Maraş, KKTC’nin Gazimağusa şehrinde bulunan bir mahalle. Bir dönem Akdeniz’in Las Vegas’ı olarak tanınıyordu, son 47 yıldır da ‘Hayalet şehir’ diye biliniyor. Maraş’ın bir bölümünün askeri statüden çıkarılarak sivil yerleşime açılması kararı tüm dünyada ses getirdi. Ama Maraş’ın eski görkemli günlerine dönebilmesi için milyar dolarlık yatırımlar gerekiyor.
YASAK BÖLGE İLANI
1974’teki İkinci Kıbrıs Barış Harekatı sırasında mahallenin Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi üzerine Kıbrıslı Rumlar güneye kaçtı. Maraş bölgesi, 1974-1990 yılları arasında Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı tarafından idare edildi ve 1981’de resmen birinci derece askerî yasak bölge ilan edildi. 29 Temmuz 1990’da bölgenin kontrolü KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edildi.
PAZARLIK KONUSU
Ada’yı ikiye ayıran yeşil hat üzerinde, tampon bölge konumunda bulunan Maraş yıllardır devam eden Kıbrıs müzakerelerinde pazarlık konusu oldu. 1993’te Türk tarafı, Lefkoşa Uluslararası Havaalanı’nın açılması karşılığında, Maraş’ın BM idaresinde iki tarafın ortak kullanımına açılmasını kabul etti ancak Rumlar reddetti. 2003’te yine Türk tarafının “Kıbrıs’ın her iki tarafına yönelik dış ticaret, ulaşım, seyahat ve kültürel ile sportif aktivitelere uygulanan kısıtlamalar kaldırılması karşılığında, Maraş’ın Rum kesiminin kontrolüne verilmesi” önerisi de reddedildi. 2004’te Annan Planı’nın kapsamında Maraş’ın Rumlara bırakılması, karşılığında KKTC’ye uygulanan ambargonun kaldırılması, Ercan ve Geçitkale havalimanlarının uluslararası uçuşlara açılması planlanmıştı. Ancak Rumlar, yapılan referandumda Annan Planı’nı reddetti.
46 yıl sonra Maraş açıldı vatandaşlar izinsiz girdi.
2019’da başlayan envanter çalışmalarının ardından KKTC, Ekim 2020’de 46 yıldır kapalı olan Maraş’ı halkın kullanımına açtı. Halkı, neredeyse yarım asır sonra özel izin gerektiren Maraş’a girebildi.
8 kilometrelik sahil şeridine sahip olan Maraş’ta çürümeye yüz tutmuş 105 otel var. Bunların yıkılıp yeniden yapılması gerekiyor.
1974’e kadar dünyanın her yerinden yılda 750 bin turistin geldiği ve sadece arazi değeri 100 milyar dolar olan Maraş’ta, İngiltere Kraliçesi, Richard Burton, Brigitte Bardot, Elizabeth Taylor, Sofia Loren gibi ünlü isimler tatillerini geçirdi. İngiliz Kraliyet Ailesi’ne ait dünyanın ilk 7 yıldızlı oteli Golden Sands’in de yer aldığı Maraş’a, dünya turizminin gözdesiydi. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, ‘’Maraş, Ortadoğu’nun Las Vegas’ı olduğu günlere geri dönecek.
1974’ten önce Maraş’a yılda 750 bin turist geliyordu.
Dünya yıldızları yeniden kente gelecek, bu defa Türk yönetimi altına. Maraş’ta zorlu ve önemli bir karar aldık, mücadelemiz uzun sürecek ancak sonunda KKTC turizm patlaması yaşayacak” diyor. Ancak muhalefet aynı görüşte değil. KKTC’nin efsane lideri Rauf Denktaş’ın oğlu, Demokrat Parti Lefkoşa Milletvekili Serdar Denktaş’a göre açılım doğru yürütülmüyor. Denktaş, “Doğru yürütülse, uluslararası alanda kınamalar olmaz, içimizde böylesine bölünmezdik” dedi.
KKTC, Maraş açılımı ile birlikte gündeme gelen, Türkiye tarafından yaptırılacak yeni Cumhurbaşkanlığı binasını da konuşuyor. Bina Lefkoşa’da bulunuyor ve 1983’ten bu yana Cumhurbaşkanlığı sarayı olarak kullanılıyor. 1939’da İngilizler tarafından yapılan bina, Lefkoşa Valisi için mimar Robert Macartney tarafından tasarlandı.
Tartışmalara konu olan KKTC’nin cumhurbaşkanlığı konutu 1939’da İngilizler tarafından inşa edildi. 5 cumhurbaşkanına ev sahipliği yaptı.
1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fazıl Küçük tarafından ikametgâh olarak kullanıldı. Daha sonra da 5 cumhurbaşkanının konut ve çalışma ofisi oldu. Demokrat Parti Lefkoşa Milletvekili Serdar Denktaş, KKTC’nin yeni saraylara ve yeni Meclis binasına ihtiyacı olmadığını belirtti. Denktaş şunları kaydetti:
Serdar Denktaş, “Büyük saraylar ve Meclis binası önceliklerimizin son sırasındadır” dedi.
“Bunlar önceliklerimizin son sırasındadır. Bizim hastaneye, okula yani sağlık ve eğitim tesislerine ihtiyacımız var. Bugünkü Cumhurbaşkanlığı sarayı da gecekondu değil, tarihi bir binadır. Babam dahil bütün cumhurbaşkanları burada görev yaptı. Küçük ama yeterlidir. Görkemli binalara ihtiyacımız yok ve görkemli binalarla büyük devlet olunmaz. Adil ve hukukun üstünlüğünün yaşatıldığı, insanını ön plana çıkaran bir siyasi yönetim sistemi ile büyük devlet olunur.”
Kapalı Maraş’ın bir bölümünün sivil yerleşime açılması kararı beraberinde bölgenin yeniden inşasını da getiriyor. Zira bölgede bulunan yapılar, Maraş’ın kapalı kaldığı 47 yıl boyunca harabeye döndü, mahalle ‘Hayalet Şehir’ oldu.
MAL SAHİPLERİNE İADE
8 kilometrelik bir sahil şeridine sahip olan bölgede, artık çürümeye yüz tutmuş 45’i büyük 65’i de apartman tipi 105 otel var ve bunların yıkılıp yeniden yapılması gerekiyor. Üç binden fazla ticari işletme, 99 eğlence merkezi, 4 bin 649 yazlık konutun yer aldığı kentte, 21 banka, 24 tiyatro ve sinema da artık ömürlerini doldurmuş durumda… Maraş’ın tümünün yeniden ayağa kalkması için, en az 10 milyar dolarlık bir yatırıma ihtiyaç bulunduğu hesaplanıyor.
Bölgede envanter çalışmaları tamamlandı ve gayrimenkullerin büyük bölümünün KKTC’deki vakıflara ait olduğu belirlendi. Maraş’ta Rum ve İngilizlere ait turistik otel ve konutlar ile arsalar da bulunuyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, geçen hafta KKTC’ye yaptığı ziyarette “Mülkiyet haklarına riayet edilerek yürütülen çalışmalar ışığında artık Maraş’ta herkesin yararına olacak yeni bir dönemin kapıları açılacaktır” dedi. KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ise kentin yüzde 3.5’luk kesiminin Taşınmaz Mal Komisyonu aracılığıyla mal sahiplerine iade edileceğini söyledi. Maraş’ın açılması sürecinde mülklerin sahip ve mirasçılarından KKTC’deki Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurmaları istenecek.