Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre, 7 Mart 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Spitsbergen (Svalbard) Antlaşması Türkiye açısından resmen yürürlüğe girdi.
Antlaşma 1925’ten beri yürürlükte
9 Şubat 1920’de Paris’te imzalanan ve 1925’ten itibaren yürürlükte olan antlaşma, Norveç’in Svalbard Takımadaları üzerindeki egemenliğini tanırken, taraf ülkelerin vatandaşlarına mülk edinme, ikamet, balıkçılık, madencilik ve bilimsel araştırma yapma gibi haklar tanıyor.
Türkiye’nin antlaşmaya taraf olmasıyla birlikte, Türk vatandaşları ve şirketleri Svalbard’da mülk edinebilecek, adaların kara sularında balıkçılık yapabilecek ve ticari faaliyetlerde bulunabilecek. Ayrıca, Türk bilim insanları kurulacak Türk Bilim İstasyonu’nda araştırmalar yapabilecek, öğrenciler ise Svalbard Üniversite Merkezi’nde eğitim alma fırsatına sahip olacak.
Türkiye’nin Arktik bölgesinde faaliyetlerini artırma hedefi
Bu gelişme, Türkiye’nin Arktik bölgesinde bilimsel ve ekonomik faaliyetlerini artırma hedefi doğrultusunda atılmış bir adım olarak değerlendiriliyor. Aynı zamanda, Türkiye’nin Arktik Konseyi’ne gözlemci üye olma yönündeki hedefi de korunuyor.
Öte yandan Türkiye, son yıllarda Arktik bölgesinde bilimsel araştırmalarını sürdürüyor. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK MAM) tarafından düzenlenen Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferleri kapsamında, Norveç’in münhasır ekonomik bölgesi ile Svalbard Adaları ve kara sularında gerçekleştirilen dördüncü sefer (TASE-IV) 26 Haziran – 25 Temmuz 2024 tarihleri arasında tamamlanmıştı.
Svalbard Adaları nerede?
Svalbard Adaları, Kuzey Kutbu’nda, Norveç’e bağlı bir takımadadır. Norveç’in ana karasının yaklaşık 650 kilometre kuzeyinde, Kuzey Kutbu’na ise yaklaşık 1.000 kilometre mesafede yer alır. Arktik Okyanusu’nda bulunan bu adalar, Grönland Denizi, Barents Denizi ve Norveç Denizi ile çevrilidir. Svalbard Adaları’nın ortalama sıcaklıkları mevsime ve konumuna göre değişiklik gösterir, ancak genel olarak soğuk ve sert bir Arktik iklimine sahiptir.
• Kış aylarında (Aralık – Şubat): Ortalama sıcaklık -12°C ile -20°C arasında değişir. Bazı zamanlarda sıcaklık -30°C’ye kadar düşebilir.
İlkbahar ve Sonbahar (Mart – Mayıs ve Eylül – Kasım): Sıcaklıklar genellikle -5°C ile -15°C arasında seyreder.
Yaz aylarında (Haziran – Ağustos): Ortalama sıcaklık 3°C ile 7°C civarındadır. Ancak bazı günlerde 10°C’ye kadar çıkabilir.
Svalbard, Golf Stream’in etkisiyle aynı enlemdeki diğer Arktik bölgelere göre biraz daha ılımandır, ancak yine de yıl boyunca oldukça soğuktur. Hava genellikle rüzgarlı ve kar yağışlıdır, kış aylarında ise uzun süreli karanlık (kutup gecesi), yaz aylarında ise 24 saat güneşli (beyaz gece) dönemleri yaşanır.