Merkez Bankası’nın son 200 baz puanlık artırımını bankalar kredilerine yansıttı. Böylelikle kredi faizleri son 19 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Kredi faizleri en son 23 Ağustos 2019’da yüzde 21-24 bandıyla en yüksek seviyesini görmüştü. Küresel salgının ilk açıklanıdığı 2020 yılında, kamu bankaları öncülüğünde yıllık ortalama yüzde 8,45- 9’la dip yapan faizler, son bir yılda 2 kattan fazla arttı. En hızlı yükseliş ihtiyaçta görüldü
Merkez Bankası verilerinden yapılan belirlemelere göre, geçen yıl nisanda yıllık ortalama yüzde 9.66’e inen kredili mevduat hesabı (KMH) dahil ihtiyaç kredisi, bu yıl 26 Mart’ta 2,5 kat arıtşla yüzde 24,19’a çıktı.
3 KATA DAYANDI
Söz konusu dönemde KMH hariç ihtiyaç kredisi yüzde 8,27’den yüzde 23,55’e ulaştı. Böylelikle yaklaşık 2,9 kat arttı. Hızlı artan bir diğer kalem tüketici kredileri. Geçen yıl 24 Nisan haftasında yıllık ağırlıklı ortalama yüzde 8,45 olan söz konusu krediler, bu yıl 26 Mart’ta yüzde 22,45’e ulaştı. Yaklaşık 2,7 kat arttı. Kredili mevduat hesabı (KMH) dahilde bu oran aynı dönemde yüzde 9,75’ten yüzde yüzde 23,41’e taşındı. Üretim, yatırım ve istihdamın olmazsa olması ticari kredi maliyetlerinde de hızlı yükseliş görüldü.
TİCARİLERDE HIZLI YÜKSELİYOR
Kamu bankaları öncülüğünde tek haneli rakamlara inen ticari kredi faizleri de geçen yıl yüzde 9,41’e kadar düştü. KMH hariçte bu oran yüzde 8.16’ya indi.Merkez Bankası’nın son artırımını bankaların kredi kalemlerine yansıtmasıyla ticari kredi faizleri de yıllık ortalama yüzde 21,06’ya çıktı. Taşıtta yüzde 11,20’den yüzde 20,11’e ulaştı. Tüm kalemler arasında en yavaş artış konutta görüldü. Söz konusu dönemde yıllık yüzde 9.1’e kadar inen konut faizi yüzde 17,88’e ulaşmasına karşın, yüzde 20’yi aşan diğer kalemlerin altında kalan tek kredi kalemi oldu.
‘İHTİYAÇ’TAN 25 BİN LİRA DAHA
Faizlerdeki hızlı yükseliş kredi kullanımını da daha pahalı hale getirdi. En hızlı artışın yaşandığı ihtiyaçta bu maliyet daha yüksek. Örneğin, yıllık 9,66 maliyet üzerinde hesaplandığında aylık faiz yüzde 0.80’le yüzde 1’in altına denk geliyordu. Bu faizle 36 ay vadeli 50 bin lira kredi kullanıldığında vade sonunda toplam 59.4 bin lira ödeniyordu. Bugün yüzde 24,19 maliyetle aylık yüzde 2,01’le ihtiyaç kredisi kullanıldığında, vade sonunda 75 bin lira geri ödeme yapılıyor. Sadece faize ödenen para 25 bin 375 lira. Başka bir ifadeyle her 100 liranın 25 lirası faize gidiyor.
DÜŞÜK KREDİ FAİZİ MAZİDE KALDI
Benzer bir durum ticari kredileri için de geçerli. Faizlerin dip yaptığı geçen yıl nisanda yıllık faizler yüzde 9.41, aylık yüzde 0,78 oluyordu. Böylelikle 36 ay 100 bin lira kredi kullanıldığında vade sonunda 118 bin 255 lira ödeniyordu. Yeni oranlarla, yani yıllık yüzde 21,06, aylık yüzde 1,75 faizle bankadan ticari kredi kullanıldığında vade sonunda 143 bin 516 lira ödenirken, aylık taksitler 3 bin 986 lirayla 4 bin liraya yaklaşıyor. Böylelikle aynı vade süresinde faize 43 bin 516 lira ödenmek zorunda kalınıyor.
KREDİ GENİŞLEMESİ YAVAŞLADI
Faizlerin düşük olduğu dönemde tüm kalemlerde krediler genişlemiş, böylelikle küresel salgın döneminde ekonomik canlık hız kesmemişti. İndirim öncesinde mart ayında 2,7 trilyon lira olan toplam krediler, kamu bankaları öncülüğünde faiz indirimlerinin başlamasıyla yıl sonunda 3,6 trilyon liraya ulaşmıştı. Faizlerin yükseliş eğilimine girmesiyle sınırlı artış göstererek 26 Mart haftasında 3,7 trilyon liraya ulaştı.
KONUT HARİÇ TÜM KALEMLERDE HIZLI ARTIŞ
Tarih İhtiyaç Konut Ticari Tüketici
26 Mart 2021 24,19 17,88 21,06 22,45
19 Mart 2021 23,49 17,64 20,45 21,43
5 Mart 2021 23,60 17,76 20,11 21,62
1 Ocak 2021 22,04 18,61 19,62 21,95
24 Nisan 2020 9.66 11,49 9,41 8.45
Kaynak: TCMB, (İhtiyaç KMH dahil oranlar)
Yenişafak