Mirastan feragat sözleşmesi nedir? Mirastan feragat sözleşmesi; miras sözleşmeleri arasında yer almaktadır. Mirastan feragat sözleşmesi ile mirasçı miras bırakanın ölümünden sonra hak sahibi olacağı terekeden tamamen yahut kısmen vazgeçebilecektir. Kısaca mirasçılık sıfatından vazgeçildiğini yani mirastan feragat edildiğini söylemek de mümkündür. Bu açıklamalar doğrultusunda sözleşmenin taraflarını miras bırakan ve mirasçı olarak belirtmek mümkündür.
Mirastan feragat sözleşmesi Türk Medeni Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. TMK m. 528 miras bırakanın bir mirasçısı ile karşılıklı yahut karşılıksız olarak mirastan feragat sözleşmesi yapabileceğini belirtmiştir. Buna göre feragat edenle birlikte alt soyu da mirasçılık sıfatını kaybetmiş olacaktır. Fakat sözleşme belirli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin ise bir sebepten ötürü mirasçı olamamış ise feragatin hükümden düşeceği öngörülmüştür.
Evlilikte Mirastan Feragat Sözleşmesi
Evlilikte mirastan feragat sözleşmesi ve nişanlılık döneminde mirastan feragat mümkün olacak mıdır? Evlilik öncesi nişanlılık döneminde mirastan feragat edilmesi kazanılmamış bir haktan feragat niteliği taşımaktadır. Medeni haklardan kısmen de olsa kazanımdan önce feragat edilmesi mümkün görünmemektedir. Nitekim Yagıtay uygulamalarına baktığımızda da evlilik öncesi nişanlanma döneminde yapılan feragat sözleşmesinin geçerli kabul edilmediğine rastlamaktayız. Fakat bu konu üzerine bir hüküm bulunmadığından noterler evlilik öncesi feragat sözleşmesini kabul de edebilmektedir.
Evlilikte mirastan feragat sözleşmesi çoğunlukla ikinci evliliklerini gerçekleştiren ve önceki evliliklerinden olma çocukların haklarını koruma amacıyla yapılmaktadır. Önceki evliliklerinden doğan çocukların miras paylarını korumak için bu sözleşme mümkün kılınmaktadır.
Mirastan Feragat Türleri
Mirastan feragat türleri, sözleşmenin ivazlı yahut ivazsız yapılmasına göre ikiye ayrılmaktadır:
İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi
İvazlı mirastan feragat sözleşmesinde feragat eden miras bırakanın hayattayken ondan almış olduğu bir edim karşılığında feragat etmektedir. Karşılıklı mirastan feragatte miras bırakan yasal mirasçısına (feragat edene) karşı bir borç altına girmektedir. Bu borç taşınır ya da taşınmaz olabilmektedir. İvazlı mirastan feragat sözleşmesi imzalandıktan sonra mirastan vazgeçenin alt soyu da feragat etmiş sayılacaktır. Fakat sözleşmede aksi kararlaştırılabilmektedir.
İvazsız Mirastan Feragat Sözleşmesi
İvazsız mirastan feragat sözleşmesi mirasçının herhangi bir karşılık almadan miras bırakanın mirasından kısmen veya tamamen vazgeçtiği sözleşme şeklidir. İvazsız mirastan feragatte miras bırakan feragatten dolayı herhangi bir borç altına girmemekte ve yalnızca feragati kabul etmektedir.
Mirastan Feragat Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Mirastan feragat sözleşmesi resmi vasiyetname şeklinde yapılmalıdır. Bu bağlamda taraflar resmi memur (noter, sulh hakimi, kanunen yetkili memur) ve iki tanık huzurunda iradelerini açıklamalıdır. Tanıklar bu sözleşmeye şahit olduklarına dair imza atmalıdır.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Geçerliliği
Mirastan feragat sözleşmesinin geçerliliği için bazı şartlar öngörülmüştür. İlk olarak sözleşmeye miras bırakanın ve yasal mirasçının katılması zorunludur. Aksi halde, yani taraflardan birinin sözleşmeye katılmaması halinde sözleşme geçerli olmayacaktır. Sözleşmenin resmi vasiyetname şeklinde yapılması gerekmektedir. Bunun yanında Mirasçının saklı paylı olmaması halinde yapılan feragat sözleşmesi geçersiz olacaktır. Çünkü miras bırakan saklı paylı olmayan mirasçının miras hakkı üzerinde dilediğince tasarrufta bulunabilmektedir. Sayılan bu geçerlilik nedenlerinden farklı olarak sözleşme, ivazlı ya da ivazsız yapılmakta serbesttir. Ayrıca sözleşmeye konu olan feragat tamamen veya kısmen gerçekleştirilebilecektir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Tapuya Tescili İşlemleri
Mirastan feragat sözleşmesinin tapuya tescili mümkündür. Mirastan feragat sözleşmesinin tapuya tescili işlemi sözleşmenin noterde imzalanmasından sonra yapılacaktır. Bu noktada mirastan feragati miras payının temliki gibi düşünmek doğru olacaktır. Her ne kadar noterde yapılan mirastan feragat beyanı geçerli de olsa feragatten faydalanan kimse tarafından gerçekleştirilen talep ile tapuya tescili de mümkündür. Tapuya tescil mirasın intikali sonrasında yapılacaktır.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali
Mirastan feragat sözleşmesinin iptali birtakım hallerde mümkün olabilmektedir. Bunları iradeyi sakatlayan durumların söz konusu olması, sözleşmenin şekil şartlarına uygun yapılmaması yahut hukuka ve ahlaka aykırı yapılması olarak belirtmek mümkündür. Ancak gabin yalnızca ivazlı feragatte olup ivazsız mirastan feragat sözleşmesinin iptali noktasında söz konusu olmayacaktır.
Türk Medeni Kanunu uyarınca hak edinebilmek ve borç altına girebilmek için fiil ehliyetine sahip olmak gereklidir. Fiil ehliyeti ise ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kimsede bulunmaktadır. Bu bağlamda ayırt etme gücüne sahip olmayan kimselerin yapmış oldukları fiillerin hukuki sonuç doğurmayacağını söylemek yanlış olmayacaktır. Dolayısıyla miras bırakanın ehliyetsizliği de mirastan feragat sözleşmesinin iptali için bir sebep oluşturabilmektedir.Mirastan feragat sözleşmesinin iptalinde görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Mirastan feragat sözleşmelerinin iptali oldukça hassas ve uzmanlık gerektiren bir konu olduğu için bu alanda uzman bir miras avukatına danışmak önem arz etmektedir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinden Caymak Mümkün Müdür?
Mirastan feragat sözleşmesinden cayma, dönme hakkı bulunmaktadır. Hukuki zeminini TMK 547. madde oluşturan miras sözleşmesinden dönme yolu açıktır. Buna göre sağlar arası edimleri isteme hakkı bulunan taraf, borçlar hukuku hükümleri uyarınca, şu iki halde sözleşmeden dönebilecektir: edimlerin sözleşmeye uygun şekilde yerine getirilmemesi ve güvenceye bağlanmaması. İvazlı bir mirastan feragatte edimin gereği gibi ifa edilmesi, yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartın sağlanmaması halinde edimi isteme hakkı bulunan taraf sözleşmeden dönebilecektir. Mirastan feragat sözleşmesinden cayma miras bırakana yapılacak bir dönme beyanı ile gerçekleştirilir. Sözleşmede miras bırakana dönme hakkı da tanınabilecektir. Buna karşılık sözleşmenin tarafları olan feragat eden ve miras bırakanın anlaşıp iradi olarak sözleşmeyi sona erdirmeleri mümkündür. Fakat bunun için her iki tarafında hayatta olması gerekmektedir.
Mirastan Feragatin Sonuçları
Mirastan feragat sözleşmesinin sonuçlarını mirasçı ve tereke alacaklıları bakımından ayrı ayrı incelemek mümkündür. Mirasçı açısından,
–Mirastan feragat sözleşmesi sonucunda mirasçının tereke ile bağınının kesileceği ortadadır. Yani mirastan feragat edildiğinde mirasçı artık mirasçılık sıfatına sahip olmayacaktır.
– Sözleşme belirli bir kişi lehine yapıldığında bu kişinin mirasçı olmasını engelleyecek bir durum söz konusu ise sözleşme hükümden düşecektir. Şayet belirli bir kişi lehine yapılmamış ise kanuna göre en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılmaktadır. En yakın ortak kökün altsoyu herhangi bir sebep ile mirasçı olmazsa feragat yine hükümden düşecektir.
-Mirastan feragatin altsoyu etkileyip etkilememesi sözleşmenin ivazlı yahut ivazsız yapıldığına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. İvazlı ya da ivazsız yapılmasında farklılık arz eden nokta feragatin bir menfaat karşılığı mı yapıldığı yoksa hiçbir menfaat sağlamadan mı yapıldığıdır. Sözleşmede aksi öngörülmediği sürece ivazsız mirastan feragatte mirasçının (feragat edenin) altsoyu etkilenmemektedir. Fakat ivazsız mirastan feragat mirasçının altsoyunu da kapsayacak ve sözleşme hüküm ve sonuçlarını altsoy için de doğuracaktır. Tereke alacaklıları açısından ise,
-Feragat edecek mirasçı ivazlı sözleşmeden tereke alacaklılarına karşı sorumlu olmaktadır.
-Mirasın açılmasında tereke mevcut borçları karşılamıyor ve mirasçılar da ödemiyorsa; feragat eden ve onun mirasçıları miras bırakandan ölümünden önceki 5 yıl boyunca almış oldukları karşılıktan alacaklılara karşı sorumludur. Bu sorumluluk mirasın açılması anındaki zenginleşme tutarında olacaktır.