Türkiye’de kentsel dönüşüm hızlı bir şekilde ilerlemeye başladı. İl il, ilçe ilçe hızlı bir dönüşüm yaşanıyor. Bunun nedenlerinde biri de deprem riski. Ancak bu dönüşümde öne çıkan engeller de var. Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, “Kentsel dönüşüm projelerinden genel olarak beklenen, kentlerin sorunlarına uzun vadeli bütünsel ve rasyonel çözümler üretilmesidir.” diyerek, bu süreçte mağdur olan mülk sahiplerinin hukuki haklarını anlattı.
Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, “Ülkemizde kentsel dönüşüm ilk ortaya çıktığında şehirlerin ada ve adalar bazında kapsamlı fiziksel dönüşümleri amaçlanmış ve bu fiziksel dönüşümler sayesinde şehirlerin ekonomik ve sosyal olarak da dönüşüm ve gelişiminin sağlanması hedeflenmiştir. Buna ek olarak kentsel dönüşümün özellikle ülkemiz için bir zorunluluk haline geldiği gerçeği tartışılmazdır. Deprem bölgesinde yaşıyor olmamız nedeniyle insanlarımız sağlıklı yapılarda yaşamak, çarpık kentleşmeyi önlemek ve estetik bir kentte yaşamlarını sürdürmek istemeleri çok doğaldır. Bu bağlamda kentsel dönüşüm politikasının uygulanması esnasında tüm toplumsal gruplarının çıkarını gözetmek ve korumak yasa koyucu ve uygulayıcıların asli görevidir.” Diyerek, kentsel dönüşüm sürecinde mağdur olanların haklarını madde madde sıraladı:
Kira Yardımı; Kentsel dönüşüme dahil edilen riskli alanlar ve bu alandaki riskli yapıların maliklerine, kira yardımı yapılmaktadır.
Nakliye Desteği; konut malikinin taşınabilmesi için nakliye masrafları da karşılanmaktadır.
Konut Kredisi desteği; Devlet bankaları ve anlaşma yapılan özel bankalar ile konut maliklerine ya da kiracılarına konut kredisi olanakları sunulmaktadır.
Alan İnşası Hakkı; Kentsel dönüşümde mülk sahibinin hakları arasında, özel arazilerine kendi inşaatlarını yapma hakkı sunulmaktadır.
Harç ve vergi indirimleri; Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, yeni konut alımları için vergi muafiyeti söz konusu olabilmektedir. Belediyelerce alınan tüm harçlar, İmar Kanunu gibi işlemlerde yatırılan tüm ek ücretler, muafiyet dahilindedir. Ayrıca noter ücretleri de kentsel dönüşüme tabi olan konutların malikleri için yeni tapu kayıtlarında uygulanmamaktadır.
Kentsel dönüşüm kapsamında ortaya çıkan avantajlar kadar bazı mal maliklerinin mağdur duruma düşmesi gibi dezavantajlar da söz konusu olabilmektedir. Mağduriyetlerin en büyük sebebi, mağduriyet yaşanan mal sahiplerinin kentsel dönüşüm yasası kapsamında sahip oldukları haklara yönelik net bir bilgilerinin olmamasıdır.
Her ne kadar vatandaş haklarını en üst düzeyde korumaya çalışsa da söz konusu hızlı bir yargılama süreci olduğunda hukuk dışı uygulamalar baş gösterebilmektedir. Kentsel dönüşüm sürecinde karşımıza çıkabilecek davalar; arsa payının düzeltilmesi davası, azınlık hakları, bağımsız bölümün değer tespitine ilişkin iptal davaları, yıkım kararına karşı açılan davalar ve idari iptal ve tam yargı davaları gibi birçok çeşit arz etmektedir.
Bu noktada mahkemeye kanıtların sunulmasında ve ilgili sürelerin takip edilmesinde uzman kentsel dönüşüm avukatları büyük rol oynamaktadır. Kentsel dönüşüm süreçlerinin en verimli şekilde işlemesini ve kentsel dönüşüme maruz kalan vatandaşların en az zarar ile sürecin içerisinden çıkabilmesini sağlamak adına bir kentsel dönüşüm avukatı veya kentsel dönüşüm danışmanı ile görüşmek ve ondan yardım almak çok önemlidir.