Tam açılma ile birlikte sanayide çarklar daha hızlı dönmeye başladı. Artan talebe bağlı olarak imalat sanayi kapasite kullanım oranları haziranda yüzde 76,6 ile son 1,5 yılın en yüksek seviyesine çıkarken, birçok sektörde söz konusu oran yüzde 80’i aşarak yatırım sinyali verdi. Ancak kimya, tekstil, elektronik, hazır giyim ve kağıt ürünleri olmak üzere yüzde 80’lik kapasite kullanım oranını aşan önemli sektörler yatırıma hazır olduklarını ancak, yer bulamama, maliyetler ve finansmanın yapısı gibi birçok nedenden dolayı yatırım iştahlarının kesildiğini söyledi. Sektör temsilcileri, söz konusu alanlarda daha öngörülebilir ortamın ve düşük maliyetlerin sağlanması halinde yatırımların hızlanacağı belirtti.
Piyasanın durulması lazım
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği’nin (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, sektörde işlerin büyüyerek devam ettiğini ve bu durumun iş hacimlerine de yansıdığını söyledi. Özellikle beyaz eşya gibi alanlarda talebin çok daha yüksek seyrettiğini anlatan Tunaoğlu, yatırımların da piyasanın düzelmesi ile birlikte hareketleneceğini kaydetti. Tunaoğlu, “Üretim tarafında çip krizi ve artan hammadde fiyatları nedeni ile sıkıntılar yaşanıyor. 4-5 katı fiyata aldığımız ürünler oluyor. Bunda artan talebin de etkisi büyük. Maliyetler arttığı için bu da ürün fiyatlarına yansıyor. Bir dahaki sene ortasına kadar kademeli olarak düzelme bekliyoruz. Piyasada düzelmeye paralel olarak yatırımlar da hareketlenecektir” diye konuştu.
“Yatırım için yer yok”
Kimya sektöründe kapasite kullanım oranı yüzde 79,3 ile 2018 ağustos ayından bu yana en yüksek seviyeyi görüldü. Sektörde hem iç hem de dış pazarda önemli başarılara imza atıldı ve mart ve nisan aylarında aylık bazda kendi ihracat rekorunu kırdı. Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Başkanı Haluk Erceber, salgın dönemi ile birlikte sektörde talebin inanılmaz canlı bir döneme girdiğini anlattı. Bu kapsamda birçok sanayici gibi kendilerinin de yatırıma hazır olduklarına ancak yer bulamadıklarını söyleyen Erceber, “Yer yok, satılık yer olunca sermaye yetmiyor, kimya sektörünün kendine ait bir OSB’si, endüstri bölgesi yok. Kümelenme desen yok. Tüm bunlar sektörün yatırım iştahını negatif etkiliyor” açıklamasında bulundu.
“Vadeler orta ve uzun olmalı”
Canlılığın yaşandığı bir diğer sektör ise tekstil ve hammaddeleri sektörü. Sektörde kapasite kullanım oranı yüzde 79,2 ile 2020 Şubat ayından bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Hazır giyimde ise söz konusu oran yine son bir yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, salgın süresince açılması ve aşıların yaygınlaşması ile kapasite kullanım oranlarının arttığını ve bunun da yeni yatırım ihtiyacını arttığını anlattı. Kaya, “Sektörde yatırım iştahı var. Ancak burada kırılımlara dikkat etmek gerekiyor. Özellikle örmede, active wear ve ev tekstilinde artan talebe bağlı olarak yatırım ihtiyacı daha fazla. Yatırım iştahı var. Ama burada en önemli negatif durum krediye ulaşmak ve kısa vadeli olması. Kredilerin daha orta ve uzun vadeli olması gerekiyor. Yanı sıra faizlerin yüksek olması da yatırımı negatif etkiliyor. Bu alanlarda düzelme olması halinde yatırımların daha da hızlanmasını bekliyoruz. Özellikle faizlerin tek haneli olması durumunda ciddi yatırımlar olur” değerlendirmesinde bulundu.
Lojistik ve hammadde sorunu yatırımları etkiliyor
Kapasite kullanım oranı en yüksek sektör haziran ayı itibari ile ağaç ve ağaç ürünleri ile kağıt ve kağıt ürünleri sektörlerinde gerçekleşti. Ağaç ve ürünleri sektöründe kapasite kullanım oranı yüzde 85,6 ile 2018’den bu yana en yüksek seviyeye çıkarken kağıt ve kağıt ürünleri ise kapasite kullanım oranının haziran ayı itibari ile en yüksek olduğu ikinci sektör olarak öne çıktı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi Meclis Başkanı Erdal Sükan, sektörde ambalaj kağıtları alanında önemli yatırımların hayata geçtiğini söyledi. Bu yatırımlardan biri Kipaş’ın Söke’de hayata geçirdiği fabrika. Söz konusu yatırımın ikinci kısmı ise 2 sene sonra hayata geçecek. Modern karton ve Aktül Kağıt da bu alanda yatırım yapacak şirketler arasında yer alıyor. “Yaklaşık 1,5 milyon ton kapasite artışını sağlayacak 2-3 fabrikanın yatırımı 2021 yılında tamamlanarak işletmeye alınacak” diyen Sükan, yatırımların önündeki engelleri ise lojistik sorunlar ve hammadde sorunu olarak sıraladı.
Faiz oranları ikiye katlandı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), salgının başladığı 2020 yılının nisan ayından bu yılın mart ayına kadar sıkılaştırma politikalar kapsamında faiz oranlarında artışa gidiyor. Banka son olarak mart ayında söz konusu oranı yüzde 19’a çıkardı. Bu da kredi maliyetlerini aynı sürede 2’ye katladı. Yine TCMB tarafından açıklanan ağırlıklı ortalama faiz oranlarına göre ticari kredilerde faiz oranı 2020’nin nisan ayında yüzde 9,50 civarında iken söz konusu oran hali hazırsa yüzde 21,6’ya yükselerek son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Öte yandan iş dünyasının bir diğer sorunu ise yer bulmakta yaşanan sıkıntı. Geçtiğimiz haftalarda yine Dünya Gazetesi’nde yer alan haberde de belirtildiği üzere sanayicinin pandemide yatırım iştahı arttı ve büyüklük olarak yetersiz kalan organize sanayi bölgelerinde genişleme çalışmaları hızlandı. Buna rağmen iş dünyası hala yer bulmakta sıkıntı yaşadığını belirtiyor.