Fahiş kira artışları Türkiye’nin kangreni olmuş durumda. Devletin bu konuda yaptığı tek şey yüzde 25 sınırlaması. Fakat bu da ev sahipleri tarafından dikkate alınmıyor. Bu sorunu Turk Emlak haber Ajansı Haber Koordinatörü ilhan Çamkara, çok kolay bir şekilde çözülecek problem olmaktan çıkaracak formülü şöyle açıklıyor;
E-Devlet ve GİB Tek Çözüm Yolu
“Elimizde E-Devlet gibi bir nimet varken yöneticiler kangren haline gelmiş bir sorunu sadece “yüzde 25” yaptım diyerek, baştan savma bir çalışma ile kiracı ve ev sahibi kavgasını daha da körüklemiş oldu. E-Devlet veya GiB üzerine entegre edilecek bir modül ile bu sorun Türkiye gündeminden sonsuza kadar çıkabilir. Kayıt altına alınan konut stoğu da kontrol altında tutulmuş olacak.
Nasıl olacak?
Büyükşehirlerde tapuya kayıtlı tüm konutlar bu sisteme entegre edilecek. Ev sahibi evini kiraya vermek istediğinde ilk başta E-devlet üzerinden konutun tüm bilgilerine buradan ulaşacak. Aynı zamanda bu sistem devletin belirlediği lokasyon değerlemesine tabi olacak. Yani vatandaş kafasına göre şunu diyemeyecek. “Benim evim boğazda ben 250 bin TL kira istiyorum, her yıl da yüzde yüz zam yaparım” diyemeyecek. Bu artışı kira sözleşmesini E-Devlet üzerinden devletin belirlediği ıslak imzalı devlet mühürlü sözleşme ile gerçekleştirecek.
Örneğin: Beşiktaş semtinde evini 15.000 TL ye kiraya verecek olan vatandaş artış oranını devletin koyduğu oran dışında, ne elden ne de gizliden alamayacak. Kira artış oranı o ay ne ise sistem 15 veya 25 olarak otomatik yansıtacak. O yapılan anlaşma çerçevesinde para da gelir idaresi üzerinden ev sahibine iletilecek. Ev sahiplerinin her hareketi kayıt altına alındığı gibi, kirasını ödemeyen kiracı da kayıt altında olmuş olacak. Gizliden el altından kiracıyı sıkıştırarak “elden şu kadar daha vereceksin” diyen bir ev sahibi tespit edildiği an gayrimenkulüne 5 yıl süreyle el konularak TMSF’ye devredilecek. Bu süre zarfında ev sahibi o konuttan tek kuruş kazanamayacak. Caydırıcılıksa bu iş böyle olmalı. Her ilçenin her semtin kira fiyatını devlet belirleyecek. Malesef bakıldığında bu fiyatları sahibinden.com adlı site tayin ediyor. Bunun içinde ayrıca cazai bir yaptırım uygulanıp bu tip sitelerinde entegrasyon ile e devlete bağlanmaları sağlanmalı.
Bir diğer yöntemde yukarıda bahsettiğime eklenebilecek maddeler
Devlet, fahiş kira artışlarını engellemek ve konut piyasasını daha adil hale getirmek için çeşitli adımlar atabilir. İşte bu adımlardan bazıları:
- Kira Kontrolleri ve Sınırlamaları: Devlet, belirli bir bölgede veya dönemde kira artışlarını sınırlayan yasalar veya düzenlemeler getirebilir. Bu tür düzenlemeler, kiracıların aşırı yüksek kira artışlarına karşı korunmasına yardımcı olabilir.
- Kira Endekslemesi: Kiraların belirli bir endeksleme mekanizması üzerinden artırılması, ekonomik koşulların daha dengeli bir şekilde yansıtılmasını sağlayabilir. Bu endeksler genellikle enflasyon oranlarına veya ortalama maaş artışlarına dayanabilir.
- Kira Destek Programları: Düşük gelirli kiracılar için kira destek programları oluşturulabilir. Bu programlar, kiracıların ödeyebilecekleri makul seviyedeki kiraları karşılamalarına yardımcı olabilir ve ev sahiplerini de teşvik edebilir.
- Kira Tahliyelerine Sınırlamalar: Kiracıların aniden ve haksız yere tahliye edilmesini önlemek için kira sözleşmelerine tahliye sınırlamaları getirilebilir. Bu, kiracılara daha fazla güvence sağlayabilir.
- Konut Kooperatifleri ve Kamu Konutları: Devlet, düşük gelirli vatandaşlar için uygun fiyatlı konutların inşası veya yönetimi için kooperatifler veya kamu konutları oluşturabilir.
- Eğitim ve Bilgilendirme: Ev sahipleri ve kiracıları, kira sözleşmeleri, haklar ve sorumluluklar konusunda bilgilendiren eğitim programları düzenleyebilir. Bu, taraflar arasındaki sorunların azalmasına yardımcı olabilir.
- Vergi Teşvikleri ve Cezalar: Ev sahiplerini uzun vadeli kiracıları teşvik etmek için vergi avantajları sağlayabilir veya aşırı yüksek kira artışlarına karşı cezalar getirebilir.
- Yatırım Teşvikleri: Devlet, konut arzını artırmak için inşaat projelerini teşvik edebilir veya finanse edebilir. Bu, piyasadaki arzın artmasıyla kiraların daha istikrarlı bir seyir izlemesine yardımcı olabilir.
- Kira Tahkim Mekanizmaları: Kiracılar ve ev sahipleri arasındaki anlaşmazlıkları çözmek için etkili ve adil kira tahkim mekanizmaları oluşturulabilir.
- Piyasa İzleme ve Veri Toplama: Devlet, konut piyasasındaki eğilimleri izleyen ve verileri toplayan bir sistem oluşturabilir. Bu sayede fahiş kira artışları veya diğer olumsuz eğilimler daha erken tespit edilebilir.
Bu adımların her biri, fahiş kira artışlarını engellemek ve konut piyasasını daha adil hale getirmek için kullanılabilecek farklı stratejilerdir. Ancak her ülkenin ve bölgenin konut piyasası ve sosyal koşulları farklı olduğundan, en etkili çözümleri bulmak için dikkatli bir analiz ve değerlendirme gerekebilir.
İlhan ÇAMKARA / Turk Emlak haber Ajansı