Milyonlarca çalışanı ilgilendiren iş kazaları neleri kapsıyor? İş kazası geçiren çalışan ödenek alabilir mi? İş görmezlik ödeneğini kimler alır?
Milyonlarca çalışan, iş kazası veya meslek hastalığı kapsamında “geçici iş göremezliği ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, ölen sigortalının hak sahibine gelir bağlanması, cenaze ödeneği” başta olmak üzere bir dizi sosyal haktan yararlanabiliyor. Kazada meslekte kazanma gücünü yüzde 10 veya daha fazla kaybedenlere “iş göremezlik geliri” sağlanıyor. İşyerinde geçirilen, dıştan gelen etken olmadan meydana gelen kalp krizi, kadın sigortalının bebeğini emzirmek için eve giderken silahla yaralanması da iş kazası sayılıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu, iş göremezlik gelirinin kapsamı, vaka türlerine göre kimlere ödeneceği konusunda merak edilen sorulara yanıt verdi.
İŞTE, MERAK EDİLEN 20 SORUNUN YANITI:
Kısa vadeli sigorta kolları neler, geçici iş göremezlik ödeneği nasıl ödeniyor? İş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık sigortaları kısa vadeli sigortalar. Geçici iş göremezlik, geçici olarak çalışmama haline deniliyor. Raporlu olunan dönemde yaşanan gelir kaybı geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası, istirahat raporu ücreti) karşılanıyor. Hesaplama, ödeme işlemeleri Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yürütülüyor.
Geçici iş göremezlik ödeneği kimlere ödeniyor?
Hizmet akdi ile çalıştırılanlar, muhtarlar, ticari ve tarımsal faaliyette bulunanlar, esnaf iş kazası geçirmesi, meslek hastalığına tutulması durumunda çalışmadıkları her gün için ödenek alabilir. Çırak, staj yapan, mesleki eğitim gören öğrenciler, harp malulleri sigortalı olarak işyerinde çalıştığında iş kazası, meslek hastalığı sigortası kapsamında. Ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar iş kazası ve meslek hastalığı sigortası, hastalık ve analık sigortasından yararlanabiliyor.
Ödeneğe hak kazanan sigortalılar, ne kadar sürede alabilir?
Sigortalının ödeneği hak etmesi durumunda, istirahat raporuna ait ödeme işlemleri, sosyal güvenlik il ya da merkez müdürlüğünce rapor bitiş tarihini takip eden günden itibaren en kısa süre içerisinde yapılıyor. Ödeme işlemi gerçekleştiğinde bankaya yatırıldığına dair SMS gönderiliyor, e-devletten de takip edilebiliyor.
Devam eden bir istirahat raporu varken işten ayrılan sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneği ödenir mi?
Devam eden bir istirahat raporu varken işten ayrılan bir sigortalıya iş kazası ve meslek hastalığı durumunda işten ayrıldığı tarihe kadar, hastalık ve analık durumunda işten ayrıldığı tarihi takip eden ilk 9 gün gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor.
İş göremezlik ödeneği hangi hallerde ödenmez?
Kısa vadeli sigorta kolları açısından, sigortalılığın sona ermemesi gerekiyor. Hizmet akdinin sona ermesini takip eden 10’uncu gün sigortalılık niteliği sona ermiş oluyor. Rapora ait ödeneğin yatması için raporun başlangıç tarihinin ya hizmet akdinin devam ettiği süre içerisinde ya da hizmet akdinin sona erdiği günü takip eden 9 gün içerisinde olması gerekiyor.
Raporluyken işe gelenin ödeneği kesilir mi?
Sigortalı, rapor süresince işyerinde çalışmışsa, ödenek ödenmiyor. Kurum kayıtlarından elektronik ortamda sigortalının işyerinde çalışıp çalışmadığının kontrolü en geç rapor bitim tarihini takip eden ay sonuna kadar yapılıyor. Sigortalının rapor süresi boyunca işyerinde çalıştığının tespit edilmesi halinde, geçici iş göremezlik ödeneği kesiliyor, eğer ödenmişse yasal faizi ile birlikte sigortalıdan tahsil ediliyor. Hekimin tavsiyesine uymayanların da ödeneğinde kesinti yapılıyor.
Emziren kadın sigortalının çocuğunu emzirmek için ayrılan zamanda evine gidip gelirken, yolda silahlı saldırı sonucu yaralanması olayı iş kazası sayılır mı?
İş kazası, emziren kadın sigortalının iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda meydana geldiği için iş kazası kapsamında bulunuyor.
Ödenek için prim gün sayısı şartı aranıyor mu?
Sigortalının hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması gerekiyor. Sigortalının iş kazası geçirmesi ya da meslek hastalığına tutulması durumunda prim ödeme gün sayısı şartı aranmıyor
Uzun süreli istirahatlerde geçici iş göremezlik ödenekleri nasıl ödeniyor?
Uzun süreli istirahat, 10 günden fazla süre için düzenlenen sağlık kurulu raporu olanları kapsıyor. Sağlık kurulunun ilk vereceği istirahat süresi sigortalının tedavi altına alındığı tarihten başlamak üzere altı ayı geçemiyor. Ödenek için istirahat süresinin bitimini beklemek gerekmiyor.
Ödenek nasıl hesaplanıyor, işe başladığı gün kaza geçiren de alıyor mu?
Günlük kazanç, rapor başlangıç tarihinden önceki son üç aya ait toplam kazancın aynı üç aydaki prim ödeme gün sayısına bölümü ile bulunuyor. Yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi alınarak rapor gün sayısı ile çarpılıyor. İşe girdiği gün kaza geçirenlerin ödemesinde iş kolundaki emsal kazanca bakılıyor.
SGK açısından iş kazaları neler?
Bir olayın iş kazası sayılması için, kazayı geçirenin sigortalı olması, işyerinde veya işyerinden sayılan yerlerde bulunması, olayın işvereninyürüttüğü iş nedeniyle meydana gelmesi, kaza sonucu sigortalının bedenen ya da ruhen engelli hale gelmesi gerekiyor.
Oto tamircisinde çalışan bir sigortalının, yolda arızalanan bir aracı tamir ederken, oradan geçen bir aracın çarpması sonucu uğradığı kaza olayı iş kazası sayılır mı?
Kaza işin yürütümü sırasında meydana geldiğinden iş kazası hükümleri uygulanır.
İşyerine gitmek için evden çıkan, belediyeye ait toplu taşıma aracına binmek için için durakta bekleyen sigortalıya motosiklet çarparsa, iş kazası sayılır mı?
Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olay iş kazası olarak tanımlanıyor. Söz konusu hüküm, işverence sağlanan bir taşıtla gidip gelme esasına dayandığından belediye otobüsüne binerken meydana gelen kaza iş kazası kabul edilmiyor.
Tarlada traktörün devrilirse kaza kapsamda yer alıyor mu?
Tarlada çalışan sigortalının traktörün devrilmesi sonucu yaralanması, beyaz eşya tamiri yapan sigortalının gittiği işte dengesini kaybederek düşmesi, işlerin yürütümü sırasında meydana geldiğinden iş kazası sayılması gerekiyor.
İş kazasının bildirimi kaç gün içinde ve nasıl yapılmalıdır?
İş kazasının, sigortalıların işvereni tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal Sosyal Güvenlik Kurumu’na ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içerisinde bildirilmesi gerekmektedir.
Ücretli izinli iken, işyerinde ziyarete giden sigortalı, merdivenlerden kayıp bacağının kırarsa kaza olur mu?
Sigortalı izinli de olsa işyeriyle olan hizmet akdi devam ettiğinden dolayı yaşanan olay iş kazası sayılır.
İşyerinde geçirilen kalp krizi kaza sayılabilir mi?
Sigortalı işyerinde ve işini yaparken dış etkenlerden kaynaklanan bir neden sonucu kalp krizi geçirirse, kalp krizinin sonucu (ölüm veya rahatsızlıklar) işyeri dışında gerçekleşse bile bunun bir iş kazası sayılması gerekiyor.
Şoför, şirket aracıyla işverenin yazlık evine onun şahsi eşyalarını götürürken kaza yaparsa ödenek alır mı?
İşveren tarafından başka bir yere gönderildiği için, asıl işini yapmaksızın geçen zamanda olduğundan iş kazasına girer.
SGK neleri meslek hastalığı olarak kabul ediyor?
Hastalık veya engelliliğin yürütülen işin sonucu olarak ortaya çıkması, sigortalının hastalanması, bedence veya ruhça bir engele uğraması, hastalığın mevzuatta yer alması ve mevzuatta belirtilen süre içinde meydana çıkması ile hastalığın hekim raporu ile tespit edilmesi unsurlarının bir arada gerçekleşmesi gerekiyor.
Kuruma bildirilen iş kazasıyla ilgili karara varılması için nasıl soruşturma yapılıyor?
Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya bakanlık İş Müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Alt işverenin sigortalısı iş kazası geçirirse, asıl ve alt işveren birlikte sorumlu.