‘Hangi ülkede kaç vaka var? Virüsten kaç kişi öldü’ son günlerde herkes bu soruyu soruyor. İnsanoğlunun son yıllarda yaşadığı en büyük korkular arasında koronavirüs yer alıyor. Dünya çapındaki büyük ilaç firmaları aşı ve virüse karşı iyi gelecek ilaç için çalışmalarını sürdürüyor.
Tüm ülkeler virüsten korunmak için önlemlerini arttırıyor. Uçuşlar askıya alınıyor, sınırlar kapanıyor, olağanüstü hal uygulamaları devreye alınıyor, insanlar evlere kapanıyor. Dünya koronavirüsten korunmanın yollarını arayıp yaşananlara kilitlenmişken, her gün 1.6 trilyon kez, bir internet platformu ziyaret ediliyor. Bu platform ile dünya çapında virüs ile ilgili yaşanan gelişmeler anlık olarak kullanıcılara sunuluyor. Kaç kişi virüse yakalandı, kaç kişi öldü, kaç kişi virüsten kurtuldu. Tüm bilgiler anlık olarak paylaşılıyor. İşte dünyanın takip ettiği bu internet platformuna canlı veri girişini sağlayan iki isimden biri 35 yaşındaki bir Türk; Deniz Karagülle.
KARAGÜLLE’NİN PAYI BÜYÜK
Deniz Karagülle, ABD merkezli haritalama ve konumsal analiz yazılımı geliştiren bu alanda dünyanın en büyük şirketleri arasında yer alan Esri isimli firmada çalışıyor. Karagülle, ekip arkadaşı ABD’li Paul Dodd ile söz konusu sisteme dünyada kaç vakanın görüldüğünü, kaç ölümün yaşandığını, ülke ülke detaylandırarak veri akışını sağlıyor. Her ülke virüs hakkında yaşanan gelişmeleri günlük olarak paylaşıyor, Dünya Sağlık Örgütü gibi otoritelerden de bilgilendirici paylaşımlar da geliyor. Ancak bu yapılan bilgilendirmelerin tek bir yerde ve anlık olarak paylaşılmasında Deniz Karagülle’nin çok büyük bir payı var.
VERİ HARİTASI OLUŞUYOR
Peki sistem ilk olarak nasıl doğdu? Uzun yıllardır ABD’de Los Angeles’da yaşayan Yüksek Yazılım ve Ürün Mühendisi Deniz Karagülle, bu çalışmanın içinde nasıl yer aldı? Deniz Karagülle adım adım yaşanan süreci Hürriyet’e anlattı: “Jhons Hopkins Üniversitesi’nin konfigüre edilen canlıya yakın veri haritasının altyapısı California merkezli Environmental Systems Research Institute (Esri) şirketinin ‘The ArcGIS Living Atlas of the World’ takımı tarafından sağlanıyor. Ben de canlı veri metodunu oluşturan Lİving Atlas takımında çalışıyorum. Bu uygulama istenilen verilerin girilerek bir veri haritası oluşmasını sağlıyor. Bu sadece korona için değil birçok farklı sektör ve şirket tarafından kullanılıyor. Esri Platformuna sahip olan herkes ‘Dashboard for ArcGIS’ uygulamasını kullanabiliyor.
Johns Hopkins Üniversitesi de Google dökümanlarda toplanan verileri manuel olarak haritaya girerek bir virüs haritası çıkarıyordu. Bu veri kaydını günde iki kere manuel olarak güncelliyorlardı. Harita ilk olarak 22 Ocak’ta halkın da kullanımına açıldı. Sonrasında uygulamanın kullanımı arttıkça, John Hopkins Üniversitesi’ne destek vermek için resmi kaynaklardan alınan verileri otomatik ve gerçek zamanlı olarak akışını sağlamak için ‘The ArcGIS Living Atlas of the World’ takımı olarak devreye girdik. Biz Johns Hopkins Üniversitesi’ne destek vererek, otomatik olarak resmi kaynaklardan alınan verileri harita üzerine aktarılması için teknik altyapıyı sağladık. Çini kapsayan veriler her 15 dakikada bir güncelleniyor. Çin dışında kalanan bölgeler için ise günde iki kez otomatik güncelleme yapılıyor. Ben, datanın verileri alıp, harita üzerinde canlıya yakın bir şekilde alınmasını sağlayan ekipteyim.”
HARİTADAKİ VERİLER HANGİ KAYNAKLARDAN ALINIYOR?
Deniz Karagülle koronavirüs haritasına anlık olarak işlenen verilen kaynaklarını şöyle açıkladı: “Dünya Sağlık Örgütü (WHO), U.S CDC (Centers for Disease Control and Prevention) , ECDC (European Centers for Disease Control) China CDC (CCDC), NHC, and Dingxiang-yuan DXY.cn (An aggregator site for health cases, Cin).”
MİMAR SİNAN ÜNİVERSİTESİ’NDEN MEZUN OLDU
Bulunduğu takımda çevre verileri metodu ve canlı veri metodu üretmek için Ar-Ge alanında 10 yıldır çalıştığını ifade eden Karagülle, sözlerini şöyle sürdürdü: “Mimar Sinan Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama ve Bölümünü bitirdikten sonra Pensilvanya Üniversitesi’nde Urban Spatial Analytics ve GIS (Kentsel Mekansal Analitik ve Coğrafi Bilgi Sistemi) üzerine yüksek lisansımı tamamladım. Aynı zamanda Esri’de çalışırken Jack-Laura Dangermond bursu ile University of Redlands’te ikinci GIS master’ımı da tamamladım.”