Kiralık diploma sorunu uzun yıllardır Türkiye’de kuaförlerden eczanelere, inşaatlardan gıdaya kadar pek çok sektörde kendini gösteriyor. Mevcut durumda artan denetimler ve şikayet mekanizmaları ile azalması beklense de diplomasını kiralayarak, can ve mal güvenliğini tehlikeye atanların sayısı artmaya devam ediyor. Daha önce seri ilanlara kadar pek çok yerde verilen ‘kiralık diploma’ ilanları şimdi internette sosyal medya kanalları üzerinden ve ‘tanıdıklar’ sayesinde işe dönüştürülüyor!
Kendisi yurt dışında!
Diğer taraftan bu ‘imzacılarla’ büyük bir mücadele yürütülüyor. Bakanlıkların çok sayıda denetimle önüne geçmeye çalıştıkları kiralık diploma sorunu için meslek örgütleri de şikayetler üzerine araştırmalarını yapıyor. Diploma iptali, meslekten men cezalarının yanında, ileride ortaya çıkabilecek ve diploma sahibinin imzası olan kusurların sonuçlarından da imzacılar sorumlu olacak. Yine maliye denetimleri sonucu, bu işten kazanılanların faiziyle geri alınabilmesi de cezalar arasında.
Hile ve haksız kazanç yanı sıra can, mal ve çevre güvenliğini tehlikeye atan imzacılar, daha çok yeni mezunlardan oluşuyor. Yanı sıra ek kazanç yolu olarak görenler ve durumu kullanan emekliler de var. Yine tanıdığı, akrabası ricasıyla, onların firmalarında ve işlerinde imzacı olanlar da mevcut. Hatta yurt dışında yaşamaya başlayacağını belirtip, Türkiye’de diplomasını kullandırmak isteyenlerin oranı da küçümsenir sayıda değil. Adeta bir sektör haline gelen diploma kiralama işi, pek çok sektöre yönelik şekilde sosyal medya hesapları ve bloglar gibi pek çok internet mecrasında talep görüyor, karşılık buluyor.
Deprem gerçeğiyle yaşayan Türkiye’de inşaatlarda da (imzacılık) büyük tehdit oluşturuyor. Bakanlıkların çok sıkı denetimleriyle inşaat sektöründe ‘imzacılık’ azalsa da, kullananlar var. Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı Nusret Suna, yapı denetim şirketleri ve müteahhit firmalar tarafından tercih edilebilen bu ‘imzacılık’la, inşaatın yerini bile bilmeden çeşitli işlemlerde imzası bulunan mühendisler olduğunu söyledi.
Yerini bile görmemiş
Suna, “Hem takip ediyoruz, hem de şikayetler üzerine işlem yapıyoruz. Denetimler de dört bir koldan yapılıyor. En önemlisi meslektaşlarımızın etik kurallara bağlı kalmaları. Yoksa bunun önüne geçmek zor. Yeni mezun olan arkadaşlarımıza, ‘artık attığınız her imza siz ölene kadar karşınıza çıkacak’ diyoruz. Yanı sıra haksız rekabet de oluşturuyor, işe girenler kazanamıyor” diye konuştu.
Bu bir ilan değildir!
Açık açık ilan verenler; mail adreslerini, telefon numaralarını paylaşanlar, diploma pazarlığı yapanlar her yerde… İş öyle bir hale gelmiş ki, diploma kiralamanın ‘sahtekarlık’ olduğunu yazan bir makalenin altında bile diplomasını kiralamak isteyen onlarca isim bulunuyor.
500 TL’den başlıyor
En düşük bedelin 500 lira bandında olduğu 2019 yılına ait pek çok ilanda özellikle gıda mühendisleri öne çıkıyor. Fiyatın mesleğine göre çok daha yüksek meblağları gördüğü kiralık diplomada, en yüksek imzacılık ücretinin ise eczacılara verildiği kaydediliyor.
Sosyal medyadan estetik merkezine
Diplomasını ve belgelerini kiralamak isteyenlerin büyük bir kısmı gerekli hazırlıkları da yapmış! Buna göre, iş yeri açma belgesi olanlar, iş bitirme belgesi olanlar ilanlarda kendilerini bu özellikleriyle pazarlamayı da ihmal etmiyor!
İmzacıların öne çıktığı ilk meslek grubunun mühendisler olduğu görülürken; catering firmaları da gıda mühendisi diploması arıyor! Laborant/veteriner sağlık diplomasından muhasebeye, aşçı/kalfalık belgesine kadar seçenekler ilanlarda var. Kuaförler ve estetik merkezleri de saç bakım ve güzellik hizmetleri alanında eğitim diploması alıyor.
Eczacı meslek örgütlerinin başlattıkları büyük mücadele sayesinde kiralık eczacılık diploması ve dükkan açma belgelerine daha az rastlanıyor.