Dünyanın en soğuk ve en izole kıtası olan Antarktika, yalnızca buzullarıyla değil, aynı zamanda altında gizlenen volkanik yapısıyla da dikkat çekiyor. Son buzul çağından sonra yaşanan büyük erime döneminde, kara üzerindeki volkanik faaliyetlerin iki ila altı kat arttığı biliniyor. Şimdi, insan kaynaklı iklim değişikliğiyle yeni bir erime çağına girerken, bilim insanları Antarktika’nın uyuyan yanardağlarının yeniden faaliyete geçebileceği konusunda uyarıyor.
BUZLARIN ALTINDAKİ ATEŞ: ANTARKTİKA’NIN VOLKANİK HARİTASI
Antarktika’da 130’dan fazla bilinen yanardağ bulunuyor. Bunların çoğu buz tabakalarının altında gizlenmiş durumda ve sadece çok azı aktif sayılıyor. En dikkat çekeni ise Mount Erebus; altın tozları püskürttüğü bile gözlemlenen bu volkan, onlarca yıldır sürekli olarak faaliyette.
ERİYEN BUZ, UYANAN VOLKANLAR
Geçmişteki araştırmalar, büyük çaplı buzul erimelerinin yer kabuğuna binen baskıyı azaltarak magma akışını artırabileceğini gösteriyor. Bilim insanları, Antarktika’daki buz kütlelerinin erimesiyle benzer bir “şampanya mantarı etkisi” yaşanabileceğini söylüyor. Yani, üzerindeki baskı kalktığında, magmadaki gazlar serbest kalıyor ve bu da patlamalara yol açabiliyor.
VOLKAN–BUZ ERİMESİ GERİ BESLEME DÖNGÜSÜ
Bu süreçte yalnızca yanardağlar uyanmıyor; aynı zamanda volkanik patlamalarla ortaya çıkan karartıcı kül tabakası, buzulların daha fazla ısı emmesine yol açarak erimeyi hızlandırıyor. Bu da daha fazla volkanik aktiviteye neden oluyor ve bir döngü oluşuyor. Bilim insanları, Batı Antarktika’daki buz kütlelerinin, bu tür altı patlamalarla okyanusa kayabileceği uyarısında bulunuyor.
VOLKANLAR DA İKLİMİ ETKİLER Mİ?
Artan volkanik aktivite aynı zamanda atmosfere sera gazı salınımını da artırabilir. Bu da küresel sıcaklıkları yükselterek daha fazla buz kaybına neden olabilir. Böylece iklim değişikliği volkanizma iklim değişikliği şeklinde tehlikeli bir döngü tetiklenebilir.