Dünyadaki en büyük buluşlardan biri olan elektrik, hayatımızı birçok alanda kolaylaştırmakta ancak çevreye verdiği zarar da gözle görülür bir şekilde günden güne artmakta.
Bununla birlikte yapay ışıkların aşırı ve uygunsuz kullanımı ışık kirliliğini arttırırken insan sağlığını, diğer canlıların yaşamlarını olumsuz yönde etkiliyor. Yıldızları ve diğer gök cisimlerini gözlemleme imkanımızı da maalesef elimizden alıyor. Ama şimdi gelin, Türkiye’de ışık kirliliği olmayan ya da en az olan, elimizde kalan birkaç karanlık bölgeyi, yıldızları, gökyüzünü seyredelim.
Türkiye’nin en karanlık yerinden merhaba: Yenişarbademli Melikler Yaylası, Isparta
Türkiye’nin milli parklarında SQM (Gökyüzü Kalite Ölçer) ölçümü yapılmış ve “Isparta-Yenişarbademli Melikler Yaylası” (Kızıldağ Milli Parkı) Türkiye’nin en karanlık noktası olarak belirlenmiştir. Işık kirliliğinin minimumda olduğu park, aynı zamanda yıldızları seyretmek için en ideal yer olarak karşımıza çıkıyor.
Yıldızlara eşlik eden, birçok canlının buluşma noktası: Hatila Milli Parkı, Artvin
Türkiye’nin en karanlık yerlerinden biri olan Hatila Milli Parkı, gökyüzünü alabildiğine izleyeceğiniz yerler arasında. Bunun yanında doğasıyla ve canlı çeşitliliği ile ışık kirliliğinin en az görüldüğü noktalardan biri.
Astronomi meraklılarının en uğrak noktalarından biri: Saklıkent Gözlemevi, Antalya
2550 metre yüksekliğe sahip olan ve Antalya’da bulunan Saklıkent Gözlemevi, gökyüzü gözlem etkinlikleri ile birçok astronomi meraklısının uğrak noktalarından biri. Aynı zamanda Saklıkent, şehrin ışıklarından çok uzakta ve Türkiye’nin gözle inceleme yapılabilen en büyük teleskobuyla gökyüzünü inceleme fırsatı sunmakta.
Beydağları’ndan gökyüzüne bir bakış atmak isteyenlere ise: Sivri Dağ Milli Parkı, Antalya
()
Antalya Konyaaltı’nda bulunan Sivri Dağ Milli Parkı, Beydağları’nın en yüksek zirvelerinden biri olan Sivri Dağ’ın eteklerinde bulunurken gökyüzünü keşfetmek için sonsuz bir manzara sunan yerler arasında.
Gök bilimci ve doğa bilimcileri ise buraya alalım: Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Muğla
()
Muğla’da bulunan Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı, Türkiye’nin en yaşlı Karaçam Ormanı’nı içinde bulundurmasının yanı sıra yüksek rakımı ve karanlık yapısı ile hem gök bilimcilerin hem de doğa bilimcilerin gözlem yerlerinden biri.
Destanlara ev sahipliği yapan: Kaz Dağları
Kaz Dağları, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış, destanlarda adı geçmiş bir yer. Doğal güzellikleri ve ışık kirliliğinden uzak konumu, başınızı gökyüzüne çevirdiğinizde binlerce yıldızı görebilme ve gözlemleme imkanı sunmakta.
Karadeniz’de bir yayladan gökyüzüne bakış atmak isteyenler ise buraya: Kaçkar Dağları
()
Kaçkar Dağları, Rize’nin Çamlıhemşin ilçesinde bulunan ve 2400 metre yükseklikte bir dağ. Işık kirliliği ve hava kirliliğinin en az olduğu noktalardan biri olan Kaçkar Dağları, gökyüzünü net bir şekilde gözlemleme imkanı sunmakta. Ancak Karadeniz’in hırçın iklimine dikkat etmek ve tedbirli olmakta fayda var.
Peribacalarının tepesinden yıldızlı gökyüzünü izlemek isterseniz de: Kızıl Vadi, Kapadokya
()
Şehirden uzakta ve doğal oluşumların oluşturduğu bir alan olan Kızıl Vadi, gökyüzünü filtresiz görebileceğiniz ve karanlık geceyi yıldızların aydınlatacağı konumlardan biri.
Şehirlerin karanlık tarafını ise ışık kirliliği getiriyor.
Türkiye’nin en karanlık bölgelerini aydınlatan, yıldızları ve gökyüzünü ise en iyi görebileceğiniz yerleri yukarıda sıraladık. Peki İstanbul-Beşiktaş’tan ya da İzmir-Alsancak’tan neden bu yıldızları göremiyoruz? Yapay ışıkların -arabaların, sokak lambalarının, dükkanların vb.- fütursuzca kullanılması ile ortaya çıkan ışık kirliliği, geceyi gündüze çevirmekte ve bir avuç yıldızı -o da belki- şehir merkezlerinden görmemize sebep oluyor.
Bunların yanı sıra doğayı ve doğada yaşayan her türlü canlı çeşidine zarar veren bu kirliliği azaltmak için birçok yöntem geliştiriliyor. Bu yöntemlerden bazıları, enerji tasarrufu sağlayan ışık kaynakları kullanmak, ihtiyacımız kadar dış mekan aydınlatması kullanmak, ışığı gökyüzü yerine aşağı doğru yönlendirmek gibi önlemler. Doğal gökyüzü görünümüne tekrardan kavuşmak, yıldızlı geceleri izlemek ve ışık kirliliğini önlemek için bu yöntemleri hayata geçirmek ve sürdürülebilir bir gelecek sağlamak ise tamamen bizlerin elinde.
Bonus isteyenlere ise Melikler Yaylası time lapse;
- Kaynaklar: Süleyman Demirel Üniversitesi, International Dark-Sky Association