İran, önemli jeopolitik konumu nedeniyle yüz yıllardır kritik gelişmelere sahne oluyor. İran, Türkiye’nin güney doğusunda kalıyor ve sınır komşumuz, İran ile aramızda farklı bir ülke bulunmuyor. 2016’daki nüfus sayımına göre İran’ın nüfusu 79.200.000 dolaylarında.
İRAN’IN MERAK EDİLENLERİ
İran’ın resmî adı İran İslam Cumhuriyeti Cumhuri-ye İslâmi-ye İran’dır. Güneyde Basra Körfezi ve Umman Körfezi, kuzeyde ise Hazar Denizi ile çevrilidir. Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan ile kara sınırına sahiptir. Başkenti Tahran’dır. Resmî dili Farsçadır. Anayasasının 12. maddesine göre ülkenin resmî dini İslam, resmî mezhebi İsnâaşeriyye Şiiliği’dir.
TÜRKİYE’DEN BÜYÜK TEK KOMŞU
İran, 1.648.195 km2’lik yüzölçümüyle Türkiye’nin komşuları arasında yüzölçümü Türkiye’den büyük olan tek komşu ülke, aynı zamanda yüzölçümü açısından, Libya’dan sonra ve Moğolistan’dan önce gelen Dünya’nın 18. büyük ülkesidir. Ülkenin yüzölçümü kabaca Birleşik Krallık, Fransa, İspanya ve Almanya yüzölçümü toplamlarına eşit ya da Alaska’nın yüzölçümünden çok az küçüktür. Kuzeybatıda Azerbaycan ile (432 km/268 mi) ve Ermenistan ile (35 km/22 mi) uzunluğunda; kuzeyde Hazar Denizi; kuzeydoğuda Türkmenistan ile (992 km/616 mi) uzunluğunda; doğuda Pakistan (909 km/565 mi) ve Afganistan ile (936 km/582 mi) uzunluğunda ve batıda Türkiye ile (499 km/310 mi) uzunluğunda ve Irak ile (1.458 km) uzunluğunda ve son olarak güneyde Basra Körfezi ve Umman Körfezi ile sınırlara sahiptir. İran’ın yüzölçümü 1.648.000 km2’dir.
Ülkenin doğusunun büyük kısmında, kuzey orta bölgesinde ülkenin en büyük çölü olan Kebir Çölü (Deşt-i Kebir) ve güneyinde ise Lut Çölü (Deşt-i Lut) gibi çöl havzaları olmak üzere bazı tuz gölleri bulunmaktadır. Bunun nedeni dağ sıralarının bu bölgelere yağmur bulutlarının ulaşmasını engelleyecek kadar yüksek olmasıdır. Büyük ovalar yalnızca Hazar Denizi kıyısında ve Basra Körfezi’nin kuzey ucunda İran’ın Şatt-ül-Arap (Arvand Rūd) nehri deltasındaki sınırları boyunca bulunmaktadır. Küçük, düzensiz ovalar ise Basra Körfezi’nin Hürmüz Boğazı ve Umman Körfezine bakan kıyılarındadır.