Uzmanlar, koronavirüsten korunmak için bir dizi önlemin alınması gerektiğini sürekli olarak hatırlatıyorlar. Maske takmak da virüsten korunma yolları arasında önemli bir yerde duruyor. Türkiye’de virüsün yayılmasını engellemek için market gibi insanların yoğun olduğu alanlarda maske kullanımı bu nedenle zorunlu hale getirildi.
Ancak maskelerin eczanelerde satışının yasaklanması ve ücretsiz dağıtılacak maskeler almak için gerekli şifrelerin henüz gelmemiş olması, birçok insanı evde kendi maskelerini yapmak zorunda bırakıyor.
Birçok uzman, cerrahi maskelere ulaşılamadığı durumda evde yapılan maskelerin de korunmak için kullanılabileceğini söylüyorlar. Ancak yapılan çalışmalar uygun kumaşlarla üretilmeyen maskelerin koronavirüse karşı bir koruma sağlamadığını gösteriyor. Bu nedenle ABD’deki Argonne Ulusal Laboratuvarı ve Chicago Üniversitesi’nden araştırmacılar, evde yapılacak maskelerde kullanılabilecek en uygun kumaşı tespit etmek için bir çalışma gerçekleştirdiler.
Yapılan çalışmada, pamuk, ipek, şifon ve pazen gibi kumaşlar ve bu kumaşların kombinasyonları ile üretilen maskelerin filtrasyon özellikleri araştırıldı. Araştırmanın sonuçlarının açıkladığı makalede, “Genel olarak bez maskelerde yaygın olarak kullanılan çeşitli kumaş kombinasyonlarının aerosol partiküllerinin iletimine karşı potansiyel olarak önemli bir koruma sağlayabildiğini bulduk” denildi.
Hibrit kumaşlardan yapılan maskeler yüksek verimlilikte koruma sağlıyor
Araştırmacılar, bez maskelerin filtrasyon düzeyini test etmek için havadaki aerosol sayısını taklit edebilen bir aerosol karıştırma odası kullandılar. Ev yapımı maskeleri test etmek için oluşturulan aerosol karıştırma odasındaki aerosoller bir pvc tüp ile sırayla farklı kumaşlardan yapılan maskelere gönderildi.
Bilim insanları, 10 nanometre ile 10 mikrometre arasında büyüklüklere sahip partikülleri test ettiler. Araştırmada kullanılan partikül büyüklükleri şu şekilde anlaşılabilir: İnsan saçı yaklaşık 50 mikrometre çapındadır, 1 mikrometre ise 1000 nanometreye eşittir. Koronavirüs hastalığına neden olan SARS-CoV-2 virüsü ise 80 ile 120 nanometre arasında bir büyüklüğe sahiptir.
Yapılan araştırmada, hibrit kumaşların (çoklu malzeme katmanı olarak da biliniyor) partiküllerin büyük bir çoğunluğunu filtreleyebildiği görüldü. Araştırmacılar, pamuk-ipek, pamuk-şifon ve pamuk-pazen gibi melez kumaşların 300 nanometreden küçük partiküllere karşı yüzde 80 verimlilikle, 300 nanometreden büyük partiküllerde ise yüzde 90’ının üzerinde bir verimlilikle filtrasyon gerçekleştirdiğini keşfettiler.
Mekanik filtreleme ve elektrostatik filtreme nedir?
Araştırmacılar, melez kumaşların bu başarısının arkasında mekanik ve elektrostatik bazlı filtrasyonun birleşik etkisinin olduğunu düşünüyorlar. Mekanik filtreleme, maskelerin partikülleri fiziksel olarak durdurabilmesini sağlıyor. Pamuk gibi daha yüksek sayıda ipliklerle dokunan kumaşlar mekanik filtrelemenin en önemli örneklerinden birini gösteriyor.
Elektrostatik bazlı filtrasyon ise mekanik filtrelemeden oldukça farklıdır. Polyester gibi süper statik bir malzeme, kumaşı kullanan insanın neden olduğu tüm statik elektriği tutar. Kumaşta biriken bu statik elektrik, elektrostatik filtreleme sağlayarak partiküllerin statik ortam içinde tutulmasını sağlar.
Araştırmacılar, ev yapımı maskelerde kullanılacak kumaşların cinsinin yanında maskelerin takılma yöntemlerinin de filtrasyona etkisini araştırdılar. Araştırmacılar, doğru şekilde takılmayan maskelerin filtrasyon verimliliğini yüzde 60’a kadar düşürdüğünü belirlediler.
ABD’den araştırmacılar yaptığı çalışma, başka seçeneği kalmayan insanların evlerinde yaptıkları maskelerin daha güvenilir hale gelmesini sağlayabilir. Uygun filtrasyonu sağlayacak hibrit kumaşlarla yapılmış maskeler önemli seviyede koruma sağlayabilir.
Koronavirüsten korunmak için evde nasıl maske yapabileceğinizi bilmiyorsanız ABD Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezi’nin (CDC) yayınladığı rehberi kullanabilirsiniz. CDC’nin yayınladığı geniş çaplı rehber, yukarıdaki araştırmanın sonuçlarına uygun maske yapmanızı sağlayabilir.