Kapalı Maraş 46 yıl sonra açılıyor! Son çalışmalar hızla sürüyor…
Geçtiğimiz gün Ankara’da bir araya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile KKTC Başbakanı Ersin Tatar, Kıbrıs Barış Harekatı’ndan beri kapalı olan Kapalı Maraş’ın sahil kesiminin bugün halka açılacağını duyurmuştu. Uzmanlar, artık saatler kalan açılışın önemini ve Kapalı Maraş’ın stratejik değerini değerlendirdi.
Kıbrıs İlim Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı ve Uluslararası Politika Uzmanı Prof. Dr. Ata Atun, Rum kesiminin Kıbrıs Barış Harekatı’ndan bu yana tüm çözüm önerilerini reddettiğini hatırlattı. Atun, “Bugüne değin GKRY’nin elindeki en büyük koz, Maraş’ın iskana açılmasını 46 yıldır önlemiş olmaları ve müzakerelerde Maraş’ı kazanılmış hak olarak ceplerinde olduğuna inanmalarıdır” ifadelerini kullandı.
“SİYASİ DEPREME NEDEN OLACAK”
Atun ayrıca, Maraş’ın açılmasının Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan’da siyasi depreme neden olacağını da kaydetti.
Atun, Yunan lobilerinin Maraş’ın açılması konusunda Türkiye’ye baskı yapılması için girişimlerde bulunacaklarına işaret ederek şunları söyledi:
“Kapalı Maraş’ın açılmasının yarattığı depremin artçı dalgaları da AB, ABD ve BM’ye kadar uzanacaktır. Dünyada varlığını sürdüren Yunan lobileri, Maraş’ın açılımı konusunda bize baskı yapacaklardır. Şunu vurgulamak gerekir ki Maraş Rum toprağı değildir. Maraş Bölgesi Abdullah Paşa, Lala Mustafa Paşa ile Bilal Ağa’nın olmak üzere üç vakfa ait arazilerden oluşmaktadır ve bunların orijinal Osmanlı, İngiliz tapuları mevcuttur. Bu arazilerin 1900’lü yıllarda İngiliz sömürge yönetimince yasadışı olarak şahıslara devredildiği bilinmektedir. Maraş mülhak vakıf statüsünde olduğu için satılamaz, devredilemez, hibe edilemez.”
“NEDEN TÜRK MALLARINDA ZAMAN AŞIMI OLUYOR?”
Bilindiği gibi, Kapalı Maraş bölgesini Osmanlı Paşaları vakfetti. Atun, bu konuda da şunları söyledi:
“Bugün çıkıp da ‘1974 kütükleri geçerlidir, aksi uluslararası hukuka aykırıdır’ diyenlere şunu sormak gerekir: 1974 sonrasında Rum tapulu yerlerin iadesini istiyor ve 46 yıl öncesini baz alıyorken, neden 1974’den 46 yıl öncesini baz alamıyoruz? Tarih Rumların istediği, çıkarlarına uyan noktadan mı başlayıp bitmeli? Veya şunu sorabiliriz, uluslararası hukukun miadı mı var? Rum mallarında zaman aşımı olmuyor da neden Türk mallarında oluyor?”
“DENİZ YETKİ ALANLARINA ÇOK BÜYÜK GETİRİSİ OLACAK”
Kapalı Maraş’ın açılmasının gecikmiş ancak haklı, yerinde ve zaruri bir karar olduğunu vurgulayan Atun, “Türkiye’nin güçlü duruşu bu kararda son derece etkili oldu. 1968 yılından beri sürdürülmekte olan müzakerelerin bir sonuç vermedi. Bölgeye barışın ancak Türkiye’nin gücüyle geleceğine artık tüm taraflar görmeye başladı. Bu değişim daha başlangıç. Maraş’ın tamamen açılması Ada’nın ekonomik, siyasi ve deniz yetki alanlarına çok büyük getirileri olacaktır” diye konuştu.
“ARTIK HALK EVİNİ TERK ETMEYECEK”
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Kıbrıs Akademik Birimi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Emete Gözügüzelli ise, Kapalı Maraş’ın açılmasının deniz yetki alanlarına iyi yönde etkisine dikkat çekti.
Maraş’ın açılmasının KKTC’nin ekonomik kalkınmasının başlangıcı olacağına vurgu yapan Dr. Gözügüzelli, “Turizm, güvenlik ve ekonomik alanlara ciddi kazanımlar getirecektir. Maraş’ta yerleşik halkın evini ve toprağını artık terk etmemesi anlamına da gelecektir. Atılan bu adım, Kıbrıs Türk otoritesi altında Maraş halkının evinin, toprağının bir daha pazarlık konusu olmayacağının da bir ifadesidir. Çünkü Başbakan Tatar liderliğinde federasyon şeklinde bir çözüm anlayışı son bulmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan da açıklamalarıyla buna destek olmuştur.” şeklinde konuştu.
“DEĞİŞİMİN ÖN HAMLESİ”
Başbakan Tatar ile beraber bir değişimin başlayacağını ifade eden Doç. Dr. Gözügüzelli, “Maraş sahil şeridinin açılması Tatar’ın başlattığı değişim sürecinin bir ön hamlesidir. Tatar liderliğinde bu süreç çok daha iyi çok daha görünür noktalara mutlaka ulaşacaktır. Dolayısıyla bu topraklarımız, deniz yetki alanlarımız konusunda uluslararası alanda olumlu ivme kazandıracaktır.” dedi.
Maraş’ın açılmasının Rum kamuoyunda rahatsızlıkla karşılanabileceğine de değinene Dr. Gözügüzelli, şöyle devam etti:
“Rumlar bunu engellemeye, uluslararası alanda kara propaganda temelinde kampanyalar yapmaya çalışacaklar fakat bu beyhude arayıştır. Türkiye Erdoğan liderliğinde kararlı bir duruş sergiliyor ve bu kararlı duruşu Sayın Tatar’a da güç veriyor. Türkiye ve KKTC yek vücut olmuş halde uluslararası alanda gelecek tepkilerle mücadele hazır bir şekilde birlik ve beraberlik mesajı veriyor. Dolayısıyla Rumlar bu konuda hiç bir şey yapamaz.”
Dr. Gözügüzelli, Kapalı Maraş’ın sahil şeridinin açılmasının küçük bir muhalif kesim dışında Kıbrıs Türk halkı tarafından büyük bir heyecanla karşılandığını da sözlerine ekledi.
“HUKUKİ ENGEL YOK”
KKTC Vakıflar İdaresi Eski Genel Müdürü Taner Derviş, Kapalı Maraş kıyı şeridi ile sahilinin halkın kullanımına açılması mülkiyet açısından önem arz ettiğini belirterek kıyı şeridi ve sahillerin özel mülkiyet kapsamına girmediğini kaydetti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Kullanıma açılan bölgelerde hiçbir özel mülk yok. Kesinlikle mağduriyete yol açılmayacak” ifadelerini anımsatan Derviş, bunun karşı tarafın itirazlarını boşa çıkaracağını aktardı.
Kapalı Maraş’ın tamamen açılmasının önünde herhangi hukuki bir engel bulunmadığını dile getiren Derviş, şunları kaydetti:
“Ada genelinde geçerli yasal ve anayasal düzenlemeler ile uluslararası antlaşmalar temelinde, Kapalı Maraş tümüyle Kıbrıs Vakıflar İdaresine aittir. Başka bir deyişle hukuk zemininde konu ile ilgili yetkili makam Kıbrıs Vakıflar İdaresidir. Bu bağlamda, Maraş’ın Vakıflar İdaresi tarafından açılmasının önünde hukuki bir engel yoktur.”
KAPALI MARAŞ’IN TAPUSU BİZDE
Tarihi belgeler, Kapalı Maraş’ın vakıf malı olduğunu ortaya koyuyor. Kıbrıs’ı fetheden Lala Mustafa Paşa, parasını vererek Kapalı Maraş’ın bulunduğu bölgeyi satın aldı ve kendi adına kurulan vakfa devretti. Bölgenin 300 yıl boyunca vakıflara ait olduğu konusunda pek çok bilgi ve belge bulunuyor.
ESKİ İHTİŞAMINA KAVUŞACAK
Geçtiğimiz sene, Başbakan Ersin Tatar ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, Maraş’ın yeniden açılması için envanter çalışması yürütüleceğini açıklamıştı.
Bu çalışmayla, Maraş’ın yeniden turizme kazandırılacağı kaydedilmişti. On yıllardır hiçbir bakım yapılmayan kentin alt ve üst yapıları iyileştirilecek. Devasa projenin maliyetinin yaklaşık 10 milyar dolar olacağı öngörülüyor.
MARAŞ’IN KAPANMASINA UZANAN SÜREÇ
Osmanlı’dan sonra İngilizlerin eline geçen, daha sonraki dönemde Yunanistan’ın uluslararası hukuka aykırı olarak asker yerleştirdiği Kıbrıs, yüzyıldır bölgedeki en önemli tartışma konularından biri.
Rumların, Türklere yönelik soykırıma varan saldırganlığına karşı Türkiye, 1974’te Kıbrıs Barış Harekatı’nı başlatmış, kısa süre içinde adanın önemli bir bölümü ele geçirilmişti.
Harekatı takip eden yıllarda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuş, Maraş ise ‘tampon bölgede’ kaldığı için kapalı kalmıştı. 80 ve 90’lı yıllarda Türk tarafı girişimlerde bulunsa da, Rumların engellemeleri yüzünden sonuç alınamamıştı. 2004’teki Annan Planı bir dönüm noktası olabilecekken, adada yapılan referandum yine Rumların ‘hayır’ oyuna takılmıştı.