Dışarıdan yemek sipariş ederken, arkadaşlarımızla buluşup kahve içmeye giderken ve en basitinden pet şişede su içerken bile plastiklerde bulunan BPA ile karşılaşma ihtimalimiz oldukça yüksek. Açılımı Bisfenol A şeklinde olan bu kimyasal, plastik temelli içecek ve yiyecek paketlerinde bulunduğundan içecekle/yemekle temas eder ve sağlık sorunlarına yol açma riski vardır.
Özellikle sıcak kaplarda BPA tam potansiyeline erişir diyebiliriz, ki bu durum çoğunlukla dışarıdan sıcak yemek sipariş ettiğimizde ya da sıcak içecek aldığımızda karşımıza çıkar. Geçmişten günümüze firmalar, ürünlerindeki BPA miktarını önemli ölçüde azaltmış olsa da söz konusu içeceklerimizin veya yiyeceklerimizin sıcaklığı arttıkça daha fazla kimyasal tüketmiş oluyoruz.
Nerelerde bulunur bu BPA?
BPA çoğunlukla sert ve şeffaf plastik ambalajlarda karşımıza çıkar. Çoğu konserve malzemenin içinde de kaplama olarak kullanılır. Hatta diş dolgularında bile BPA’ya rastlanır.
Söz konusu kimyasal 2010 yılına kadar elimizi attığımız her üründe karşımıza çıkabiliyordu. Fakat daha sonra zararlı olduğu gerçeği yaygınlaşmaya başladı ve ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), bebek ürünlerinin içeriğinde BPA bulunmamasını istedi. Bunu da çoğu firma gönüllü şekilde BPA’sız ürünler üreterek takip etti.
Özetle günümüzde evimizdeki yiyeceklere ve içeceklere geçen BPA miktarı, sağlığı riske atacak kadar yüksek değil denilebilir. Fakat bu, plastik temelli malzeme kullanımı tamamen güvenlidir demek değildir.
BPA’ya maruz kalmamak veya miktarını en aza indirmek için ne yapabiliriz?
Öncelikle karton, köpük, plastik, şeffaf, kristal ve kup bardak kullanımını olabildiğince azaltmak öneriliyor. Söz konusu bardakların iç kısmındaki kaplamada bulunan BPA, içeceğinizle temas ediyor ve sıcaklık arttıkça kimyasal daha çok yayılıyor.
İkinci bir seçenek olarak plastik içeren yiyecekleri mikrodalgaya koymamayı tercih edin. İlkinde olduğu gibi bu da ısınan yemek ve belli bir ölçüde eriyen paketin birbirine işlemesine sebep olacaktır. Pet şişeye kaynar su koymak da bu duruma bir örnek.
Konserve yiyecek tüketimini azaltmayı da tercih edebilirsiniz. Zira bu yiyeceklerin paketlerinin iç kısımlarındaki kaplamada kayda değer miktarda BPA bulunuyor.
Sert plastik kaplar ısıtıldığında BPA, yemeğin içine işliyorsa alternatif olarak ne tercih edelim?
Bu konuya gelindiğinde yüksek sıcaklıktaki içecek ve yiyecekler için cam, porselen ya da paslanmaz çelik temelli kaplar öneriliyor. Hangi maddenin en güvenlisi olduğuna dair çalışmalar sürüyor olsa da kahvenizi cam bardakta içmeniz ve yemeğinizi porselen tabağınızda yemeniz şu an için en güvenlisi olacaktır.
Cam veya porselen tercih edelim etmesine ama dışarıdaki satıcılar neden bu maddeler yerine plastik/karton bardaklar tercih ediyor, avantajları ve dezavantajları ne?
Plastik paket kullanımının avantajları:
- Pakete istenen şekil önceden kolaylıkla verilebilir
- Plastik paketler fazla yer tutmaz ve taşınmaları kolaydır
- Sıcak ve soğuk havada kolay kolay aşınmaz ve içindeki yiyeceği/içeceği dış etkenlerden korur
- Bu koruma özelliği de kendisini yemek teslimatı yapan firmalar ve onların müşterileri için cazibeli kılar
- Paketlere istenen şeklin verilebilmesinin yanında üzerine tasarım yapmak da kolaydır
Plastik paket kullanımının dezavantajları:
- Geri dönüştürülebilir şeklinde pazarlanan paketlerin içindeki kaplamayı her tesis ayıramaz. Bu sebeple bu paketlerin çok büyük bir kısmı atık sahalarında birikir
- Tek kullanımlık olduklarından insanlar işleri bittiğinde onları çöpe veya geri dönüşüm kutularına atmayı tercih eder. Çöpe attığımızda doğada çözünmesi çok uzun sürecektir. Geri dönüşümde ise az önce söylediğimiz gibi ayrıştırılmaları zor olacaktır
- Paket içeriklerinde bulunan BPA’nın kanser hastalıklarında kemoterapinin etkisini azaltıp erkeklerde eşey hormonlarını etkileme riskleri bulunuyor
Özetle:
Plastik içeren bardak ve yemek kapları yerine olabildiğince cam veya porselen malzemeler kullanmanız öneriliyor. Bu hem sizin sağlığınızı hem de çevrenin sağlığını büyük ölçüde koruyacaktır.
Kahve zincirleri gibi yerlerde çok sayıda plastik bardak kullanılıyor ve bu sebeple de böyle yerlerde cam bardak istemek pek mümkün olmayabiliyor. Bu durumun önüne geçmek isterseniz -espresso temelli kahveler herkes için pek mümkün olmasa da- evde kahve yapmayı deneyebilir veya dışarıda kahve tüketimini azaltmayı tercih edebilirsiniz.
Bu sayede günlük hayatınızdan BPA’yı bir nebze daha uzak tutak tutabilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3