Avrupa ülkelerindeki büyük şehirlerin alışveriş merkezleri arzındaki doygunluk, yatırımcıların yönünü daha küçük ölçekli şehirlere çevirmesine neden oldu. Türkiye ise Avrupa’nın en büyük gelecek arzına sahip ülke konumunda yer aldı.
Ticari gayrimenkul danışmanlık pazarının küresel liderlerinden Cushman & Wakefield, yayımladığı ve Avrupa ülkelerindeki AVM pazarını mercek altına aldığı “Avrupa Alışveriş Merkezleri Geliştirme Raporu”nun 2019 yılı ilk yarı sonuçlarını açıkladı. 2019 ilk 6 ayının değerlendirildiği ve 2019 ikinci yarısından 2020’ye kadar beklenen önemli gelişmelerin ele alındığı rapor, Türkiye açısından da önemli sonuçlar ortaya koyuyor.
Raporda, Türkiye’de 2018 yılında gerçekleşen Alışveriş Merkezi (AVM) geliştirme faaliyetlerinde kaydedilen yüzde 50 düşüşün ardından, 2019’un ilk yarısında da azalış devam etti ve pazara 47 bin metrekare yeni arz girdi. Bunun yanı sıra, AVM geliştirme faaliyetlerinin ve yatırımlarının gerçekleşen seçimler sonrasında ivmelenmesi ve arzda Avrupa lideri olması bekleniyor.
Avrupa’da büyük şehirlere doyan AVM’ler, yatırımcıyı küçük şehirlere yöneltti
Rapora göre AVM faaliyetleri, ülke ve şehir seviyesinde önemli değişiklikler gösterdi. Genel olarak, açılışlarda düşüş yaşanmasına karşın, büyük şehirlerdeki AVM geliştirme faaliyetleri, 2016 yılında kaydedilen yüzde 25 oranından 2019’un ilk yarısında yüzde 41’e çıktı. Etki alanı büyük şehirlerde alışveriş merkezleri, gidilecek yerler olarak fırsat sunmaya devam etti. Ancak, bazı ülkelerdeki büyük şehirlerin alışveriş merkezleri arzındaki doygunluk, yatırımcıların yönünü daha küçük ölçekli şehirlere çevirmesine sebep oldu. Perakendecilerin yeni formatlar denemeye devam etmesiyle, outletler ve açık perakende alanlarındaki faaliyetler, bazı Avrupa ülkelerinde hareketlilik kazandı. Çoğu büyük şehirlerde geliştirme faaliyetleri doygunluğa ulaştığından dolayı, yatırımcılar ve geliştiriciler ilgilerini daha küçük şehirlere çevirmeye başladı. Bu yıl, yeni AVM arzının yüzde 20’den fazlasının, nüfusu 50 binden az olan şehirlerdeki perakende pazarına gireceği öngörüldü.
AVM’de en aktif ülke Rusya oldu
Raporda dikkat çeken bir diğer konu ise 2019’un ilk yarısında alışveriş merkezi geliştirme faaliyetlerindeki en aktif beş ülke sıralaması oldu. Lider Rusya’daki AVM geliştirme faaliyetleri, arka planda görülen düşük net gelir seviyesi, kırılgan tüketici güven endeksi ve perakende satış büyümesindeki zayıflığa rağmen sabit kaldı. Ancak, pazarın büyüklüğü nedeniyle, Rusya geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13 artış göstererek, yaklaşık 200 bin metrekare yeni alanın pazara girmesiyle 2019’un ilk yarısında geliştirme faaliyetlerinde ilk sırada yerini aldı. Listenin kalanını sırasıyla İtalya, Polonya, Fransa ve Almanya oluşturdu.
Türkiye’deki düşüş Avrupa’yı da etkiledi
Rapora göre 2019’un ilk yarısında, Avrupa perakende sektöründe çeşitli geliştirme eğilimleri görüldü. Geliştirme faaliyetleri; çoğu ülkede sabit ya da az bir oranda gelişim göstermiş olup, Türkiye’deki açılışların bir önceki yıla göre azalmasının da etkisiyle Avrupa genelinde yüzde 18 düşüş gösterdi ve yaklaşık 863 bin metrekare alan tamamlanarak AVM pazarına giriş yaptı. 2019 Temmuz ayı itibariyle, 5,4 milyon metrekare yeni alanın bir kısmı halihazırda inşaat halinde ve 2019’un ikinci yarısı ile 2020 tarihi aralığında pazara girmesi beklenen arzlar konumundaydı. Ancak, son üç yılın ortalamasına bakıldığında, planlanan açılışların yüzde 8’i ertelendi. Dolayısıyla, 2019’un 2. yarısı ile 2020 tarihi aralığında tamamlanan AVM sayısının, gelecek arzın altına düşmesi bekleniyor.
Türkiye’de 6 ayda 47 bin metrekare yeni AVM alanı
Rapora göre, Türkiye’de 2018 yılında gerçekleşen AVM geliştirme faaliyetlerinde yüzde 50 düşüş kaydedilmesinin ardından, 2019’un ilk yarısında da, azalış devam etti ve 47 bin metrekare yeni arz pazara girdi. Bunun yanı sıra, alışveriş merkezi geliştirme faaliyetlerinin ve yatırımlarının gerçekleşen seçimler sonrasında tekrar hareketleneceği öngörüldü. Bununla birlikte; Türkiye, Avrupa’nın en büyük gelecek arzına sahip ülke konumunda yer aldı. 2019 ikinci yarı ile 2020 tarihi aralığında yaklaşık 1,5 milyon metrekare arzın pazara girmesi bekleniyor.
Türkiye 2019 İkinci Yaridan 2020’ye Kadar Avrupa’da En Fazla Avm Arzi Sunan Ülke Olacak
Büyük şehirler alışveriş merkezleri geliştirme faaliyetlerinde paylarını korumaya devam etmektedir.
| Gelecek Arz –2019 2. Yarı – 2020 | ||
| Avrupa | Batı Avrupa | Orta ve Doğu Avrupa |
| 5.374.000 | 1.701.000 | 3.673.000 |
| -%11 | -%19 | -%7 |
2019 2. Yarı – 2020, AVM Geliştirme Faaliyetleri İlk 5 Ülke (m2)
Genel olarak, Batı Avrupa’daki geliştirme faaliyetleri sabit kalmaya devam etmiş olup, Orta ve Doğu Avrupa’da inşaat faaliyetleri geçen yıla göre düşüş göstermiştir.
| Tamamlanan AVM Alanı – 2019 1. Yarı | ||
| Avrupa | Batı Avrupa | Orta ve Doğu Avrupa |
| 863.000 | 370.000 | 493.000 |
| -%18 | -%1 | -%27 |
2019 1. Yarı, AVM Geliştirme Faaliyetlerinde İlk 5 Ülke (m2)