Geçici barışın sağlanmasının ardından, uluslararası toplum Gazze Şeridi’nin yeniden inşası için devasa bir mali ve lojistik meydan okumayla karşı karşıya. Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Bankası’nın en son ortak değerlendirmesine göre, Gazze’nin tam olarak yeniden inşa edilmesinin maliyetinin 70 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Maliyet Yükseliyor, Hasarın Boyutu Büyüyor
Daha önce 53 milyar dolar olarak açıklanan tahmini maliyetin 70 milyar dolara yükselmesi, son iki yılda bölgede meydana gelen hasarın boyutunu gözler önüne seriyor. BM yetkililerine göre, Gazze’deki binaların tahmini olarak yüzde 60 ila 80’i ya hasar gördü ya da tamamen yıkıldı.
- Toplam Yeniden İnşa Maliyeti: Tam iyileşme ve yeniden inşa süreci için en az 70 milyar dolara ihtiyaç var. Bu sürecin on yıllar sürebileceği belirtiliyor.
- Acil İhtiyaçlar: Önümüzdeki üç yıl içinde en kritik ve acil kurtarma çalışmaları için yaklaşık 20 milyar dolar gerekiyor.
- Moloz Dağı: Çatışmalar sonucunda oluşan moloz miktarının 55 milyon tona ulaştığı tahmin ediliyor. Bu miktar, 13 Giza piramidine eşdeğer bir enkaz yığını anlamına geliyor; bu da büyük inşaat başlamadan önce sadece temizliğin bile devasa bir görev olduğunu gösteriyor.
Fonlama Arayışları: Kim Ödeyecek ve Nasıl Yönetilecek?
Odak noktası, uluslararası finansmanın seferber edilmesine kaydı. BM Kalkınma Programı (UNDP) yetkilileri, başta Arap ülkeleri olmak üzere kilit küresel oyunculardan katkı sağlamaya yönelik “umut verici erken işaretler” alındığını belirtiyor. Fonlama yapısının, kamu, özel sektör ve çok taraflı desteğin birleşimi olması bekleniyor.
Temel Fon Kaynakları ve Planlar:
- Arap Ülkeleri: Başta Körfez ülkeleri olmak üzere Arap devletlerinin, yeniden inşa çabalarının ana finansal direklerinden biri olması ve sürece bölgesel bir liderlik getirmesi bekleniyor.
- ABD ve Avrupa: ABD ve çeşitli Avrupa ülkelerinin önemli miktarda fon taahhüt etmesi bekleniyor. Örneğin Birleşik Krallık, kurtarma planını koordine etmek için uluslararası bir zirveye ev sahipliği yapıyor ve acil insani yardım için ilk paketini duyurdu.
- Uluslararası Kurumlar: Dünya Bankası, AB ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) gibi çok taraflı kuruluşlar, teknik uzmanlık, yardım koordinasyonu ve kalkınma finansmanı sağlayacak.
- Özel Sektör: Hükümet ve yardım bütçelerinin ötesindeki devasa mali ihtiyacı karşılamak üzere özel sektör kaynaklarının ve yatırım fonlarının sürece nasıl dahil edileceği görüşülüyor.
Yönetişim ve Şeffaflık Vurgusu
Barış ve yeniden inşa çerçevesindeki temel odak noktalarından biri de yönetişim. Planlar, kurtarma sürecinin Filistin liderliğinde yürütülmesi gerektiğini vurguluyor, ancak fonların kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla uluslararası gözetim altında, “teknokrat, apolitik” bir komite tarafından yönetilen geçici bir yönetim yapısı öneriliyor.
İlk harcama öncelikleri, insani krizin tersine çevrilmesine odaklanmış durumda: geçici barınak, su ve sanitasyon sistemlerinin onarımı ve yüz binlerce yerinden edilmiş insana acil gıda ve sağlık hizmetlerinin ulaştırılması. Önümüzdeki aylar, küresel toplumun barışı sağlamaktan, tarihin en büyük çatışma sonrası yeniden inşa projelerinden birini finanse edip yürütmeye geçiş yeteneğini test edecek.