KUTAY KORAP
2021 yılında emtia fiyatlarında çok ciddi yukarı yönlü hareketler izlendi. Yükseliş emtiada; enerji, metal ve tarım olmak üzere her alanda görüldü. Özellikle metal cephesinde pandemi sonrasına doğru ilerleyen yeni dünyada arz-talep dengesindeki tutarsızlık fiyatları yukarı çekti.
Küresel cephede kurumlar 2021 ve 2022 yıllarına dair büyüme beklentilerini yukarı yönlü revize ederken, endüstriyel metallerin rallisi ayrı bir boyuta evrildi.
Çin’in 5 yıllık devasa kalkınma planları, ABD’de Biden yönetiminin altyapı harcama planı ve otomotiv sektörüne dair beklentiler emtiada yükseliş trendinin temel unsurlarını oluşturuyor.
Emtiadaki yükseliş hikayesinde alüminyum performansıyla ayrıca endüstriyel metaller arasında parlıyor. Alüminyum fiyatları yıl başından bu yana Londra Metal Borsası’nda (LME) yüzde 40 prim ile kalaydan sonra bu yıl fiyatı en fazla artan metal oldu.
Büyüme hikayesinin dışında, dolar endeksindeki zayıf seyir, pandemi kaynaklı üretim sıkıntıları, düşük stoklar, karbon emisyonunu azaltmaya yönelik hamlelerle arzın kısıtlı kalacağı beklentisi ve diğer gelişmeler fiyatları yukarı yönlü çeken katalizörler oldu.
2020 yılındaki yüzde 3’lük alüminyum talebinin azalmasından sonra bu yıl talebin yüzde 5 büyümesi bekleniyor. Arz tarafında ise artışın Çin’deki yüzde 5 büyümeye rağmen, küresel düzeyde yüzde 3 olması tahmin ediliyor.
Boksit ülkesi olan Gine’deki darbe alüminyum fiyatlarını neden etkiledi?
Piyasayı arz ve talep tarafında etkileyen koşulların yanında bazı tekil gelişmeler de fiyatlar üzerinde etkili oldu. Emtia fiyatlarındaki yükseliş ile enflasyonu baskılamak için ihracat kotası koyan Rusya veya geçen haftalarda, Jamaika’daki alüminyum üretim rafinerisinde çıkan yangından dolayı arza yönelik endişeler ortaya çıktı.
En son Jamaika’daki gelişme ile birlikte Londra Metal Borsasında fiyatlar tekrardan son 3 yılın en yükseğine tırmanmıştı. Bu olayın üzerinden çok kısa bir vakit geçmeden, hafta sonu Batı Afrika ülkesi Gine’den gelen darbe haberi alüminyum fiyatlarında 2011 yılından bu yana en yüksek seviyeye tekrardan sıçramasına neden oldu.
Alüminyum üretiminin yüzde 90’ının karşılandığı hammaddenin boksit olması nedeniyle dünyanın en büyük ikinci boksit üreticisi Gine’dedki kargaşa da alüminyum fiyatlarını etkiledi.
Gine’deki askeri cuntanın şirketleri madencilik faaliyetlerini devam etmeleri konusunda teşvik etmesi fiyatların yükselişini şimdilik sınırladı.
Ülkenin boksit rezervlerine bakarsak; 2019 rakamlarına göre dünyanın en büyük boksit rezervi 7,4 milyar ton ile Gine’de. Gine’yi 5,1 milyar ton ile Avustralya ve 3,7 milyar ton ile Vietnam takip ediyor.
Gine’nin boksit ihracatına baktığımızda ise 2015 yılından 2020’ye gelindiğinde birkaç katına çıkarken, en büyük alıcı Çin’in alüminyum üretimindeki artış ciddi oranda etkili oluyor. 2021 yılı Ocak-Temmuz rakamlarına bakıldığında Çin’in boksit ithalatının yüzde 55’i Gine’den, yüzde 31’i Avustralya’dan geri kalan yüzde 14 gibi küçük bir oran ise diğer ülkelerden sağlanıyor. Fakat hem darbe haberleri hem de Çin Hükümeti’nin karbon emisyonuna dair aldığı üretimi azaltma planları ülkenin ihracatında 2021 yılında ciddi azalma gerçekleşmesi tahmin ediliyor.