Piyasada tekel hâline gelen firmalar yüksek kâr hırsıyla inşaat girdi maliyetlerini âdeta uçurdu. Hâl böyle olunca konut fiyatları tavan yaptı. Türk alıcılar ise rotayı yurt dışına çevirdi. Türkler son bir yılda yurt dışından 2 milyar dolarlık konut alımı yaptı.
Türkiye’de konut fiyatları 2015 yılından 2021 yılına kadar kademeli olarak artarken, 2021’den sonra âdeta patlama yaptı. 2022 yılında konut fiyatlarındaki artış yüzde 168’le zirveye ulaşırken, 2023 yılında yüzde 76’lık bir artış gösterdi. Fiyatlardaki fahiş artışlar satışları aşağı çekerken, konut alıcısı yurt dışına yönelmeye başladı.
Türklerin yurt dışında gayrimenkul alımları 2024’ün ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62 artışla 597 milyon dolara ulaştı. Son bir yıllık rakam 2 milyar 315 milyon dolar oldu.
DAİRE FİYATINA VİLLA VAR
Bugün İstanbul Şişli’de 2+1 daire fiyatına Avrupa’da villa almak mümkün… Fiyatların bu duruma gelmesinde birçok sebep var. Bunlardan biri de girdi maliyetlerindeki yükseliş. Çimento, demir-çelik, tuğla, beton kalıp ve hafriyat maliyetleri piyasa normalinin dışında artış gösterdi. Yılbaşından bu yana döviz ve enerji maliyetleri sabit iken, inşaat malzeme fiyatları 3-5 kat yükseldi. Piyasada tekel olup ortak fiyat belirleyen firmalar Hazine ve Maliye Bakanlığının radarına takıldı. Bakanlık iki sektörün en büyük iki demir-çelik firmasına 7 milyar lira tutarında ceza kesti. Ancak çimento ve hafriyat sektöründeki fırsatçılar hâlâ piyasada cirit atıyor. Sektör temsilcileri “Türk yatırımcı yurt dışına yöneliyorsa, bunda en büyük sebep girdi maliyetlerini şuursuzca artıran ve tekelleşen şirketler” açıklamasında bulundu.
İNŞAAT MALİYETLERİ SATIŞ FİYATINI GEÇTİ
İnşaat piyasasında 2022’den bu yana bir ilk yaşandı. Geçtiğimiz mart ayında inşaat maliyet endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 70 arttı. Aynı dönemde konut fiyatlarında yıllık artış yüzde 58,3 olarak gerçekleşmişti. Böylelikle inşaat maliyetlerindeki artış konut fiyat artışını geride bıraktı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Mart ayında bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 2,54 arttı, işçilik endeksi yüzde 1,30 arttı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi yüzde 55,17 arttı, işçilik endeksi
yüzde 108,04 arttı.
RAKAMLARIN GÜNÜ GÜNÜNÜ TUTMUYOR
Konut sektörü temsilcileri piyasadaki konut fiyatların yüksek olduğunu, yaşanan bu duruma inşaat girdi maliyetlerindeki artışın sebep olduğunu belirterek “Konut sektörü hiçbir dönem böylesine bir kriz yaşamadı. Bir ay önce aldığımız demiri, bir ay sonra aynı fiyata alamıyoruz. Arsa maliyetleri yüzde 40-50’lere ulaştı. En basitinden şantiyede çalıştıracak usta bile bulamıyoruz. Hükümetimizden talebimiz; çimento, demir-çelik ve hafriyat şirketlerini denetlesin. Depoya ürün ne kadara girmiş ne kadar çıkmış bir baksın. Stokta mal tutup yüzde 100 zam yapmak adalet değil” diye konuştu.
2-3 TEKEL ŞİRKET FİYAT BELİRLİYOR
Konuyla ilgili görüş aldığımız bir müteahhit “Dünyada demir çelik fiyatları 600 dolar iken, Türkiye’de 800 doları geçti. Maalesef sektördeki 2-3 tekel şirket, piyasayı ele geçirdi. Irak, Suudi Arabistan, Sırbistan, Libya ve Cezayir gibi birçok ülkede betonun metreküp fiyatı 40-50 dolar civarında iken, bizim ülkemizde 100 dolar bandında seyrediyor. Sektörde tekelleşen birkaç firma, ortak fiyat belirlemek suretiyle ciddi vurgun yapıyor. Aynı şekilde hafriyat döküm sahası bedeli geçen sene mart ayında 600 TL civarında iken şimdi 2.500 TL’ye yükseldi” dedi.
KESİLEN CEZALAR CAYDIRICI DEĞİL
İnşaat malzemesi fiyatlarında sektör gerçekleriyle uyuşmayan zamlar yaşanıyor. Çimento fiyatları ile başlayan zam furyası, birçok ürüne sirayet etti. Demir, hazır beton, gaz beton, çimento, briket, tuğla, kremit, kum, sarf malzeme, cam, PVC, kapı, alçıpan ve boya gibi inşaat ürünlerinde yaşanan ciddi yükselişler, müteahhitlerin tepkisini çekiyor. Sektör temsilcileri fiyatların sebepsiz yere artırıldığını, operasyon çekildiğini iddia ediyor. İlgili bakanlıkların büyük firmalara kestikleri cezaları caydırıcı bulmayan sektör temsilcileri “Bugün bir projeye başlamak âdeta kahramanlık. Maliyetler öyle arttı ki önümüzü göremiyoruz. Her ay inşaat malzeme fiyatlarına zam geliyor” diyor.
MIAMI, MONTENEGRO VE LONDRA REVAÇTA
Yurt dışında emlak yatırımları katlanarak artıyor. Türklerin ülkesi dışında yaptığı emlak yatırımı son bir yılda yüzde 163, 10 yılda 22 kat arttı. Türklerin en fazla tercih ettiği lokasyonlar ise; Miami, Dubai, Montenegro, Londra ve Paris… Normal şartlarda bu ülkelerden ev almak hayal iken, Türkiye’deki konut fiyatlarının artması yurt dışını cazip hâle getirdi. Ankara Keçiören veya İstanbul Şişli’deki bir dairenin fiyatı ile Fransa’daki bir şatonun satış fiyatları hemen hemen aynı seviyeye geldi.
Necmi ÇİÇEKÇİ
türkiyegazetesi.com