Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü raporundan yapılan derlemeye göre, İstanbul’da 1 milyon 164 bin bina, 4,5 milyon daire bulunuyor ve her dairede ortalama 3,3 kişi yaşıyor.
Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın geçtiği bölgede bulunan ve büyük bir depremin beklendiği İstanbul, yaşlı ve hasar alması öngörülen konut stokuyla dikkati çekiyor. Muhtemel 7,5 ve üzeri bir depremde 13 bin 492 binanın çok ağır, 39 bin 325 binanın ağır, 136 bin 746 binanın orta, 300 bin 963 binanın ise hafif hasar alması bekleniyor.
Uzmanlar, özellikle büyük Marmara Depremi’nin yaşandığı 1999 ve öncesinde yapılan binalara dikkati çekerken, İstanbul’da yapım yılı 2000 ve öncesine ait bina sayısı 817 bin adedi aşıyor. Toplam binaların (1 milyon 165 bin adet) yüzde 70,2’sini bu binalar oluşturuyor. İstanbul’da bir binada ortalama 3,8 daire bulunduğu göz önüne alındığında söz konusu binalarda 3,1 milyon konutun varlığı söz konusu.
20 yaş üstü bina en çok Fatih ve Üsküdar’da
Yapım tarihi 2000 ve öncesi yıllara ait binaların bulunduğu ilçelerin başında 39 bin 786 adetle Fatih geliyor. Fatih’i; 35 bin 353 ile Üsküdar, 34 bin 618 ile Bağcılar, 34 bin 592 ile Pendik, 34 bin 333 ile Beykoz, 33 bin 727 ile Ümraniye ve 33 bin 68 binayla Sarıyer takip ediyor.
Küçükçekmece’de 28 bin 156, Silivri’de 26 bin 630, Beyoğlu’nda 24 bin 992, Maltepe’de 24 bin 685, Esenyurt’ta 23 bin 800, Kartal’da 23 bin 702, Kağıthane’de 23 bin 690, Sultanbeyli’de 23 bin 275, Sultangazi’de 22 bin 923, Eyüpsultan’da 22 bin 137, Gaziosmanpaşa’da 21 bin 161 adet bina bulunuyor. İstanbul’da 18 ilçede 20 yaş üstündeki bina sayısının 20 binin üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
En düşük rakam Adalar’da
Yapım yılı 2000 ve öncesine ait en az bina sayısı 5 bin 325 adetle İstanbul’un en düşük nüfusa sahip ilçesi Adalar’da bulunuyor. Adalar’ı 6 bin 262 adetle Beylikdüzü, 9 bin 800 adetle Güngören, 9 bin 961 adetle Bakırköy, 11 bin 129 ile Çatalca, 12 bin 467 ile Beşiktaş ve 12 bin 697 ile Zeytinburnu izliyor.
Tuzla, Çekmeköy, Başakşehir ve Büyükçekmece’de 14 bin, Avcılar ve Sancaktepe’de 16 bin, Ataşehir, Şile, Esenler, Kadıköy ve Bayrampaşa’da 18 bin, Şişli, Arnavutköy ve Bahçelievler’de ise 19 bin civarında bina 2000 ve öncesi tarihe ait durumda bulunuyor.
“Mutlaka deprem dayanıklılık testleri yapılmalı”
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, 1999’da yaşanan büyük depreme kadar yapılan binaların büyük kısmının çok sağlam olmadığını, hazır beton alışkanlığının o tarihe kadar henüz doğru dürüst oluşmadığını söyledi.
Depremde yıkılan binalarda deniz kumu dahi kullanıldığını gördüklerini, yığma yapı tarzının daha çok uygulandığına rastlandıklarını anlatan Türkkan, şunları kaydetti: “Deprem sonrası ilk derli toplu yapı güçlendirme yönetmeliği 7 yıl sonra 2006’da çıkarılabildi. O tarihten sonra daha ciddi tedbirler alındı. Ancak özellikle depremin yaşandığı yıla kadar olan binalara çok dikkat edilmeli. Bu binaların çok büyük kısmında eksiklikler görüyoruz. Bu sıkıntıların ve risklerin çok büyük kısmı güçlendirmeyle giderilebilir. Özellikle 2000 ve öncesi tarihli binalarda oturan vatandaşlarımıza mutlaka yapı denetim testi yaptırmalarını ve binalarının dayanıklılığını öğrenmelerini öneriyorum.”
“Çok ağır ve ağır hasar alacaklar acilen dönüştürülmeli”
Kentsel Dönüşüm ve Şehircilik Vakfı (KENTSEV) Başkanı Haluk Sur da olası büyük depremde çok ağır ve ağır hasar alması beklenen binalardaki vatandaşların bir an önce kentsel dönüşüm için kolları sıvaması gerektiğini söyledi.
Türkiye Emlak Katılım Bankası’nın kısa süre önce kentsel dönüşüm için tüm alanları kapsayan güçlendirme, yerinde dönüşüm ve alansal dönüşüm olmak üzere 3 ana finansman modeli geliştirdiğini anımsatan Sur, şu değerlendirmelerde bulundu: “Bunun en önemli sebebi İstanbul’da muhtemel 7,5 ve üzeri şiddetli bir deprem senaryosunda çok ağır ve ağır hasar alması beklenen daire sayısının 211 bin adedin üzerinde olması. Dolayısıyla ev sahipleri daireleriyle ilgili iyi araştırma yapmalı, uzman bir kuruluşa mutlaka yapı denetimi yaptırmalı. Depreme dayanıksız olanlar hemen tahliye edilmeli. Bu anlamda Emlak Katılım Bankası’nın 3 ana finansman modeli ile evleri kentsel dönüşüme uğramak zorunda olan vatandaşlara uygun finansman sunması çok değerli ve hayati bir karar. KENTSEV olarak sürecin entegrasyon tarafında aktif görev alabiliriz, geç kalmamalıyız.”