Amerika Birleşik Devletleri, insanlık için tarihi bir başarıyı duyurdu. Başarı, bilim dünyasının uzun süredir peşinde koştuğu, teoride sınırsız enerji sunan füzyon reaksiyonu alanında oldu. Gelin, paylaşılan bilgileri detaylıca anlatalım.
Tarihi başarı, Kaliforniya Üniversitesi tarafından 1952 yılında kurulan Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı’nda elde edildi. Tarihte ilk kez füzyon reaksiyonu için harcanan enerjiden daha fazla enerji elde edildi.
Peki, bu başarı nasıl elde edildi? Bilim insanları tam olarak ne yaptı?
Bilim insanları, tarihi başarıyı elde etmek için genellikle kullanılan füzyon reaksiyonu yöntemlerinden farklı, “Atalet Hapsi Füzyonu” adlı bir yönteme yöneldi. Bu süreçte hidrojen plazması, dünyanın en büyük lazeriyle ‘bombalandı’.
Süreç, adım adım basitçe şu şekilde gerçekleşti:
- Lazer ışınları, en fazla 192 adet olacak şekilde reaktör içindeki boşluğa ateşlendi. Böylelikle reaktörün içi ısındı, çok yüksek sıcaklıkta plazma oluştu.
- Lazerlerle oluşan X-ışını, hidrojenin döteryum ve trityum izotoplarından oluşan katman yüzeyinden boşluk içinde yansıdı.
- Reaktör içindeki boşluğun ortasında bulunan yakıt kapsülü patlayarak füzyon reaksiyonu için gerekli koşulları sağladı. Isı, yakıtta yeterince hızlı yayılarak enerji verimi elde edildi.
Yukarıdaki aşamaların başarıyla tamamlanmasıyla füzyon reaksiyonu, toplam 2,5 megajul enerji üretmeyi başardı. Reaksiyon için lazerler ile harcanan enerji ise 2,1 megajul idi.
Bu güç o kadar fazlaydı ki ekipmanlar bile zarar gördü:
Financial Times’a konuşan ve çalışmada yer alan iki isim, elde edilen enerjinin bu kadar yüksek olmasını beklemediklerini açıkladı. Hatta enerji, o kadar yüksek seviyedeydi ki reaksiyonun analizi için kullanılan bazı ekipmanların zarar görmesine yol açtı.
Bu başarı neden önemli? İnsanlık neden füzyon enerjisinin peşinden koşuyor?
Bilim insanları, 1950’i yıllardan beri Güneş’in de enerji kaynağı olan füzyon reaksiyonunu Dünya’da oluşturmak için çalışmalar yapıyor. Fakat bugüne kadar hiçbir çalışmada kullanılan enerjiden daha fazla enerji elde edilememişti.
Bugün duyurulan başarı, insanlığın füzyon enerjisine geçişi için de büyük bir mihenk taşı olacak. Füzyon enerjisi sayesinde hiçbir karbon emisyonu üretmeden veya nükleer santrallerde oluşan nükleer atık olmadan enerji üretilebilecek.
Tabii pek çok bilim insanına göre füzyon enerjisine ‘füzyon enerji santralleri’ ile geçişimize halen on yıllar kadar uzun bir süre var. Fakat bu noktada teknolojinin gelişim hızı da büyük bir önem taşıyor. Yani geçişimiz, tahminlerden çok daha kısa sürede gerçekleşebilir.
Tarihi başarının elde edildiği laboratuvar hakkında önemli bilgi:
Başarının elde edildiği ulusal laboratuvar, 3,5 milyar dolarlık harcama ile aslında nükleer silahlar geliştirmek üzere kurulmuştu. Fakat laboratuvar, günümüzde özellikle füzyon enerjisi araştırmaları için kullanılıyor.