Dünya, sürekli değişen ve dönüşen dinamik bir gezegen. Bu nedenle, bu değişimin ardındaki itici güçleri fark etmek her zaman kolay olmayabiliyor.
Ancak bilim insanları, Güneş ile gezegenimiz arasında daha önce göz ardı edilen bir bağlantı tespit etti.
Japonya’daki Tsukuba Üniversitesi’nden bilgisayar bilimci Matheus Henrique Junqueira Saldanha liderliğindeki bir ekip, güneş lekeleri ve dolayısıyla güneş aktivitesinin sismik aktiviteyi tetikleyebileceğini ortaya koydu.
GÜNEŞ LEKELERİ VE SICAKLIK DEĞİŞİMLERİ
Junquiera Saldanha, “Güneş ısısı atmosferdeki sıcaklık değişimlerini yönlendirir ve bu da kaya özellikleri ve yer altı suyu hareketi gibi şeyleri etkileyebilir.” diyor ve ekliyor:
Bu tür dalgalanmalar kayaları daha kırılgan ve kırılmaya daha yatkın hale getirebilir ve yağış ve kar erimesindeki değişiklikler tektonik levha sınırları üzerindeki basıncı değiştirebilir. Bu faktörler depremlerin ana itici güçleri olmasa da yine de sismik aktiviteyi tahmin etmeye yardımcı olabilecek bir rol oynayabilirler.
Dünya’da sürekli olarak birçok olay meydana geliyor. Gezegenimizin, farklı bölümlere ayrılmış bir kabukla kaplı yumuşak bir iç kısmı ve aktif bir hava sistemi bulunuyor.
Gezegenin kabuğunda, depremle sonuçlanabilecek büyük değişimler için sayısız potansiyel tetikleyici bulunuyor.
Sismik aktiviteyi tahmin etmek oldukça zorlu bir iş. Çok fazla değişken söz konusu ve bir sarsıntı veya depreme yol açan süreç oldukça uzun ve karmaşık.
Ancak tetikleyicileri bilmek, deprem aktivitesinin olasılığını daha iyi değerlendirebileceğimiz ve olası erken uyarı işaretlerini daha dikkatli takip edebileceğimiz anlamına geliyor.
Junqueira Saldanha ve Tsukuba Üniversitesi’nden uygulamalı matematikçi meslektaşı Yoshito Hirata, 2022’de yayınladıkları bir makalede, güneş lekesi aktivitesi ile deprem aktivitesi arasında bir korelasyon tespit etti. Ancak bu ilişkinin nedeni henüz tam olarak anlaşılamamıştı.
SICAKLIK VE GÜNEŞ LEKESİ AKTİVİTESİ ARASINDAKİ BAĞLANTI
Bir hipotez, bu durumun ısıyla ilgili olabileceği yönündeydi. Güneş lekesi aktivitesi, Güneş’in manyetik alanının tersine dönmesiyle ilgili olan güneş aktivitesi döngüleriyle artar ve azalır.
Güneş maksimumu -bu tersine dönmenin gerçekleştiği nokta- yaygın güneş aktivitesinin olduğu bir zamandır ve parlamalar ve diğer güneş öfke nöbetleri nedeniyle güneş ışınımındaki artış da yaklaşık 0,1 ila 0,2 santigrat derecelik küçük bir sıcaklık artışı yaratır.
Takip eden araştırmada Junqueira Saldanha, Hirata ve meslektaşları sıcaklıkla olası bağlantıyı daha detaylı incelediler.
Güneş lekesi aktivitesi kayıtları ve Dünya yüzeyinin sıcaklık kayıtları dahil olmak üzere modellerine eklemeler yaptılar ve bir korelasyon kurup kuramayacaklarını görmek için matematiksel ve hesaplamalı modelleme yürüttüler.
Elde ettikleri sonuçlar, karışıma yüzey sıcaklığının eklenmesinin deprem tahminlerinin doğruluğunu artırdığını gösterdi; özellikle gezegenin üst kabuğundan kaynaklanan sığ depremler için, manto kaynaklı derin sarsıntılardan daha iyi sonuçlar elde edildi.
Araştırmacılar, gezegenin atmosferik sıcaklıktan ve su döngüsünden en çok etkilenen katmanının burası olması nedeniyle, buradaki değişikliklerin üst kabuğu en güçlü şekilde etkilemesinin mantıklı olduğunu söylüyor.
Bu bulgu, gezegenimizin ne kadar karmaşık olduğunu ve hayat veren yıldızımızla ilişkisini gözler önüne seriyor. Aynı zamanda, deprem tahmin modellerine dahil edilecek değişkenlerin büyüyen setine eklenebilecek yeni bir araç sunuyor.