Öncelikle bu yolculuk için iki tren var. Biri Turistik Doğu Ekspresi diğeri de normal Doğu Ekspresi… Turistik Doğu Ekspresi bir gün sekiz saat sürüyor çünkü farklı mola yerlerinde uzun süreli duruyor. Doğu Ekspresi ise turistik kadar durmadan bir gün bir saatte yolculuğunu tamamlıyor. TCDD Taşımacılık AŞ tarafından hizmete sunulan Turistik Doğu Ekspresi, pandemi öncesinde Ankara-Kars-Ankara güzergâhında her gün yapılan seferlerde Erzincan, Erzincan-İliç, Erzurum, Sivas-Divriği ve Sivas-Bostankaya istasyonlarında duruyor. Yolcularının buralarda keşfe çıkmasına imkân veriyor. Yalnız şunu da belirtmekte fayda var. Genelde Ankara-Kars güzergâhı için bilet bulmak zor oluyor. Çoğu gezgin uçakla Kars’a gidip dönüşü Turistik Doğu Ekspresi ile yapıyor. Dönüş için bilet bulmak daha kolay. Ankara-Kars yönünde Erzincan’da 2 saat 50 dakika, İliç’te 3 saat 5 dakika ve Erzurum’da 2 saat 40 dakika duran turistik tren, Kars-Ankara yönünde ise Divriği’de 2 saat 50 dakika ve Bostankaya’da 3 saat 15 dakika mola veriyor. Peki tren nerelerde duruyor ve ne gibi keşifler yapabiliyorsunuz?
Erzincan’da tarihe yolculuk
Erzincan’daki molada yolcular, asıl adı Muhammed Vehbi olan tasavvuf ehli Terzibaba’nın Osmanlı mimarisinin örneği türbesini, 19’uncu yüzyılın başlarında inşa edilen Taşçı Hamamı, Erzincan Kalesi ve Saat Kulesi’ni ziyaret edebiliyor. Ayrıca burada yerel lezzetlerden kete ve Erzincan çorbası, yağda kızartılan pestilin üzerine ceviz dökülerek sunulan pestil kavurması, nohut, fasulye, bulgur, ayran, nane ve tereyağıyla hazırlanan gendime çorbasını tatma imkânını yakalıyorsunuz. İliç’teki mola da Bağıştaş Köprüsü, Kemaliye Karanlık Kanyon ve Kemaliye evlerini görebiliyorsunuz. Ayrıca burada hava koşullarına göre yamaç paraşütü, rafting, at safari gibi doğa sporları da yapılabiliyor.
Damak çatlatan cağ kebabı molası
Turistik Doğu Ekspresi’nin uzun süreli mola verdiği üçüncü istasyon ise Erzurum… Tarihi 18’inci yüzyıldaki Osmanlı-İran Savaşı’na dayanan, en büyükleri ise Ruslar’ın baskın ve istilalarından şehri korumak amacıyla inşa edilen tabyalar gerçekten görülmeye değer. Ayrıca, Anadolu’da bulunan anıt mezarların en güzel örnekleri arasında yer alan ve en büyüğü Emir Saltuk’a ait 3 Kümbetler, şehrin sembolü haline gelen Çifte Minareli Medrese ile Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi olarak da kullanılan Yakutiye Medresesi de gezilebilecek yerler arasında. Erzurum Kongresi’nin düzenlendiği bina, Atatürk’ün kentte konakladığı müze ev, Taşhan ve Erzurum evleri de kentte görülmesi gereken yerler arasında… Bu arada buraya kadar gelmişken cağ kebabı ve kadayıf dolmasının tadına bakmadan olmaz. Sonraki durak ise Kars…
Kars’ta gezilecek yerlere geçmeden önce Turistik Doğu Ekspresi’nin dönüş yolunda uğradığı duraklara bakalım.
Sivas’ın tarihinde yolculuk
Dönüş yolunda Kayaş, Irmak, Kayseri, Bostankaya gibi yerleri geçince uzun süreli duraklama yapılan Sivas-Divriği’ye ulaşılıyor. Burada temelinden burcuna kadar otantik bir Türk eseri olan kaleyi, ‘Anadolu’nun Elhamrası’ olarak anılan ve 1985’te UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’nı gezebiliyorsunuz. Caminin batı kapısında mayıs ile eylül ayları arasında oluşan insan siluetindeki gölgeler ilgi çekiyor. Kapıda, ikindi namazından 45 dakika önce Kur’an okuyan, namaz saati yaklaştığında ise ellerini bağlayarak kıyamda duran bir insan gölgesi beliriyor. Bu kapıyla birlikte diğer kapılarda da yer alan bu siluetlerin bir tesadüf eseri olmadığı, çok kapsamlı bir fizik bilgisi ve çok ince hesaplarla yapılabileceği uzmanlarca belirtiliyor. Merkezde ise Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı mücadelesinin temellerini attığı Kongre Binası, Türk süsleme sanatının en güzel örnekleri arasında yer alan ve 800 yıllık zaman dilimine şahitlik eden Çifte Minareli Medrese ve Gök Medrese gezilecek yerlerden. Sonrası ise geliş yolu ile aynı ve son durak Ankara…
Peki Kars’ta nereleri gezmeli?
Taş Köprü, Kümbet Cami: Rus işgali sırasında Yusufpaşa, Ortakapı ve Cumhuriyet mahallelerinde uygulanan Baltık mimari anlayışın örneklerini burada görebilirsiniz. Hollanda’dan getirilen mühendislere yaptırılan binalar yalancı sütunları, bordür kabartma taşları, uzunca bir koridor etrafına iç içe açılan oda ve salonları ve PEÇ adı verilen ısıtma sistemleriyle dikkat çekici. Ünlü mutasavvıf Ebü’l Hasan Harakani’nin türbesi ve cami, Kars Müzesi, 1579 yılından kalma Taş Köprü, Kümbet Camii şehirde görülmesi gereken yerlerden…
Ani Harabeleri: Yüksekçe bir tepeye kurulmuş bir yerde Ani… Kiliseler, camii, yarısı yıkılmış yıldırım düşmüş kilise duvarlarıyla görülmesi gereken bir yer. Aşağıda vadide kıvrıla kıvrıla akan Arpaçay ise muazzam. Nehrin üstünde iki ülkeyi eskiden birbirine bağlayan ama şimdi ayıran köprü ve karşıdaki Ermenistan toprakları görülmeye değer. İnsanı gerçeküstü bir yolculuğa çıkaran bir diyar Ani… Ani ile ilgili bir de ilginç bir efsane var. Zamanında bir ırmağın ayırdığı iki ülke varmış. Bir ülkenin tüccarları diğer ülkeye gelir gidermiş. Onlar iyi ve dürüst tüccarlarmış. Ülkenin başında da iyi ve dürüst yöneticiler varmış. Bu iki ülke insanları birbiriyle iyi anlaşır kimsenin hakkı kimsede kalmazmış. Ama bir gün hükümdar ölmüş, yerine bir başka hükümdar geçmiş. Tüccarlar gelip hükümdarı değişmiş görünce bakmışlar ki âdet usulde değişmiş. Yetimin hakkı yeniyor, masumun malı gasp ediliyor. Pazarlarda yargıçların vicdanları alınıp satılır olmuş. Kısaca adalet de mal mülk de kalmamış. Kaybettikleri para pula değil de, taşlaşmış bu yüreklere hayıflanan tüccarlar; “Taş kesilesiniz!” diye beddua etmişler. Aniden koca kent taş kesilmiş ve o günden sonra ‘Ani’ olarak anılır olmuş.
Çıldır Gölü: Ardahan’a 30-40, Kars’a 90 dakika uzaklıkta. Efsaneye göre Dokuz Burmalı Çeşme’den su dolduran bir kızın çeşmeyi kapatmayı unutması üzerine bir gecede ortaya çıkan göl. Etrafında ağaç namına bir şey bulamayacağınız süt beyaz haliyle gözlerimi kamaştıran bir güzellik. Bu güzellik üzerinde gelin gibi hazırlanmış atların çektiği kızakları, kar üzerinde gerçekleşen ve kıran kırana geçen cirit müsabakalarının oluşturduğu aksiyon kareleri Çıldır Gölü’nün olmazsa olmazlarından. Ayrıca bölge insanı, donmuş göl üzerinde delikler açıp iki delik arasında ağ geçirerek balıkçılık da yapıyor. Yani göl aynı zamanda bir geçim kaynağı.
Trenin kalkış saatleri
Pandeminde önce, kış aylarında Ankara-Kars-Ankara hattında her gün işleyen tren, Ankara’dan saat 15.55’te, Kars’tan 22.35’te hareket ediyordu. Turistik tren 1 hizmet, 1 yemekli, 11 yataklı vagondan oluşuyor ve 220 yolcu kapasitesiyle hizmet veriyor. Saatler eğer seferler başlarsa pandemiden dolayı değişkenlik gösterebilir.