Gayrimenkul ve Gayarimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği, gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini değerlendirdiği, “GYODER Gösterge” Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2023 4. Çeyrek Raporu’nu yayımladı.
“GYODER Gösterge” 2023 4. Çeyrek Raporu’na göre, 2023 yılı dördüncü çeyrek konut satışları, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaklaşık yüzde 23,9 gerileme kaydederek 325 bin 852 adet oldu.
2023 yılı genelinde ise toplam konut satışları bir önceki yıla göre yüzde 17,5 düşüşle 1 milyon 225 bin 926 adede gerileyerek son 8 yılın en düşük seviyesine indi.
Lojistik stokunun yüzde 95’i kullanılıyor
Rapora göre, 2023’te toplamda 135 bin metrekare lojistik depo kiralama işlemi gerçekleşti.
Gerçekleşen depo kiralama işlemlerinde geçen yıla göre alan bakımından yüzde 137’lik önemli bir artış kaydedilse de işlemler arz kısıtı nedeniyle 5 yıllık ortalama kiralama işlem hacminin yüzde 26 altında gerçekleşti. İstanbul Asya pazarındaki arzın sınırlı olması nedeniyle işlemler Kocaeli ve İstanbul Avrupa bölgelerinde yoğunlaştı.
İstanbul ve Kocaeli illerinde 2023 yılı 4. çeyrek itibarıyla toplam lojistik stokunun yüzde 95’i kullanılıyor. İstanbul Avrupa yüzde 2, İstanbul Anadolu yüzde 1,1 ve Kocaeli yüzde 1,8 boşluk oranı görülüyor.
Raporda İstanbul’da depo altyapısını güçlendirmeye yönelik stratejik çözümlere ihtiyaç duyulduğuna ve organize lojistik bölgelerinin oluşturulması amacıyla arazi tahsislerinin zorunlu olduğu ifade edildi.
2025’te AVM arzı 14,5 milyon metrekareye ulaşacak
Rapora göre, 2023’te büyük çaplı ofis yatırım işlemi gerçekleşmemişken orta ve uzun vadede yatırım işlemlerinin hızlanması bekleniyor.
2023 4. çeyrek itibarıyla 12 ayda İstanbul genelinde toplam kiralama işlemi 315 bin metrekare olarak gerçekleşirken, 4. çeyrekte boşluk oranı ise yüzde 12,1 olarak gerçekleşti.
2023’ün 4. çeyrek dönemi itibarıyla Türkiye’deki mevcut alışveriş merkezi arzı 446 adet alışveriş merkezinde 14 milyon metrekare seviyesini geçti.
2023’te ülke genelinde toplam 137 bin metrekare kiralanabilir alana sahip 5 alışveriş merkezi açılarak perakende pazarına giriş yaptı. Mevcutta 532 bin metrekare kiralanabilir alana sahip 16 adet alışveriş merkezi inşaat halinde. 2025 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanan projeler ile birlikte Türkiye genelinde toplam arzın 14,5 milyon metrekare seviyesine ulaşması bekleniyor.
GYF pazarı yüzde 121 büyüdü
Rapora göre Gayrimenkul Yatırım Fonlarının (GYF) büyüklüğü bir önceki çeyrek döneme göre yüzde 56,5 artış göstererek 75,8 milyar lira seviyesine ulaştı. GYF pazarı toplam büyüklüğünün, 2018 son çeyreğinden itibaren her çeyrek pozitif yönde arttığı gözlemlendi.
Bu yılın dördüncü çeyrek rakamları, 2022’nin aynı çeyreği ile kıyaslandığında GYF pazar büyüklüğü son bir yıllık periyotta yüzde 121,7 büyüme gerçekleştirerek 34,2 milyar lira seviyesinden 75,8 milyar lira büyüklüğe ulaştı.
GYO sayısı 48’e yükseldi
Raporda, 2023’ün yeni Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) kuruluşları açısından önemli bir yıl olarak göze çarptığı kaydedildi.
2023’te 9 yeni GYO kuruldu ve toplam GYO sayısı 48’e yükseldi. 2022’de 245 milyar lira olan GYO’ların toplam piyasa değeri, bu 9 yeni GYO ile birlikte son çeyrekteki küçülmeye rağmen 343 milyar liraya ulaştı.
Halka açıklık oranının 2022 sonundaki değeri olan yüzde 45,3’ten yüzde 43,9’ya gerilediği 2023’te fiili halka açıklık oranı ise bir puanlık düşüşle yüzde 32,43 olarak gerçekleşti. Yabancı çıkışının devam ettiği 2023’te net çıkışlar 135 milyar liraya ulaştı.
“Gayrimenkul ve konut fonlama mekanizması kurulmalı”
Raporda, “Gayrimenkul ve Konut Fonlama Mekanizmalarının” kurulmasının faydalı olduğuna vurgu yapıldı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen GYODER Başkanı Neşecan Çekici, arz ve talebin dengelenmesinin zaman alabileceğinin unutulmaması gerektiğinin altını çizdi.
Çekici, “Ancak fiyatların devamlı artması sürdürülebilir bir durumda değil. Gerek TCMB verileri gerekse de diğer kurumların verileri ‘balonlaşma’ eğilimi gösteren bazı taşınmaz türlerinin sönümlendiğine işaret etmektedir. İnşaat ve buna bağlı sektörlerin etkin işleyişi ile talebin daha sağlıklı oluşması için bazı kurumlara ihtiyaç duyulduğunu gözlemlemek mümkün. Bunların başında ise fonlama mekanizmalarının oluşumunun sağlanması ve fon akışlarının daha rasyonel bir biçimde tedarik edilmesi gelmekte. Ancak bu yapı tüm bileşenleri ile hayata geçirildiğinde ekonominin tümü için ciddi bir kazanım sağlayabiliriz” ifadelerini kullandı.