Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölüm Başkanı ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim Osman Selam, aynı bölümden araştırma görevlisi Ekrem Murat Esmer, Doç. Dr. Özgür Baştürk ve Prof. Dr. Selim Osman Selam ile İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden Doktor Öğretim Üyesi Sinan Aliş tarafından gerçekleştirilen ve saygın bir uluslararası dergide yayımlanan keşif, Türkiye kaynaklı ikinci gezegen keşfi olarak bilim tarihine geçti.
Prof. Dr. Selim Osman Selam, iki yeni gezegen keşfine ilişkin açıklama yaptı.
Keşif için Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’nde bulunan 80 santimetre çaplı Prof. Dr. Berahitdin Albayrak teleskobu ve İstanbul Üniversitesi Gözlemevi’nin Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ulupınar Gözlemevi Yerleşkesi’nde bulunan 60 santimetre çaplı teleskobu ile çift yıldızın ışık ölçüm gözlemlerinin yapıldığını anlatan Selam, bunun yanı sıra Kepler ve TESS uzay teleskoplarının elde ettiği gözlemlerin de kullanıldığını ve çift yıldızın tutulma zamanlarının analiz edildiğini bildirdi.
JÜPİTER BÜYÜKLÜĞÜNDE
“Bu gözlemlerimizle Kepler-451 sisteminde daha önce keşfedilmiş olan bir gezegene ilave olarak Jüpiter boyutlarında iki dev gezegenin daha varlığını keşfetmiş olduk.” bilgisini paylaşan Selam, şöyle devam etti:
“Bu sistemde görülen tutulmaların zamanındaki değişimler kullanılarak gezegenlerin keşifleri gerçekleştirildi. Yapılan çalışmada toplam üç gezegen barındıran bu sistemin kararlı yörüngelerde dolandıkları da tespit edildi. Çift yıldızlar etrafında gezegen bulma işi biraz zorlu bir iştir. Dünya literatürüne bakılacak olursa çift yıldızlar etrafında gezegen keşfi Türkiye’den ilk kez yapılıyor. Ayrıca Türkiye’den ilk gezegen keşfi de Ankara Üniversitesine aitti, böylece ikinci gezegen keşfi de yine Ankara Üniversitesinde yapılmış oldu.
Çift yıldızlar etrafındaki 21. ve 22. gezegeni Türk araştırmacılar bulduğundan uzayda bu anlamda keşfi yapılan gezegen sayısı 22’ye çıktı. Gezegenlerden biri Jüpiter’in kütlesinin yaklaşık olarak 1,5 katı, diğeri de iki katına yakın. Gaz devi gezegenler olduğu için bu gezegenlerde hayat olma ihtimali yok. Yörünge sürelerini de hesapladık. Keşfedilen gezegenlerden bir tanesinin çift yıldız sistemi etrafındaki yörünge dönemi, yani bir yılı 43 günde, diğeri ise bir yılı 1800 günde tamamlıyor.”
BİLİM DÜNYASINDA YENİ HEYECAN YARATTI
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölüm Başkanı ve Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selim Osman Selam, Kepler-451 çift yıldız sisteminin yaklaşık 29 bin 300 santigrat yüzey sıcaklığına sahip altcüce türü bir yıldız ile 2580 santigrat yüzey sıcaklığındaki cüce türü başka bir yıldızdan oluştuğunu belirterek, “Ayrıca, Kepler-451, Kepler-47’den sonra etrafında ikiden fazla gezegen keşfedilen ikinci çift yıldız sistemi olmuştur.” dedi.
Çift yıldız sisteminin bileşenlerinden birinin bir anlamda hayatının sonuna gelmiş bir yıldız olduğunu ve sadece sıcak çekirdeğinin bulunduğunu belirten Selam, “Bu tür yıldız sistemlerinin etrafında gezegen bulmuş olmak, bu işlerin teorisi ve evrim çalışmaları açısından da ilginç bir fırsat sunuyor. Çünkü genel olarak bu tür cisimlerin etrafında aslında pek de gezegen beklenmiyor. Bu anlamda da ilginç ve bilim dünyasında heyecan yaratan bir keşif olarak gerçekleşti.” diye konuştu.
TÜBİTAK tarafından Doç. Dr. Özgür Baştürk yürütücülüğünde sürdürülen “Zamanlama Yöntemiyle Ötegezegen Keşfi” başlıklı 1001 AR-GE Projesi kapsamında desteklenen çalışmanın aynı zamanda doktora öğrencisi araştırma görevlisi Ekrem Murat Esmer’in doktora tez çalışması kapsamında yapıldığını aktaran Selam, “Kepler-451 sistemindeki gezegenlerin keşfinin açıklandığı bilimsel makale, Oxford Üniversitesi Yayınları tarafından basılan ve alanın en prestijli dergilerinden biri olan “Monthly Notices of the Royal Astronomical Society” dergisinde yayınlandı.”
YENİ GEZEGENLERİN ADLARI KURALLARA GÖRE VERİLDİ
Çalışma kapsamında aynı çift yıldız sisteminde önceden keşfi yapılmış diğer gezegenin yörünge döneminin ise 406 gün olarak güncellendiğini ifade eden Selam, Türk astronomlarca keşfedilen bu yeni gezegenlerin ise sistemde 2015 yılında keşfedilen gezegene benzer kütlede olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Selim Osman Selam, Kepler-451 çift sisteminde keşfedilen iki yeni gezegenle birlikte toplamda bu üç gezegen, uluslararası isimlendirme kurallarına göre “Kepler451b”, “Kepler451c” ve “Kepler451d” isimleri ile astronomi camiasının ortak ötegezegen kataloğunda (exoplanet.eu) yerlerini aldığını bildirdi.