Fahiş fiyatlar, krediye erişim zorluğu ve arz sıkıntısıyla tırmanan fiyatlar konut satışlarını vurdu. Daire fiyatlarının, merkezi lokasyonun nispeten gerisinde kaldığı, ağırlıklı orta ve dar gelirlilerin yöneldiği İstanbul Esenyurt, satışların en fazla düştüğü ilçe oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 yılı verilerinden yapılan belirlemelere göre, Türkiye genelindeki 68 il ve 563 ilçeyi, 25 bin adet satışla geride bırakan Esenyurt, yine 11 bin adetle en fazla gerileme gösteren bölge oldu. Böylelikle 2015’den itibaren ilçelere göre satışları yansıtan seride, son 9 yılın en sert düşüşü görüldü.
Alanya satışta ve düşüşte ikinci sırada
Uygun fiyatlı, nitelikli konut stoku, ulaşım alt yapısıyla orta ve dar gelirlilerin adresi olan ve yoğun göç alan Esenyurt’ta, 2015 yılında 40 bin 545, 2018’de 36 bin 560, 2020’de 36 bin 234, 2021’de 37 bin 102 ve 2022 yılında 36 bin 315 adet konut satıldı. Bu ilçeyi, 2023 yılında Antalya Alanya 20 bin 255 adetle satışta, 6 bin adette de düşüşte ikinci sırada izledi. Alanya’da 2022’de ise 26 bin 193 adet konut satılmıştı. Geçtiğimiz 2023 yılında Esenyurt ve Alanya’yı, Beylikdüzü 5 bin 67, Hatay Antakya 3 bin 790, İstanbul Kağıthane 3 bin 200 adet düşüşle izledi.
Ayaş’ta keskin gerileme
Yine ağırlıklı orta gelirlilerin yöneldiği bölgelerdeki düşüşler de dikkat çekti. Bu kapsamda, Ankara Elmadağ’da konut satışları 752’den 610’a, Ayaş’ta 526’dan 127’ye, Polatlı’da 3 bin 696’dan 2 bin 964 adete geriledi. İzmir Ödemiş’te 2 bin 9’dan 1.665’e, Kiraz’da 237’den 145’e inerken, Antalya Elmalı’da 501’den 266’ya, Kepez’de 18 bin 6’dan 15 bin 43’e, Muratpaşa’da 11 bin 88’den 8 bin 619’a geriledi. Bursa Yıldırım’da 4 bin 852’den 4 bin 180’e, Adana Sarıçam’da 7 bin 484 adetten 6 bin 494’e, Kayseri Talas’ta 5 bin 51’den 4 bin 866’ya gerilediği belirlendi.
Anadolu şehirleri de düşüşte
Son yıllarda Arap turistin radarına giren Karadeniz’de de düşüş gözlendi. Buna göre, Trabzon Sürmene’de konut satışları 328’den 185’e, Of ’da 502’den 348’e, Ortahisar’da 5 bin 877’den 4 bin 854’e geriledi. Giresun Merkez’de ise 3 bin 842’den 2 bin 880’e, Tirebolu’da 596’dan 440’a, Kastamonu Taşköprü’de 452’den 258’e, Cide’de 722’den 482’ye, Artvin Arhavi’de 465’ten 398’e indiği belirlendi.
İç Anadolu şehirlerinden Kayseri’de Melikgazi ilçesinde 12 bin 586’dan 11 bin 155’e, Talas’ta 5 bin 51’den 4 bin 866’ya, Konya Selçuklu’da 13 bin 68’den 11 bin 247’ye, Sivas Merkez 6 bin 225’den 5 bin 559’a, Niğde Merkez’de 4 bin 167’den 3 bin 276’ya geriledi. Güneydoğu’da bazı il ve ilçelerde de düşüşler görülürken, Gaziantep Şehitkamil’de konut satışları 18 bin 638’den 15 bin 905’e, Şahinbey’de 14 bin 986’dan 12 bin 309’a, Diyarbakır Kayapınar’da 10 bin 194’ten 9 bin 327’ye gerilediği görüldü.
Turizm bölgelerinde kan kaybı
Yabancı turistin gözde bölgelerinde de düşüşler yaşandı. Turizm şehri olarak tanımlanan ve yabancıların en çok alım yaptığı şehirlerden Antalya’da, plajlarıyla da dikkat çeken Konyaaltı ilçesinde konut satışları 5 bin 341’den 3 bin 324’e, Kaş’ta 543’ten 365’e, Alanya’da 26 bin 193’ten 20 bin 255’e, Kemer’de 1.012’den 794’e, Manavgat’ta 4 bin 470’ten 3 bin 405’e geriledi.
İzmir’e bakıldığında, metrekare fiyatlarının ortalama 74 bin 200 liradan başladığı Çeşme’de konut satışları 1.533’ten 1.260’a, Bornova’da 6 bin 24’ten 4 bin 327’ye, Karşıyaka’da 7 bin 843’ten 5 bin 360’a, Konak’ta 6 bin 72’den 3 bin 904’e indiği belirlendi. Yerli ve yabancı turistin akınına uğrayan Muğla Bodrum’da 5 bin 674’ten 4 bin 447’ye, Fethiye’de 3 bin 388’den 2 bin 694’e, Datça 1.025’ten 802’ye, Marmaris’te 1.184’ten 943’e, Milas’ta 4 bin 2 adetten 3 bin 170’e gerilediği ortaya çıktı.
Şırnak 4 ilçede fire vermeyen tek il
Türkiye genelinde en fazla konut satılan ilçelerde Esenyurt ve Alanya’yı, Ankara Çankaya 18 bin 644, Keçiören 17 bin 269, Bursa Nilüfer 17 bin 245, Gaziantep Şehitkamil 15 bin 905 ve Antalya Kepez 15 bin 43 adetle takip etti. Diğer taraftan, satışların fire vermediği tek ilin Şırnak olduğu belirlendi. Buna göre, Şırnak’ın Cizre ilçesinde konut satışları 1,193’ten 2 bin 32’ye, İdil’de 161’den 194’e, Merkez’de 293’ten 885’e, Silopi’de 191’den 201’e yükseldi.
Hane geliri artık ev almaya yetmiyor
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya: “Ortalama hane halkı geliri artık evi karşılamaya yetmiyor. Konut fiyatları çok yükseldi. Erişilebilir rakamların dışına çıktı. Fiyatın yanında bir de konut edinimi için finansmana erişimdeki kısıtların gündeme gelmesi daralmada ikinci bir etkeni oluşturdu.
Yatırım amaçlı alımlarda ise alternatif enstrümanlardaki getiriler zaman zaman daha cazip hale geldi. Mevduat faizi alternatif gibi görünse de enflasyonun gerisinde kalıyor. Satışlardaki düşüşte fiyatların, ulaşılabilir rakamların dışına çıkması, alternatif getiriler ve finansmana erişimdeki kısıtlar etkili oluyor.”