İran’da Zendiler (1750-1794), Kaçarlar (1794-1925) ve Pehleviler (1925-1979) döneminde yönetim merkezi olarak kullanılan tarihi “Gülistan” ve “Sadabad” sarayları, ihtişamlarıyla göz kamaştırırken ülkede hüküm süren yönetimlere ilişkin de tarihi bilgiler sunuyor. Başkent Tahran’da geniş bir alana kurulu Sadabad Sarayı ile Gülistan Sarayı, hem görkemli mimarileri hem de birbirinden kıymetli eşyalarıyla ülke turizminin önemli cazibe merkezleri arasında yer alıyor.
Safeviler döneminde henüz Tahran başkent olmamışken bir tür dinlenme yeri olarak kullanılan Gülistan Bahçesi’nde Zendiler ve Kaçarlar zamanında inşa edilen saray, yönetim merkezi olarak kullanılmaya başlandı.
İRAN ŞAHI MUHAMMED RIZA PEHLEVİ TACINI GÜLİSTAN SARAYI’NDA GİYDİ
Muhammed Rıza Şah Pehlevi tacını Gülistan Sarayı’nda giydi, düğünü de burada yapıldı. Pehleviler döneminde protokol için kullanılan saray, Şah’ın özel günleri ve davetlerinin de mekanıydı. Kaçarlar zamanında enderun (haremlik) ve birun (selamlık) kısımlarına sahip olan sarayın, haremlik kısmı Pehleviler döneminde yıkıldı ve yerine devlet binaları yapıldı.
Gülistan Sarayı kompleksi içindeki Kerimhan Zend Halveti ve Mermer Taht en eski yapılar olarak dikkati çekerken Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid’in ismiyle anılan salonun adı 1979’daki devrimden sonra “Aşura” olarak değiştirildi.
2. ABDÜLHAMİD’İN HEDİYE ETTİĞİ HALI VE KONSÜL
Sultan 2. Abdülhamid’in Kaçar hükümdarı Nasiruddin Şah’a hediye ettiği 98 metrekarelik halı ve 2 konsül ise halen ana binada tahtın bulunduğu salonda sergileniyor. Nasiruddin Şah’a devlet başkanlarının gönderdiği çeşitli hediyeler müzede ziyaretçilerin ilgi gösterdiği eserler arasında yer alıyor. Büyük Britanya Kraliçesi Victoria’nın Nasiruddin Şah’a hediye ettiği saatler de saraydaki en değerli parçalar olarak öne çıkıyor.
GÜLİSTAN SARAYI MÜZESİ’NDE GAZNELİ MAHMUD’DAN KALAN ESERLER DE VAR
Gülistan Sarayı Müzesi Sorumlusu Laden Kurbani, yaptığı açıklamada, müzede İran’daki hanedanlıklara ait birçok eserin sergilendiğini ve Gazneli Mahmud’dan kalan eserlerin de mevcut olduğunu söyledi. Yönetim merkezi olarak kullanıldığı tarihlerde çok geniş bir alana yayılan sarayın şimdi sadece 50 dönümlük alana sahip olduğunu aktaran Kurbani, “O tarihlerde her ülke sahip olduğu en iyi eseri hediye olarak gönderirdi. O nedenle bu müzede çok değerli eserler sergileniyor.” dedi.
“SADABAD SARAYI” BUGÜN DE PROTOKOL MEKANI OLARAK KULLANILIYOR
Tahran’ın kuzeyinde Elburz Dağları’nın eteklerinde inşa edilen ve Pehlevi Hanedanlığının kurucusu Rıza Şah tarafından yeni bir çehreye kavuşturulan Sadabad Sarayı, yıllarca Şahların yazlık mekanı olarak kullanıldı. Ülkede 1979 yılındaki devrimin ardından müzeye dönüştürülen 1100 dönümlük Sadabad Sarayı kompleksinde yer alan Rıza Şah’ın Yeşil Sarayı ve Muhammed Rıza Pehlevi’nin Millet Sarayı turistlerden yoğun ilgi görüyor.
Sadabad Sarayı Millet Müzesi Sorumlusu Nadiya Vekilzade, geniş bir alana sahip komplekste 15 müze ve 2 sarayın bulunduğunu söyledi. Hâlihazırda yabancı devlet başkanlarının resmi törenle karşılandığı yer olan Sadabad Sarayı’nın Pehleviler zamanında da protokol için kullanıldığını aktaran Vekilzade, “Buradaki el dokuma halılar, özel olarak bu saray için üretildi. Şah’a gelen hediyeler de burada sergileniyor.” diye konuştu.