Umut ile girilen 2020, yaşanan olumsuzluklar açısından bakıldığında unutulmaz bir yıl olmaya doğru gidiyor. Yaşanan koronavirüs salgını dünyanın dengesini alt üst ederken, Türkiye de ağır acıları art arda yaşıyor.
İdlib olayları nedeniyle Rusya ile ilişkileri kriz noktasına gelmişken, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Putin’in 5 Mart’ta Moskova’daki buluşması ve 5 saat 40 dakika süren görüşmelerden sonra anlaşmaya varılması dünyaya bölgeye nefes aldırdı. İki liderin buluşup anlaştıklarını açıklamalarından en çok sevinen sektörlerin başında ise turizm sektörü geldi. Çünkü Rusya yalnız Rusya olmadığı gibi turizm de artık yalnız turizm değil. İki ülke arasındaki tarihi gerginlik yakın zamanda 2015 yılının sonlarında 24 Kasım’da Rus uçağının düşürülmesi sonrası dönemde görülmüştü. Rus uçağının düşürülmesi ile Türkiye turizmde tarihinin en ağır krizini yaşarken ilişiklerin düzelmesinin ardından turizm zirveye çıktı.
Rusya’nın yalnız Rusya olmadığı bir önceki krizde, yani 2016’da, Ruslar gelmediği gibi başta Almanya olmak üzere diğer Avrupa ülkelerinden gelenlerin azalmasıyla da görüldü. Zira Ruslar gelmeyince doğan boşluğu Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri doldurmadı, tersine o ülkelerden gelenlerin sayıları da düştü, o ülke ile çalışan firmalar güç kaybetti.
Yaşanan olaylarla kanıtlanan bu gerçeği rakamlar da doğruluyor.
Alman TUI, Rusya sayesinde lider oldu
Yıllardan beri Türkiye geneli ve turizmin merkezi Antalya’ya en çok turist getiren Alman TUI, son iki yıldır liderliği Rusya ile çalışan firmalara kaptırmıştı. Geçen yıl Rusya’da atağa geçen TUI bu atağı ile 2019’da yeniden incoming pazarının liderliğine yükseldi. TUI 2019 yılında 1.821.463’ü Antalya olmak üzere Ege, İstanbul ve diğer bölgeler ile birlikte Türkiye’ye toplam 2.407.700 turist getirdi.
Antalya ve Türkiye geneline ençok turistik getiren firmalar sıralamasında ilk sıradaki TUI’yi Antalya özelinde Oti Holding’in Coral Travel’i Türkiye genelinde Anex izliyor. Incoming pazarında liderlik uzun yıllar İngiliz Thomas Cook ile Alman TUI ile arasında değişirken Thomas Cook’un geçen yıl iflas etmesiyle bu alandaki yarış önce Almanya merkezli Avrupa ile çalışan tur operatörleri ile Rusya merkezli BDT ülkeleriyle çalışanlar arasında yaşandı. TUI’nin de Rusya pazarına ağırlık koyup atağa geçmesiyle incoming pazarında liderlik Rusya üzerinden gerçekleşmeye başladı. Alman TUI de uzun yıllar elinde tuttuğu liderliği son iki yıldır kaybetmişken geçen yıl Rusya pazarındaki atağı sayesinde yeniden liderliğe yükseldi.
Sonuç olarak Rusya’sız turizm olmaz. Bu gerçeği bilen ekonomi dünyasının tümü özellikle turizm sektörü son olaylar nedeniyle eli yüreğindeyken 5 marttaki Erdoğan Putin görüşmesi ile nefes aldı.
Türkiye turizmde Rusya pazarı ile zirveye ulaştı. 2015 yılının sonlarına doğru 24 Kasımda Rus uçağının düşürülmesi üzerine ilişkilerin bozulmasıyla da Türkiye turizmde tarihinin en ağır krizini yaşayarak sektör dibe vurmuştu.
Rusya Türkiye için turizmde bu kadar belirleyici. Türkiye’de turizm, turist karşılayan turist alan ülke (incoming) merkezlidir.
Turist karşılayan her ülke için olduğu gibi Türkiye için de incoming pazarı sektörün can damarı, lokomotifidir. Türkiye incoming turizm pazarının lokomotifidir ve merkezi de Antalya’dır. Sektörün nabzı buradan ölçülür. Incoming ülkelerinde turizmin lokomotifi konaklama kesimidir. Konaklama büyük oranda kıyı bölgelerinde gerçekleşiyor.
Konaklama tesisleri bu faaliyetleri tur operatörleri ile yürütüyor. Tur operatörleri çalıştıkları ülkelere gönderdikleri turistleri ‘paket tur’ sistemi ile gönderiyor.
Paket tur ziyaretçinin kendi başına seyahat edenlerden farklı olarak ulaşım ve konaklamayı da içeren organize bir faaliyettir. Paket tur günümüzde seyahat pazarının belkemiğidir. Türkiye’ye kendi başına gelen ziyaretçiler yanında esas olan paket tur ile gelenlerdir.
Dolayısıyla paket tur ile hangi tur operatörünün hangi ülkeden Türkiye’de hangi bölgeye kaç kişi getirdiği önemlidir. Bunun için sayılar önemlidir. Zira “Ölçülmeyen şey yönetilemez’. Incoming Raporu bunu yapıyor. Ekin Grubu’nun 15 yıldır düzenli olarak hazırladığı Incoming Raporu bu özelliği ile başta ITB Berlin ve Moskova fuarları olmak üzere uluslararası alanda ve yurtiçinde sektörün konaklama ulaştırma pazarlama kesimleri ile sektörün ilişkili olduğu banka finans ve diğer tedarikçi firmalar için bir başvuru kaynağıdır. Her yıl bu fuarlarda açıklanır. ITB Berlin Fuarı iptal edildiği için turizmcilerin ulaşamadığı Incoming Raporu’nu DÜNYA aracılığıyla endüstrinin gündemine sunuyoruz.
Tur operatörleri otelciliğe odaklanıyor
Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de tur operatörleri konaklama alanına yoğunlaşmaya başladı. Türkiye’ye müşteri gönderen tur operatörlerinin ilk 10 listesindekilerden 7’sinin Türkiye’de ve çalıştıkları diğer destinasyonlarda kimi kendi mülkiyetlerinde, kimi işletme, kira kiralama ya da franchise şeklinde olan otelleri var.
Konaklama alanına yoğunlaşan tur operatörlerinden Türkiye’de en çok oteli olan Kilit Global. Kilit Global’ın de içinde olduğu grubun otelcilikteki birimi Crystal’in 20 oteli var. Türkiye’deki otelcilik faaliyetini TT hotel bünyesinde yürüten TUI’nin 18 oteli var. Tur operatörlerinden Anex, otelciliğe ATG Hotels ile odaklanıyor. ATG’nin Türkiye’de Asteria ve Selectium markalı kimi mülkiyet kimi kiralama olmak üzere 7 oteli var. Tur operatörü FTI’ın Meeting Point’inin de Türkiye’de 14 oteli var. Coral’ın de bünyesinde olduğu Oti Holding otelcilik alanındaki birimi Otium’un 12 oteli var. Tur operatörü Pegas konaklama alanındaki faaliyetini yürüttüğü PGS Otelcilik’in Türkiye’de 5 oteli var. Corendon’un da Türkiye’de dört oteli var. Bunlar yalnız Türkiye’de olanlar. Kilit Global’in Crystal’leri dışında diğer grupların yurtdışında, Vietnam, Mısır, Tunus, İspanya, Hollanda, Karaipler, İsrail, Tayland, Yunanistan’da otelleri var.
Yukarıdaki yazı, ITB-Berlin ve Moskova turizm fuarları için Ekin Grubu tarafından hazırlanan Incoming Raporu özetlenerek oluşturuldu. Raporun tam metnine, https://turizmgazetesi.com/depo/ incomingALM_RU.pdf https://turizmgazetesi.com/depo/ incomingTR_EN.pdf link’inden 4 ayrı dil seçeneği ile ücretsiz olarak ulaşılabilir.
Koronavirüs dünya turizmini nasıl etkiledi?
Korona virusünün dünya seyahat endüstisinde 1.7 trilyon dolarlık kayba neden olacağı öngörülüyor. Türkiye’nin önemli pazarı İran ile sınırlar kapatıldı, uçak seferleri durduruldu. Tarihte bir ilk olarak İtalya’nın tamamı karantinaya alındı. Türkiye’yi yakından etkileyecek KKTC’de bir Alman turistte koronavirüs vakası tespit edildi. Önümüzdeki hafta başlayacak Moskova’daki turizm fuarı için Türkiye’den katılmak üzere yer ayırtmış pek çok firma yetkilisinin gitmekten vazgeçtiği konuşuluyor. Dünya turizminin en büyük fuarı ITB Berlin 54 yıllık tarihinde bu nedenle ilk kez iptal edildi. Paris’teki Salon de Mondial Turizm Fuarı da 45 yıllık tarihinde ilk kez iptal yaşadı. Almanya’da başta TUI olmak üzere diğer tur operatörleri de rezervasyon iptallerini durdurmak için ücretsiz iptal ve değiştirme hakkı tanıdığı halde rezervasyon iptalleri katlanarak büyüyor. Rusya’da koronavirüs nedeniyle turizm sektörü hükümetten turizmde ‘Mücbir sebep- Force Mejeure’ ilan etmesini istiyor. Aralarında Lufthansa’nın da olduğu Avrupa’nın en büyük havayolu şirketleri uçuşlarını durdurdu. Çin’in en büyük 4’üncü havayolu şirketi iflas alarmı verirken, İngiliz Flybe ile başlayan havayollarında zincirleme iflaslar gündemin sıcak maddeleri arasında ilk sırada yer alıyor. Dünyada ve Türkiye’de şirketler şimdiden 2020 planlarını revize etmeye başlarken, yaşanan gelişmelerin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2019’da yakalanan zirvedeki durumdan hareketle hazırlayıp açıkladığı Türkiye’nin 2020 hedefleri de değişecek gibi görünüyor. (FEHMİ KÖFTEOĞLU)
Avrupa’daki Türk tur operatörleri büyüyor
Yurtdışındaki Türk kökenli tur operatörleri büyüyor. Rusya’da pazar büyük oranda Türk kökenli tur operatörlerinin elinde. Avrupa’da da özellikle Almanya’da Türk kökenli tur operatörleri son yıllarda yeniden yükselişe geçti. Almanya’daki Türk tur operatörlerinden Oti Holding’in Ferien Touristik’i Avrupa’nın En Büyük 50 Tur Operatörü listesinde son üç yılda 10 basamak yükseldi. Oti Holding 2017 yılında satın aldığı Ferien Touristik o yıl listenin 31. sırasında iken 2019’da 21 sıraya yükseldi. Benzer durum Türk kökenli diğer tur operatörü Bentour için de geçerli. Bentour önceki yıl listenin 26. sırasındayken 2019’da 24. sıraya yükseldi. Bu arada Rusya ve BDT ülkeleri ağırlıklı çalışan Anex’in Almanya’daki şirketi geçen yıl ilk 50 listesindeyken 2019’da listeye giremedi. Ancak Anex, iflas eden Thomas Cook’un Almanya’daki tur operatörlerinden Öger, Bucher ve Air Martin’i satın aldı. Bu durumda Anex önümüzdeki dönemde pazarda önemli bir paya sahip olabilecek. Öte yandan Türk tur operatörü Corendon Fvw’nin listesine girmese de Hollanda pazarında önemli paya sahip ve istikrarlı biçimde büyüyor. Türk tur operatörlerinin Avrupa’daki yeniden yükselişi Fvw Dergisi’nin Avrupa’nın En Büyük 50 Tur Operatörü listesinde de görülüyor.