Adalet Bakanlığınca, hukuk mahkemelerindeki duruşmalara bulunulan yerlerden çevrim içi bağlanılarak katılmayı sağlayan e-Duruşma uygulamasının usul ve esaslarını belirleyen “Hukuk Muhakemelerinde Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Duruşma İcrası Hakkında Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Buna göre, taraflardan birinin talebi üzerine, mahkeme, talep eden tarafın veya vekilinin, Yönetmelikte belirlenen yerden duruşmaya e-Duruşma Sistemi yoluyla katılmalarına ve usul işlemleri yapabilmelerine karar verebilecek. Aynı şekilde taraflardan birinin talebi üzerine mahkeme, tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma aracılığıyla dinlenilmesine de hükmedebilecek.
Hakim, e-Duruşma talebi hakkında duruşma gününden en az bir iş günü önce kabul veya ret kararı verecek.
“Talebin süresinde yapılmaması”, “talebin hakkın kötüye kullanılması veya yargılamayı sürüncemede bırakma amacı taşıması”, “e-Duruşma yapılmasını zorlaştıran hukuki, fiili veya teknik engellerin bulunması” durumlarında e-Duruşma talebi reddedilecek.
Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle mahkemeye bizzat gelmesi durumunda zorluk yaşaması muhtemel olan taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin talepleri halinde e-Duruşma Sistemi yoluyla dinlenilmelerine karar verilecek.
e-Duruşma talebinin kabulü veya reddine ilişkin karar, UYAP üzerinden veya diğer usullerle talepte bulunana bildirilecek.
RESEN E-DURUŞMA YAPILMASI
Ayrıca mahkemeler, tanığın, bilirkişinin veya uzmanın e-Duruşma aracılığıyla dinlenilmesine resen karar verebilecek. Mahkeme, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri dava ve işlerde ilgililerin, e-Duruşma sistemi yoluyla dinlenilmesine de resen hükmedebilecek.
İsticvap olunacak veya yemin edecek tarafın, mahkemenin bulunduğu il dışında oturması ve mahkemeye gelememesinde ise öncelikle e-Duruşma Sistemi yoluyla beyan alınacak veya yemin ettirilecek.
Mahkemece, e-Duruşma sistemi yoluyla dinlenilmesine karar verilen kişiye gönderilecek meşruhatlı davetiyeye, e-Duruşma’ya ne şekilde katılacağı da yazılacak.
– E-DURUŞMA’YA KATILIM YERLERİ
e-Duruşma talep eden taraf vekili, avukatlık bürosundan, baro tarafından bu amaç için belirlenen bölümden, adliyede bu amaca tahsis edilen yerden veya belirlenen şartları taşıyan başkaca uygun bir yerden duruşmaya katılabilecek. Ayrıca e-Duruşma talep eden veya e-Duruşma aracılığıyla isticvap olunacak ya da yemin edecek taraf ile mahkemece e-Duruşma yoluyla dinlenilmesine karar verilen tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililer bulundukları yerdeki adliye veya ceza infaz kurumlarında bu amaca tahsis edilen yerden duruşmaya katılabilecek.
Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle e-Duruşma aracılığıyla duruşmaya katılmasına ve usul işlemleri yapabilmesine karar verilen taraf ile dinlenilmesine karar verilen tanık, bilirkişi, uzman veya diğer ilgililer bulundukları mesken ya da kurumdan duruşmaya katılabilecek.
e-Duruşma’ya katılımın sağlanacağı yer, her türlü etki ve yönlendirmeden uzak, ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını gözlemlemeye, duygularını anlamaya ve söylediklerini net bir şekilde dinlemeye imkan sağlayacak nitelikte olacak.
e-Duruşma’ya katılan taraf vekilinin kimlik tespiti güvenli elektronik imza veya mobil imza ile UYAP kayıtları ve benzer yöntemler kullanılarak mahkemece yapılacak.
Mahkemece e-Duruşma’ya katılmasına karar verilen taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin kimlik tespiti ise bulundukları yerdeki adliye veya ceza infaz kurumunda e-Duruşma için tahsis edilen yerde görevlendirilecek yazı işleri müdürü, zabıt katibi veya ceza infaz kurumu görevlisi tarafından yapılacak, bu konuda tutanak düzenlenecek.
Hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle bulunduğu mesken veya kurumdan e-Duruşma’ya katılan taraf, tanık, bilirkişi, uzman ve diğer ilgililerin kimlik tespiti, güvenli elektronik imza veya mobil imza kullanılarak yapılacak.
MAHKEME HUZURUNDA YAPILAN DURUŞMA İLE AYNI HUKUKİ SONUÇLARI DOĞURACAK
e-Duruşma, mahkeme huzurunda yapılan duruşmayla aynı hukuki sonuçları doğuracak. Birden fazla vekil ile takip edilen dosyalarda e-Duruşma’ya, ancak talepte bulunan ve talebi kabul edilen vekiller katılabilecek. e-Duruşma Sistemi yoluyla beyanda bulunan tarafın, vekilin ve diğer ilgililerin sözlü açıklamaları, Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre zabıt katibi aracılığıyla tutanağa yazdırılacak.
e-Duruşma yoluyla duruşmaya katılan taraf veya vekilince davaya son veren feragat, kabul ve sulhe ilişkin beyanda bulunulması halinde, mahkemece yeni bir duruşma günü tayin edilecek ve tayin edilen günde feragat, kabul ve sulhe ilişkin bu işlem mahkeme huzurunda yenilenerek, duruşma tutanağı beyanda bulunan tarafından imza edilirse geçerli hale gelecek.
e-Duruşma aracılığıyla beyanda bulunan tarafın, vekilin veya ilgililerin imzasının alınması gereken diğer durumlarda, mahkemece düzenlenen ve güvenli elektronik imza ile imzalanan duruşma tutanağı, e-Duruşma’nın yapıldığı adliyeye elektronik ortamda gönderilecek. e-Duruşma’ya tahsis edilen yerde görevlendirilen yazı işleri müdürü veya zabıt katibi elektronik ortamda gelen duruşma tutanağının ilgili kısmına beyanda bulunanın imzasını alacak ve evrakı tarayarak sistem üzerinden mahkemesine geri gönderecek. Ayrıca el yazısıyla imzalanmış tutanak aslı da dosyasına, masrafı talep edenin yatırmış olduğu avanstan karşılanarak posta yoluyla gönderilecek.
e-Duruşma yoluyla beyanda bulunan tarafın, vekilin veya ilgililerin imzası, UYAP’a entegre olmuş güvenli elektronik imza ile alınabilecek.
e-Duruşma’ya katılan taraf veya vekili ile dinlenilen bilirkişi, uzman ve diğer ilgililer, UYAP üzerinden belge iletebilecek. e-Duruşma esnasında ses ve görüntü naklinin aynı anda sağlanamaması veya yaşanan kesintinin beyanların anlaşılmasını güçleştirmesi durumunda e-Duruşma yeniden açılacak. Söz konusu aksaklığın devam etmesi halinde gerekçesi belirtilerek e-Duruşma sonlandırılacak ve bu husus tutanağa geçirilecek.
DURUŞMA DÜZENİ
e-Duruşma düzeni, mahkeme huzurunda yapılan duruşma düzeniyle aynı usul ve esaslara tabi olacak. e-Duruşma sırasında fotoğraf çekilemeyecek ve hiçbir şekilde ses ve görüntü kaydı yapılamayacak. Kayıt ve yayın yasağına aykırı davranan kişi hakkında Türk Ceza Kanunu’ndaki hükümler uygulanacak.
Mahkeme, yargılamanın zorunlu kıldığı hallerde, gerekçesini belirterek e-Duruşma’nın kayıt altına alınmasına karar verebilecek.
e-Duruşma Sistemi ile elde edilen kayıtlar, mahkemece e-Duruşma’nın yönetildiği bilgisayarda veya veri depolayabilen aygıta aktarılarak dosyasında saklanmak üzere Merkezi Kayıt Sistemi’nde 2 hafta süreyle muhafaza edilecek. Süre sonunda Merkezi Kayıt Sistemi’ndeki bu veriler geri döndürülemeyecek şekilde silinecek. Bu şekilde alınan kayıtlar mahkeme ve ilgili kişilerin açık izni olmadıkça hiçbir yerde yayımlanamayacak.