bayrağı (%89,7), kurum olarak Türkiye Cumhuriyeti (%87,4) ve Türk olmak (%71,6) gibi ulusal sembolleri son derece önemli olarak gören milliyetçi genç bir topluma işaret ediyor.
“Dindar nesil” hedefi ne ölçüde gerçekleşti?
Araştırma sonuçları, Türkiye’deki genç nüfusun Müslüman olmaya büyük önem verdiğini ortaya koydu. Bu çerçevede gençlerin %70,5’i “Müslüman olmaya önem veriyorum” şeklinde görüş beyan etti. Ancak iş dindar olmaya geldiğinde durum değişti; Allah’a inandığını söyleyip, kendini “dindar” olarak nitelendirenlerin oranı yüzde %29,8’da kalırken, Allah’a inandığını söyleyip kendini “pek dindar olmayan” olarak tanımlayanların oranı %56,9 oldu. Kendisini deist olarak tanımlayanlar %7,3, ateist ve agnostik olanlar ise %4,6 olarak ortaya çıktı.
Kadın-Erkek İlişkisi
Ankete katılanların tamamına yakını (%92,3), evlilik öncesi kız-erkek arkadaşlığını normal görüyor. Çoğunluk (%80), kadın ve erkeğin eşit olduğuna inanıyor, %10,6’sı ise kadınların daha üstün olduğunu düşünüyor. Erkeklerin kadınlardan üstün olduğunu düşünenlerin oranı ise sadece %9,4.
Ankette Mansur Yavaş sürprizi
Ankette siyasi açıdan en büyük sürpriz ise takdir edilen siyasetçilere ilişkin sorulara verilen yanıtlarda ortaya çıktı. Ankete katılanlara tüm siyasi partilerin liderlerinin adları verilerek, en çok hangisine hayran oldukları soruldu. Ayrıca isterlerse, siyasi parti liderleri dışında kendi istedikleri bir siyasetçinin ismini de verebilecekleri söylendi.
Yanıtlarda, “hiçbir siyasetçi” şıkkı %20,1 ile birinci sırada gelirken, ikinci sırada ise %16,8’lik bir oranla Recep Tayyip Erdoğan’ın adı yer aldı. Soru listesinde adı yer almayan kişiler için konulan “Diğer” seçeneğine katılımcıların %16,3’ü Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın adını yazdı.
Türkiye’de yaşanan sorunların sorumlusu kim?
Anket sonuçlarına göre gençler, Türkiye’de yaşanan sorunların sorumlusu olarak, iktidar ve muhalefet ile birlikte “tüm politikacılar” (%38,9) olarak gördüklerini ortaya koymuşlar. “Yaşanan sorunların sorumlusu” olarak ikinci sırada Cumhurbaşkanı (%34,6) gösterilmiş, küçük bir grup ise (%5,7) Türkiye’de yaşanan sorunların sorumlusu olarak muhalefeti gördüklerini ifade etmiş. Gençlerin, neden muhalefeti sorumlu tuttukları sorusuna verdikleri yanıt da ilginç; “olması gereken muhalefeti yapmayarak Recep Tayyip Erdoğan’ın sürekli iktidarda kalmasını sağlıyorlar, bu nedenle esas sorumlu onlardır” diye görüş belirtmiş gençler.
Hangi partiye oy verecekler?
Ankete katılan gençlerden 18-19 yaş grubu dışında kalanlar (katılımcıların %87,9’u) daha önceki seçimlerde oy kullanmışlar. Buna göre, son seçimlerde (31 Mart 2019) %28,2’si CHP’ye ve %20,1’i AK Parti’ye oy verdiği ifade etmiş.
Mayıs-Eylül 2021 arasında yapılan ankette katılımcılara “yarın bir seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz” sorusu yöneltildiğinde ise oranlar, %23,9 ile CHP ve %10,0 ile AK Parti olarak ortaya çıkmış. Çoğunluk ise ya “oy vermeyeceğim” ya da “kararsızım” diye yanıt vermiş (%44,8).
İdeolojik duruş
Ankete katılan gençlere ideolojik duruşları sorulduğunda ise kendilerini “Atatürkçü ve Kemalist” olarak nitelendirenlerin sayısı yüzde 20,5 ile diğer yanıtların açık ara önünde yer alıyor. İkinci sırada ise kendini apolitik-ideolojim yok olarak tanımlayanlar bulunuyor. (%18,8).
Dünyaya bakış
Gençlere göre yakın gelecekte dünyayı bekleyen en önemli sorun küresel ısınma, iklim değişikliği ve kuraklık (%28,3). Bunu savaşlar-ülkeler arası anlaşmazlık ve çatışmalar (%26,3) ile ekonomik krizler izliyor (%23,1).
Suriyeliler’e bakış
Ankete katılan Türk gençlerinin büyük çoğunluğu (%80,4) hükümetin mülteci politikasının doğru olmadığını ve değiştirilmesi gerektiğini düşünüyor. Gençler, Suriye’de barış olduğunda Suriyelilerin kendi ülkelerine gönderilmelerini (%56,8) de istiyorlar. Suriyelilerin Türkiye dışında başka ülkelere gönderilmelerini isteyenlerin oranı ise %19,9.
Suriyelilere sağlık ve beslenme konusunda yardım edilmeli diyenlerin oranı %26,6 olurken, Türk vatandaşlarının yardıma daha çok ihtiyaç duyduklarını vurgulayanların oranı ise %41,7 olarak ortaya çıkıyor. Suriyelilerin Türkiye’de kalmaları durumunda, Türkiye’ye uyum sağlayamayacaklarını düşünüyor gençler (%75,8). Buna gerekçe olarak da kültür ve yaşam biçimini gösteriyorlar.