Miras sözleşmesi, miras bırakan ile karşı taraf arasında yapılan iki taraflı bir hukuki işlemdir. Yapılması kişiye sıkı sıkıya bağlıdır. İşlem mirasa ilişkin olup bir borç doğurmaz.
Miras sözleşmesi, miras bırakan ile karşı taraf arasında yapılan iki taraflı bir hukuki işlemdir. Yapılması kişiye sıkı sıkıya bağlıdır. İşlem mirasa ilişkin olup bir borç doğurmaz. Miras sözleşmesi ile kişi, miras bırakanın ölümünden sonra bir hak elde eder. Miras sözleşmesi olumlu miras sözleşmesi ve olumsuz miras sözleşmesi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Olumlu miras sözleşmesiyle miras bırakan, bir veya birden fazla mirasçıya veya üçüncü bir kişiye ölümünden sonra hüküm doğuracak tasarruflarda bulunur. (MK 527) Miras sözleşmesi ile mirasçıya veya üçüncü kişiye bir yükümlülük yüklenebilir, mirasın paylaştırılmasına ilişkin kurallar öngörülebilir. Mirasçı, yedek mirasçı, art mirasçı, ön mirasçı atanabilir. Miras sözleşmesi ile vakıf kurmak, vasiyeti yerine getirme görevlisi atamak, mirasçılıktan çıkarmak gibi tasarruflar öngörülmüşse miras sözleşmesi vasiyet şeklini alacaktır.
Miras bırakan ileride mirasçı olacak kişi ile mirastan feragat sözleşmesi yapabilir. Buna olumsuz miras sözleşmesi denir. Mirastan feragat sözleşmesi ivazlı veya ivazsız yapılabilir.
Miras sözleşmesi ile kişi mirasına ilişkin hususları sağlığında düzenleme imkânı bulur ve bazı durumlarda mirasçıdan karşı edim talep edebilir. Kişiler kendi terekelerine ilişkin olarak karşılıklı ölüme bağlı tasarrufta bulunabilirler. Örnek olarak eşler birbirlerini mirasçı atayabilirler.
Miras Sözleşmesinin Şekli
Miras sözleşmesi iki şahidin katılması ile resmi senetle kurulur. (MK 545) İki taraf da sözleşme yapılırken hazır bulunmalıdır. Ölüme bağlı tasarrufta bulunmayan taraf açısından temsil mümkündür. Miras sözleşmesi şekle aykırı olarak kurulmuşsa taraflar, bunu her zaman ileri sürebilir. Bu durumda sözleşme taraflar arasında hüküm ifade etmez. Miras bırakanın ölümünden sonra ilgililer de sözleşmenin iptalini isteyebilirler. Miras sözleşmesi çok taraflı olarak da kurulabilir.
Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
- 1- Sözleşmenin tarafları notere sözleşmenin içeriğini aynı anda sözlü veya yazılı olarak bildirir. Miras bırakan mutlaka noter huzurunda olmalıdır. Karşı taraf ölüme bağlı tasarrufta bulunmuyorsa temsilci aracılığıyla temsil olunabilir.
- 2- Noter söylenenleri ve yazılı açıklamaları formüle eder.
- 3- Taraflar noter huzurunda sözleşmenin içeriğini okur. Bu safhada taraflar bizzat bulunmalıdır aksi takdirde sözleşme geçersiz olur.
- 4- Taraflar metni tanıklar önünde imzalamak zorundadır. Bu geçerlilik şartıdır. Sözleşme mutlaka tanıklar önünde okunmalıdır. Bu durumda okuma yazma bilmeyen tarafın imzasına gerek yoktur.
- 5- Taraflar metni okuduklarını ve arzularına uygun olduğunu tanıklar önünde belirtirler.
- 6- Tanıklar ölüme bağlı tasarrufta bulunanın sözleşme yapmaya ehil olduklarını ve irade beyanlarının huzurlarında açıklandığını ve imzalandığını şerh verirler.
Miras Sözleşmesinin İçeriği
Miras sözleşmesi terekenin tamamını kapsayabilir ya da malvarlığının bir kısmına ilişkin olabilir. Mirastan yararlanma ve mirastan vazgeçme bir arada bulunabilir.
Olumlu Miras Sözleşmesi
MK. madde 527- Miras bırakan, miras sözleşmesiyle mirasını veya belirli malını sözleşme yaptığı kimseye ya da üçüncü bir kişiye bırakma yükümlülüğü altına girebilir. Miras bırakan, malvarlığında eskisi gibi serbestçe tasarruf edebilir; ancak, miras sözleşmesindeki yükümlülüğü ile bağdaşmayan ölüme bağlı tasarruflarına veya bağışlamalarına itiraz edilebilir.
Medeni kanun sadece mirasçı atanmasını ve malvarlığı alacaklısı belirlenmesini işaret etse de maddedeki bu sayma sınırlı değildir. Yasal mirasçılarını mirasçılıktan çıkarma, miras paylaştırma, vakıf kurma gibi işlemler de yapılabilir.
Tek taraflı miras sözleşmelerinde sadece bir taraf ölüme bağlı bir tasarrufta bulunmaktadır. Miras sözleşmesinden yararlanan kişi bir karşı yükümlülük altına girebilir. Bu durumda ivazlı miras sözleşmesi söz konusu olacaktır.
Olumlu miras sözleşmesinin bir şekli de yükleme sözleşmeleridir. Yükleme sözleşmeleri miras bırakanın sözleşmeye taraf olana yüklemede bulunduğu sözleşmelerdir. Ölünceye kadar bakma ve ömür boyu gelir sözleşmesi de olumlu miras sözleşmesine örnektir.
Olumsuz Miras Sözleşmesi (Mirastan Feragat Sözleşmesi)
II. Mirastan feragat sözleşmesi
1. Kapsamı Madde 528- Miras bırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir. Feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder. Bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur.
2. Hükümden düşmesi Madde 529- Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat hükümden düşer. Mirastan feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine yapılmamışsa, en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılır ve bunların herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde, feragat yine hükümden düşer.
3. Tereke alacaklılarının hakları Madde 530- Mirasın açılması anında tereke, borçları karşılayamıyorsa ve borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa, feragat eden ve mirasçıları, alacaklılara karşı feragat için ölümünden önceki beş yıl içinde miras bırakandan almış oldukları karşılıktan, mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumludurlar.
Feragat sözleşmesi ivazlı yapılmış ve ivaz ödenmemişse feragat eden feragat sözleşmesinden dönebilir. Feragatin geçersizliği için iptal davası açılmaz. Gerekirse tespit davası açılabilir.
Mirastan ivazlı feragat halinde zarar gören saklı paylı mirasçılar “tenkis davası” açabilirler. (MK 573/1) Feragat edenin saklı payının üstünde kalan miktar tenkise tabidir.
II. Geri verme Madde 574- Mirastan feragat eden, tenkis sebebiyle terekeye bir malı veya diğer bir değeri geri vermekle yükümlü olursa; dilerse tenkise tâbi değeri geri verir, dilerse almış olduklarının tamamını terekeye geri vererek mirastan feragat etmemiş gibi paylaşmaya katılır.
Miras Sözleşmesi Nasıl Sona Erer?
Miras sözleşmesi,
- “1- Tarafların karşılıklı anlaşması (MK 546/1)
- 2- Miras bırakanın sözleşmeyi tek taraflı ortadan kaldırma klosu koyması (MK 546/2)
- 3- Sözleşmeden dönme (MK 547)
- 4- Mirasçının miras bırakandan daha önce ölmesi (MK 548)
- 5- Evliliğin butlan veya boşanma ile son bulması halinde miras sözleşmesinin devam edeceğine ilişkin bir düzenlemenin öngörülmemesi” hallerinde sona erdirilebilir.
Medeni Kanun’un İlgili Hükümleri
II. Ortadan kaldırılması
1. Sağlar arasında
a. Sözleşme veya vasiyetname ile
Madde 546- Miras sözleşmesi, tarafların yazılı anlaşmasıyla her zaman ortadan kaldırılabilir. Miras sözleşmesiyle mirasçı atanan veya kendisine belirli mal bırakılan kişinin, miras bırakana karşı miras sözleşmesinin yapılmasından sonra mirasçılıktan çıkarma sebebi oluşturan davranışta bulunduğu ortaya çıkarsa; miras bırakan, miras sözleşmesini tek taraflı olarak ortadan kaldırabilir. Tek taraflı ortadan kaldırma, vasiyetnameler için kanunda öngörülen şekillerden biriyle yapılır.
b. Sözleşmeden dönme yolu ile Madde 547- Miras sözleşmesi gereğince sağlar arası edimleri isteme hakkı bulunan taraf, bu edimlerin sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemesi veya güvenceye bağlanmaması hâlinde borçlar hukuku kuralları uyarınca sözleşmeden dönebilir.
2. Miras bırakandan önce ölme Madde 548- Mirasçı atanan veya kendisine belirli mal bırakılan kişi miras bırakanın ölümünde sağ değilse, miras sözleşmesi kendiliğinden ortadan kalkar. Miras bırakandan önce ölen kişinin mirasçıları, aksi kararlaştırılmış olmadıkça, ölüme bağlı tasarrufta bulunandan, miras sözleşmesi uyarınca elde ettiği ölüm tarihindeki zenginleşmeyi geri isteyebilirler.
Madde 549- Miras sözleşmesi veya vasiyetnameyle yapılan ölüme bağlı kazandırmalar, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmın sonradan daralması yüzünden hükümsüz olmaz; sadece tenkis edilebilir