Dünya’mız her ne kadar durgun görünse de aslında sürekli hareket halinde yaşayan bir dev. Kabuğunun üzerinde sunduğu o ılımlı hayata ek olarak içine indiğimizde bizleri binlerce santigrat derecelik katmanlar karşılıyor. Her ne kadar biz bu alt katmanları göremiyor olsak da bazen yanardağ patlamalarıyla birlikte magmayı gözlemleyebiliyoruz. Ülkemizde ve dünyada pek çok yanardağ bulunuyor. Bu yanardağların çok büyük bir kısmı halihazırda uyuyan yanardağlar. Elbette bunlar arasında aktif yanardağlar da bulunuyor.
Bugün sizlere anlatacağımız konu ise yukarıda bahsettiğimiz yanardağlardan çok daha tehlikeli bir dev. Bir süper yanardağ olan Yellowstone Milli Parkı’ndan bahsediyoruz. Bir yanardağ denildiğinde aklınıza yalnız ve büyük dağlar gelebilir, ancak Yellowstone öyle bir dağ değil. Bir kaldera olan Yellowstone, çok geniş bir alana yayılıyor. Öyle birkaç yüzyılda bir patlama da yaşamıyor. Genelde daha az, ancak çok güçlü patlamalarla karşımıza çıkıyor Yellowstone. Bugün size “Yellowstone patlarsa neler yaşarız, dünya ve ülkemizi neler bekler?” şeklindeki sorulara cevap vermeye çalışacağız.
Yellowstone’un geçmişinde neler yaşandı?
ABD’nin Wyoming eyaletinde bulunan Yellowstone, daha önce 3 büyük patlama yaşamış bir volkan. Bunlardan ilki 2,1 milyon yıl önce, ikincisi 1,3 milyon yıl önce ve sonuncusu 664.000 yıl önce yaşandı. Bu patlamalar dışında bazı küçük patlamalar yaşandı, ancak bu patlamalar Yellowstone’un diğer patlamalarıyla karşılaştırılacak düzeyde değildi.
Yellowstone süper volkanı patlasaydı ne olurdu?
Yellowstone’un en azından önümüzdeki birkaç bin yıl daha patlaması beklenmiyor, ancak oldu da bu süper volkanın devasa bir güçle patlayacağı tuttu. Böyle bir durumda bizi neler bekliyor?
Yellowstone süpervolkanı; 60 kilometre uzunluğa, 29 kilometre de genişliğe sahip. Ayrıca bölgenin 8 kilometre derinliğinde bir magma odası yer alıyor. Yeterli basınç sağlandığında adeta bir saatli bomba misali bu bölge patlayacak ve yüzlerce hatta binlerce kilometre küp malzeme 22 kilometre yükseğe fırlatılacak. Peki böyle bir patlamanın ne gibi sonuçlar olur.
Öncelikle patlama 64 kilometre çapında bulunan hemen hemen her şeyi yok edecek. Denver, Salt Lake City, Boise gibi ABD şehirleri bu patlamayla birlikte muhtemelen yok olacaktır. Elbette patlamanın etkileri bununla sınırlı kalmayacak. Atmosfere muazzam miktarda volkanik malzeme ulaşacağı için bu malzemeler zehirli kül olarak daha geniş bir alana yayılacak.
Hemen hemen tüm ABD’nin üzerine volkanik zehirli kül yağacak. Özellikle Wyoming, Montana, Idaho, Colorado gibi eyaletlere 1 metreye kadar volkanik kül yağacak. Volkanik kül; parçalanmış kaya ve cam karışımından oluşacak ve bu malzeme; bitkileri ve hayvanları öldürecek, çatıları ezecek ve sayısız elektrikli ekipmanını devre dışı bırakacak.
Yellowstone süpervolkanı patlarsa Türkiye’ye etkileri ne olur?
Eğer bu denli büyük bir patlama yaşanırsa tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ciddi etkileri olacaktır. ABD’de binlerce ve hatta gerekli önlem alınmazsa milyonlarca insanın ölümüne neden olacak bu doğal afet, atmosfere öylesine büyük miktarda zehirli madde yollayacak ki dünyanın diğer ucunda bile bunun etkileri hissedilecek. Volkandan çıkan parçalar güneş ışığını atmosferden geri yansıtan kükürt aerosolleri içeriyor. Bu da iklimin hızla soğumasına neden olacak.
74 bin yıl önce Toba Gölü’nde patlayan süper volkan, atmosfere 2800 km³ malzeme yollamış ve bunun sonucunda Dünya’da 10 yıl boyunca volkanik kış oluşmuştu. Dünya çapında 3 ila 5 santigrat derecelik bir düşüşe neden olan bu patlamanın bir benzeri Yellowstone patlamasında da yaşanabilir. Bu da ülkemiz dahil tüm dünyanın geçici bir süreliğine soğuk bir iklime gireceğini bizlere gösteriyor.
Yellowstone süper volkanının patlaması bekleniyor mu?
Yellowstone’la alakalı pek çok kıyamet senaryosu bulunsa da bu volkanın bu denli büyük boyutlarda patlama ihtimali çok ama çok düşük. Bölgede şu anda bir patlama ihtimali bulunmuyor. Yellowstone’un son 3 büyük patlaması ele alındığında süper volkanın herhangi bir yılda patlama olasılığının yüzde 0,00014 olduğu ortaya çıkıyor. Bu oran, uygarlığı yok eden bir asteroidin Dünya’ya çarpma ihtimalinden daha düşük. Hatta uzmanlara göre Yellowstone, bir daha büyük bir patlama yaşamayabilir.
Yellowstone süper volkanının 2012 filmindeki patlama anı:
Bugün sizlere patarsa tüm dünyayı etkileyecek Yellowstone süper volkanını ve patlama yaşanırsa nelerle karşılaşabileceğimizi açıkladık. Konu hakkında düşüncelerinizi yorumlar kısmında bizlerle paylaşmayı unutmayın.
Kaynak: 1, 2, 3