İstanbul, ülkemizin en kalabalık şehri olma unvanını on yıllardır kimselere kaptırmıyor. Hatta öyle ki geçtiğimiz yıl İstanbul’da nüfus artışında patlama yaşanmış, şehrin nüfusu 2019’da 2018’e göre 451 bin kişi artmıştı. Yani aslında İstanbul’da yoğunluk yüz yıllardır olduğu gibi geçen sene de artmaya devam ediyordu.
Fakat 2020 verileri, 20 yıldır ilk kez İstanbul’un nüfusunda düşüş yaşandığını ortaya koydu. Buna göre şehrin nüfusu 2020’de önceki yıla göre 56 bin 815 kişi azalarak 15 milyon 462 bin 452 kişiye düştü. Bu ani düşüşün sebebi ise uzmanlara göre pek çok farklı durumla açıklanabilir, tek ve kesin bir sebepten bahsetmek mümkün değil.
Koronavirüs kaynaklı ölümlerin etkisi olmuş olabilir:
Bildiğiniz üzere İstanbul pandemiyi en yoğun hisseden şehirlerimizden biri oldu ve nüfusunu da göz önünde bulundurduğumuzda koronavirüs kaynaklı ölümlerin de en yoğun yaşandığı şehirdi. Ayrıca pandemi sonrası ölüm oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiği de ifade ediliyordu. Yani aslında bu durumun düşen nüfus sayısında etkili olmuş olma ihtimali var ancak sayılar göz önünde bulundurulduğunda tek başına bir sebep olarak göstermek mümkün değil.
İBB Bilim Kurulu Üyesi ve Halk Sağlığı Uzmanı Nilay Etiler bu durumu ‘Ortalama ölümlerin üzerindeki sayılara açık kaynaklardan ulaşılabiliyor. Bu rakam bu yıl için İstanbul’da 18-20 bin arası. Bu rakama, doğrudan Covid-19 ölümlerini ekleyin, kalanının da göçlerden kaynaklı bir azalma olduğunu düşünüyorum.‘ sözleriyle açıklıyor.
Türkiye’ye çalışmak için gelip pandemi sonrası ülkelerine dönenlerin sayısı da etkili olabilir:
İstanbul ülkemiz içinden olduğu gibi yurt dışından da en yoğun göç alan kentlerin başında geliyor. TÜİK verilerinde, İstanbul’daki yabancı nüfus 2019 sonunda 597 bin olarak yer alıyor ancak bu rakam 2020 sonunda 450 bine gerilemiş yani 147 binlik bir düşüş var. Bu sayılar da bize pandemi ile birlikte yabancı nüfusun bir kısmının ülkesine döndüğünü gösteriyor. Haliyle bu durum da nüfusun azalmasında etkili olmuş olabilir.
Üniversitelerin kapalı olması ve öğrenci nüfusunun azalmış olması etkili olabilir mi?
Bu noktada resmi bir veriye ulaşmak mümkün değil ancak üniversite sebebiyle adres kaydını İstanbul’a aldıran öğrencilerin pandemi sürecinde adres değişikliği yapmış olmasına pek ihtimal verilmiyor.
Bu noktada üniversitelerin kapalı olmasının etkili olabileceği kısım ise uzaktan eğitim sebebiyle, üniversitelere yeni kaydolan öğrencilerin adres kayıtlarını İstanbul’a taşımamış olmaları olarak gösteriliyor. Her yıl üniversitelere yeni yerleşen ve İstanbul’a taşınan binlerce öğrenci düşünüldüğünde bu mantıklı bir sebep olarak görülüyor.
Uzaktan çalışma ve pandemi sebebiyle iş imkanlarının azalması da nüfusun azalmasında etkili olabilir:
İstanbul’a göçün en büyük sebebi, diğer illerden iş sebebiyle İstanbul’a yerleşenler olarak gösterilebilir ancak uzmanlar, pandemi ile birlikte azalan iş imkanları sebebiyle memleketine dönen insanların nüfus azalmasında önemli bir rolü olabileceğini düşünüyor.
Aynı zamanda uzaktan çalışmanın artmasıyla birlikte İstanbul’dan daha sakin illere göç edenlerin de olduğu düşünülüyor. Ancak tabii ki bu kişilerin adres kayıtlarını değiştirme oranlarının çok da yüksek olmama ihtimali bulunuyor.
İstanbul eski cazibesini kaybetti: Ege ve Akdeniz’e yaşanan göçler de nüfusun azalmasında etkili:
Son bir yılda Ege ve Akdeniz bölgelerine göçün arttığı ve bu bölgelerdeki kentlerdeki nüfusun yükselişe geçtiği biliniyor. İstanbul’un kiralar, azalan iş imkanı ve hayat pahalılığı sebebiyle eski cazibesini yitirmesi, Antalya, Muğla ve İzmir gibi kentlere göçün artmasına sebep oluyor. Son birkaç yıldır yaşanan bu nüfus değişiminin de bu noktada etkili olmuş olabileceği düşünülüyor.