Faizlerin konut satışları üzerindeki etkisi ekim ayı satışlarında bir kez daha ve çok net bir şekilde kendini gösterdi. Tekrar eski gücünü kazanmaya başlayan ekonomimizde lokomotif görevi yapan inşaat sektöründeki satışlarda, düşük faizin önemi rakamlara çok açık bir şekilde yansıdı. Eylül ayında kamu bankalarının konut kredilerinde yaptığı faiz indirimi ile başlayan ve bazı özel bankalarında buna destek vermesiyle devam eden süreç sonunda konut satışları aylık bazda 150 bin seviyesine yaklaştı. Bunun ötesinde ipotekli satış miktarı ise eylül alına göre yüzde 525 artarak 50 bin 411 oldu.
Cumhurbaşkanımızın önderliğinde başlayan ve kamu bankalarının ivme kazandırdığı düşük faiz dalgasına özel bankaların da katılması, piyasaya pozitif olarak yansıdı. Ancak resmin geneline bakıldığında, ipotekli satışların toplam satışlar içindeki payı yüzde 23,64 seviyesine düştü. Yani 2013’ten 2018’e kadar geçen süre içinde yıllık yüzde 33 olan ortalamanın çok altında kaldı. Bir diğer dikkat çeken nokta ise kullandırılan konut kredilerindeki dengenin ikinci el konut satışlarında yoğunlaşmaya başlamasıdır. Yine 2013’ten 2018’e kadar geçen 6 yıllık sürede, her yıl gerçekleştirilen toplam ilk el konut satışlarında yüzde 44 -45 konut kredisi (ipotekli satış) kullanılırken, bu yıl bu oran yüzde 34,93’e geriledi. Buna karşılık ikinci elde kullanılan konut kredisi oranı da söz konusu süre içinde yüzde 55’ten yüzde 65’e yükseldi.
Bunun en büyük nedeni, bankaların kredi kullandırma kriterlerindeki değişikliktir. Bankalar önceki yıllarda devam eden projelerden konut almak isteyenlere daha kolay kredi kullandırırken, bu yıl şartları daha da zorlaştırdılar. İkinci el satışlarda sağlanan kredi verme esnekliği, birinci el satışlarda tam tersine biraz daha katılaştı. Kağıt üzerinde yapılan bu indirimlerin satışlara reel olarak yansıyabilmesi için kredi talep eden alıcıların, bankalar tarafından geri çevrilmemesi gerekiyor. Özel bankaların günümüz piyasa şartlarına uygun olarak müşterilerin bozulan kredibiletelerini gözden geçirip, revize etmelerini bekliyoruz. Bu kapsamda bankaların devam eden projelerin konut kredilerinden yararlanabileceği yolu açması; düşük faiz kullanımının söz konusu projelere yansıyacak formata getirilmesi durumunda, aylık satışların ortalama 150 bin seviyesini aşmasını ve 2019’u 1 milyon 350 bin seviyesinde kapatacağımızı öngörüyoruz. Yabancıya gerçekleştirilen satışların ise yeni bir rekor kırarak 44 bin seviyelerine ulaşmasını bekliyoruz.
Nazmi Durbakayım
İNDER Yönetim Kurulu Başkanı