Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 327 bine yakın esnafın işlerini kaybettiği depremin yaraları sarılmaya çalışılıyor. Esnafın yeniden ayağa kalkabilmesi için Cumhurbaşkanı tarafından “Hayata Dönüş Kredisi” destek paketi açıklanırken işini kaybeden bölge esnafı, en az 12 aylık işsizlik maaşı talep ediyor. Ayrıca, piyasaya olan borçlar için de uzun vadeli KGF destekli krediler talep ediliyor. Bölge esnaf oda başkanları, 12 ay geri ödemesiz, 60 ay vadeli kredi destek paketini olumlu ama ‘yetersiz’ buluyor.
Kredi can suyu olacak ama…
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, “Bu kredi esnafımız için bir nebze de olsa can suyu olacak. Bunun için teşekkür ediyoruz. Ancak bölge esnafının orada tutunabilmesi için, ailesi enkaz altında kalanlara veya hayatını kaybeden esnafın yakınlarına asgari ücret tutarında maaş bağlanması lazım. Çünkü onlar da deprem şehidi. Şu an insanların parası yok. Çarşıların kurulması, maaş bağlanmasıyla insanlar bölgesini terk etmez. Bölgede kalmak için güven verilmesi lazım” dedi.
“Esnafın zaten kredi borcu var”
Kentte 29 bin iş yerinden 15 bininin depremler sonrası iş yapamayacak duruma geldiğini kaydeden Kahramanmaraş Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Ahmet Kuybu, açıklanan kredi destek paketinin bölge esnafı için yeterli olmayacağını söyledi.
Kuybu, “Esnaf zaten önceden kredi aldı borçlu. Şimdi hepsi işini kaybetti, borçlar nasıl ödenecek? Kredi alsanız da geri ödeme günü gelince ne olacak? Esnafa 12 ay boyunca 4 bin lira işsizlik parası verilmesini istedik ama paketten bu çıkmadı. Esnafa verilen bu maaş yine esnafa dönecek, kentte alışveriş başlayacak.
İşsiz insanları ne kadar daha besleyebilirsiniz? İnsanlara ya iş vereceksin ya da yaşayacak kadar para. Okullar kapalı, fabrikalar kapalı, insanlar kenti terk ediyor. Bunu durdurmalıyız” dedi. Esnafın yüzde 80’inin hizmet sektöründe olduğunu dile getiren Kuybu, işsizlik ödeneği gibi katkıların esnafa verilmesini istedi. Esnafa destek olunmaması durumunda kent ekonomisinin 30 yıl geriye gideceğini vurgulayan Kuybu, yeniden yapılanma inşaatlarında yerel firmaların tercih edilmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Bölgesel destek olmalı”
Depremden en fazla etkilenen bölgenin Hatay olduğuna işaret eden Hatay Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkan Yardımcısı Aziz Fatih Yılmaz, “En çok yıkımın olduğu bölgelere destek oranı da fazla olmalı. Birinci, ikinci, üçüncü bölge şeklinde ayrıştırılmalı. Yani ikinci bölgeye 250 bin lira verilecekse birinci bölgeye 500 bin olmalı, standart destek paketi ihtiyaca cevap vermez” dedi.
Desteklerde tüm esnafın dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, sadece yıkılan dükkanlar değil şoförler için de kredi desteği istedi. İşini kaybeden esnafa işsizlik maaşı bağlanmasını isteyen Yılmaz, özellikle dükkanını açamayacak durumda olanlara öncelik verilmesi gerektiğini belirtti.
Bölgenin depremle enkaza döndüğünü hatırlatan Yılmaz, sadece kredi, maaş desteğine değil yardımın her türlüsüne ihtiyaç olduğunu vurguladı. Yılmaz, şunları söyledi: “Çok ağır yaralıyız. Yardımın her türlüsüne çok ihtiyaç var. Yiyecek, içecek, barınma hala büyük sorun. Şehirlerin planlanmasının bir an önce yapılması gerekiyor ki insanlarımız geri dönebilsin.”
“Özel sektöre borçlar için KGF desteği sağlansın”
Kredi borçlarının ertelendiğini ama özel sektöre olan borçlar konusunda esnafın çaresiz kaldığını söyleyen Adıyaman Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ziya Durunay, “Esnafın esnafa borcu var. Örneğin bir esnafın piyasadan 10 milyon alacağı var.
Öte yandan esnafın kurumsal şirketlere borcu var. Esnaf şimdi kara kara bu borçlar ne olacak onu düşünüyor. Bunun için de uzun vadeli KGF destekli krediler açılmalı” dedi. Durunay, zararların tespiti konusunda da düzenleme gerekliliğine dikkat çekerek, enkaz tespit prosedürlerinin güncellenmesini istedi.
Konteyner çarşılar için başvurular başladı
Hatay’da konteyner çarşılar için başvuruların alınmaya başlandığı bildirildi. Aziz Fatih Yılmaz, Antakya’da 15 bölgede elektrikçi, manav gibi esnaf için konteyner çarşı başvurularının başladığını aktardı. Adıyaman’da da konteyner çarşılar için yer tespit çalışmalarının başladığını söyleyen Ziya Durunay, “Vatandaşlarımızın yüzde 70’i kentten gitti. Çarşılar düzenlenir alışveriş başlarsa dönüş olacaktır. Bugün çarşı niteliğinde 25 dükkan yapacağız. Ama önce molozların kaldırılması lazım” dedi.