Hatay’ın yeniden doğuşu için atılan adımlar, 6 Şubat depreminin ikinci yılında da sürüyor. Türkiye Tasarım Vakfı tarafından yürütülen “Hatay Yeniden Canlanıyor” projesi, sadece bir yeniden inşa süreci değil, kültürel mirası koruyarak geleceğe taşıyan sürdürülebilir bir şehir modeli sunuyor. Deprem sonrası şehircilik anlayışına yön veren bu proje, küresel ölçekte de ilgiyle takip ediliyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılan protokoller kapsamında Türkiye Tasarım Vakfı (TTV), geçtiğimiz yıl Nisan ayında tanıtımı gerçekleştirilen “Hatay Yeniden Canlanıyor” projesi çalışmalarına depremin ikinci yılında da devam ediyor. Hatay’ın ihyası için tasarlanan proje, şehrin kültürel mirasını koruyarak ve kent kimliğini yaşatarak bölgenin yeniden ayağa kalkmasını hedefliyor.
TTV, ulusal ve uluslararası ölçekte 53 mimarlık, mühendislik ve planlama ofisiyle ve yaklaşık 1000 kişinin emeğiyle kolektif biçimde oluşturulan projede, Hatay’ın kentsel dokusunun arkeolojik, sosyolojik, ekonomik ve mimari dinamiklerini gözeterek bir master plan oluşturmuştu. Hatay için bir master plan hazırlanması süreci, DB Mimarlık, KEYM, Foster + Partners, Buro Happold ve MIC-HUB ile birlikte yürütüldü. Şehir için yapılan master plan çalışmasında, yeşil alanlar ve kamusal alanların artırılarak mevcut konut ve ticaret sayısının korunması hedeflendi.
Asi Nehri kolları ve çevresinde, sıvılaşma ve taşkın riskinin yüksek olduğu alanlar da dahil olmak üzere kent boyunca bütünlük arz eden bir yeşil koridorlar oluşturuldu. Eğitim, sağlık, idari, dini donatı alanları – spor alanları ve yeşil alanlar artırılarak yeşil koridorlarla bağlandı. Bu sayede avlularıyla, yeşil alanlarıyla, kamusal mekanlarıyla ve caddeleriyle Antakya daha yaşanabilir ve yürünebilir bir açık şehir haline geldi. Master planın pilot çalışmaları ise Antakya kent merkezi, Antakya tarihi kent merkezi ile Defne, İskenderun, Kırıkhan ve Samandağ ilçelerinde başladı ve devam ediyor.
“Hatay Yeniden Canlanıyor” projesi dünya şehircilik tarihinde yerini aldı
“Hatay Yeniden Canlanıyor” projesine geniş bir paydaş grubu dahil edilerek Hatay’ın yeniden doğuşu için çok katılımlı bir çalışma planı kurgulandı. Medeniyetler şehri Hatay’ın tarihi ve kültürel dokusunun korunarak yeni bir gelecek vizyonuyla yeniden tasarlanması için düzenlenen platformlarda, yerel sivil toplum kuruluşları ve Hataylıların fikir, öneri, ihtiyaç ve beklentileri dikkate alınarak ortak bir payda oluşturulması hedeflendi ve ortak bir işbirliği şeması oluşturuldu. Depremden sonra 8 ay içerisinde 40’tan fazla paydaş toplantısı gerçekleştirildi. Dünya şehircilik tarihinde yerini alan proje, global çaptaki mimarlık ve tasarım platformlarında da ses getirerek büyük bir heyecan yarattı. Yeni çağın getirdiği sürdürülebilir şehircilik anlayışına uygun, Hatay’ın derin mirasına sahip çıkan ve depreme karşı dayanıklı bir tasarım anlayışıyla oluşturulan proje, dünyanın farklı bölgelerindeki deprem tehlikesi yaşayan şehirlerin tasarımı için de bir örnek teşkil etti.
“Hatay’ı yeniden tasarlamanın gururunu ve sorumluluğunu taşıyoruz.”
TTV Yönetim Kurulu Başkanı Furkan Demirci ve TTV yöneticileri, depremin ikinci yıldönümü dolayısıyla Hatay’da düzenlenen anma törenlerine katıldı. Demirci, yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen hüznümüz ilk günkü gibi taze. Ancak Hatay’ın yeniden ayağa kalkması için hepimize büyük görevler düşüyor. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığımızla Antakya’nın yeniden ihyası için vakıf olarak protokoller yaptık. Biz 3 ölçekte Hatay için bir masterplan hazırladık. Masterplan süreci Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen mimarlık ofislerinden DB Mimarlık, KEYM, Foster and Partners, Buro Happold, Mic-Hub’un emekleri ile ortaya çıkarıldı. Tasarımlar aynı zamanda şehrin iklimine ve geleceğine de uygun düşünüldü.” dedi.
Hatay’da ele aldıkları yaklaşımda erişilebilirlik, yenilenebilir enerji, kültürel süreklilik ve ekolojik yaklaşık eksenleri korunarak ilerlendiğini kaydeden Furkan Demirci, dereler, taşkın alanları şeması, yeşil alanlar ve acil durum kullanım şeması, ulaşım stratejileri ve merkez kurgusu dikkatle ele alınarak masterplan oluşturulduğunu vurguladı. Şu bilgileri verdi: “Antakya’da kentin genelinde 136 bin metrekare olan yeşil alanı, yeni masterplan ile 778 bin metrekareye ulaştırdıklarına dikkat çekti. Eğitim alanları 183 bin metrekare alandan 270 bin metrekareye ulaştırıldı. Sağlık tesisi yerleşkesi 4.100 metrekare alandan 42.600 metrekare alana çıkarıldı. Sosyo kültürel tesis alanları 16 bin metrekareden 53 bin metrekareye çıkarıldı.”
Antakya kent merkezi hakkında da bilgi veren TTV Başkanı Furkan Demirci, “Asi Nehri’nin batı yakasında, 50 hektarlık ana kent merkezindeki pilot proje alanı, daha önce var olan yaklaşık 5 bin konut ve 2 bin ticari alan korunarak ama nehir kıyısı da açılarak, yeşil alanlar tam üç katına, donatı alanları ise iki katına çıkarılarak, yeni bir kütüphane, yeni bir konser salonu, yeni bir tiyatro, 1,5 km yayalaştırılmış yol, 9 km bisiklet yolu eklenerek özetle 50 hektarlık alan verimleştirilerek tasarımın gücü ile herkesin tatmin olacağı bir kentsel dokuya dönüştürüldü.” ifadelerini kullandı.
‘Unutmak yok, umut var’ diyerek çıktığımız yolda, Hatay’ın köklü tarihine, kültürel mirasına uygun bir yeniden canlandırma süreci başlattık. Bu proje, yalnızca şehrin fiziksel dönüşümüne değil, aynı zamanda hafızasını ve kimliğini koruyarak geleceğe taşınmasına da katkı sağlıyor. Dünya mimarlık tarihinde kendine yer edinen bu çalışmayı, üyesi olduğumuz uluslararası platformlarda, dünya medyasında, tasarım ve mimarlık çevrelerinde anlattığımızda büyük ilgiyle karşılandı. Projemiz tüm dünyada bir umut oldu. Bugün, insanlık tarihinin en eski yerleşimlerinden biri olan Hatay’ı tüm paydaşlarla beraber yeniden tasarlamanın hem gururunu hem de sorumluluğunu taşıyoruz. Şuan bakanlığın koordinasyonunda 50 hektarlık kent merkezi TTV Hatay İş Birliği ekibinin çalışmaları çerçevesinde inşa ediliyor ve hayat buluyor. Bundan sonra da Hatay için çalışmaya devam edeceğiz.” diye konuştu.
“Hatay Yeniden Canlanıyor, tüm Türkiye’nin ortak projesidir”
Gelinen noktada bu sürecin sürdürülebilir kılınması için daha geniş çaplı bir dayanışmaya ihtiyaç olduğunun da altını çizen Furkan Demirci, “Bir dünya şehri olan Hatay’ın yeniden ayağa kalkmasını desteklemek adına, Türkiye’de ve dünyada, geleceğe daha yaşanılabilir bir dünya bırakma hassasiyeti taşıyan tüm kurum ve kuruluşları iş birliğine ve desteğe davet ediyoruz. Hatay Yeniden Canlanıyor, aslında tüm Türkiye’nin ortak bir projesi. Hatay’ı geleceğe hep birlikte taşımalıyız.”