Sıcak havaların kapımızı çalması bizi nemli yaz günlerine götürüyor. Hepimiz yaz geldiğinde hava durumunu izlerken sıcaklık derecelerinden çok nem oranını dikkate alıyoruz.
Bazı günlerde termometreler çok yüksek dereceleri göstermemesine rağmen hava çok bunaltıcı olabiliyor. İşte nem kavramı tam da bu noktada devreye giriyor.
Öncelikle başrolümüz olan “nem” kavramını açıklayalım:
En basit haliyle nemin havadaki su oranı olduğunu söyleyebiliriz. Buhar şeklinde havada asılı duran nemi gaz formunda olduğu için çıplak gözle göremiyoruz.
Nemi açıklarken “en basit haliyle” tabirini kullandık ancak durum o kadar da basit değil. Aslında genel tabiri “nem” olan kavramın üç çeşidi bulunuyor.
- Mutlak Nem
- Maksimum Nem
- Bağıl (Göreceli) Nem
Yazın yoğun bir şekilde varlığını hissettiren nem çeşidi: Mutlak Nem
1 m³ hacmindeki havanın içinde bulunan nem miktarını ifade eder. Ülkemizde özellikle Akdeniz’de yaşayan insanların sıcak yaz günlerinde rahatsızlık hissi veren aslında “mutlak nem”dir. Yani gram cinsinden ifade edilen mutlak nem, halk arasında nem diye bahsedilen nem çeşididir.
Havaya yüklenebilecek en fazla yük: Maksimum Nem
Adından da tahmin edebileceğiniz gibi, havanın taşıyabileceği maksimum nem seviyesidir. Ancak burada önemli bir nokta var: Havanın kaç derece sıcaklığa sahip olduğu.
Sıcaklık yükseldikçe hava belli oranlarda genleşeceği için taşıyabileceği nem miktarı da artar. Tersi olduğunda yani havanın sıcaklığı düştüğünde de büzüşme yaşanacaktır ve dolayısıyla maksimum nem azalır. Buradan havanın taşıyabileceği nem kapasitesinin sıcaklığa bağlı olduğunu çıkarabiliriz.
Hava durumunda karşılaştığımız yüzdeler: Bağıl (Göreceli) Nem
Havada bulunan su miktarının -su buharı şeklinde- havada bulunabilecek maksimum su miktarına oranı şeklinde ifade edebiliriz. Hava durumunda gördüğümüz yüzdeli nem ifadelerinde aslında bağıl nemden bahsedilir.
Örneğin, 1 Mayıs Pazar günü meteoroloji en yüksek sıcaklığın 20°C olacağının tahminlerini yaparken en yüksek nem miktarının da %85 olacağını bildirmiştir. Buradan çıkaracağımız sonuçlardan ilki, pazar günü havanın %85 su taşıyabileceği iken ikincisi de o gün sizi bunaltıcı bir havanın beklediği olmalıdır.
Peki bağıl nem %100 olursa hava suya mı dönüşür?
Bağıl nem, yani havadaki su oranının %100’e ulaşması havanın neme tam olarak doyduğu anlamına gelir. Havayı bir sünger olarak düşünecek olursak; bu sünger, su çekebileceği kapasitenin tamamını doldurduğunda bu durum o süngerin daha fazla su taşıyamayacağını gösterir.
Bağıl nemin çok yüksek seviyelere çıkmasının en güzel örneği ise “sis”tir. Havadaki nem maksimum kapasiteye ulaşmaya çok yakın olduğunda yoğun bir sis görürüz.
Yani havadaki nem oranının %100’e ulaşması durumunda hava, içerisine hapsedebileceği su buharı kapasitesini doldurmuş demektir. Ancak bağıl nem %100 olduğunda suya dönüşmeyen hava, kapasitesinin üstünde su buharıyla karşılaştığında yağış görülür.