Devlet, girdi fiyatlarındaki aşırı artış üzerine müteahhitlik firmalarını ilave fiyat farkı vererek rahatlattı. Elektrik dağıtım şebekelerinin altyapı işlerini yüklenen firmalar ise son düzenlemenin dışında tutulunca ifl as riski ile karşı karşıya kaldı. Söz konusu yüklenicilerin üyesi (126 müteahhitlik şirketi) bulunduğu Elektrik Müteahhitleri Derneği EMDER’in Başkanı Metin Demiryürek, durumu Enerji Günlüğü’ne değerlendirdi.
Maliyetler arttı, üyeler zorda
Dernek üyelerinin 2021 yılı içerisinde girdilerde meydana gelen beklenmedik ve öngörülemeyen maliyet artışlarından çok sert şekilde etkilendiğini belirterek “Buna rağmen elektrik dağıtım sektörüne iş yapan yüklenicilerimiz ihale tarihinden geçici kabule kadar tüm yıl boyunca en ufak bir fiyat farkı almadan çalışıyor” dedi.
Sermayeleri erise de işi bırakmadılar
Metin Demiryürek, yüzde 300’lere varan maliyet artışlarının üyelerini çok zor durumda bırakması üzerine yıl elektrik dağıtım şirketleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) nezdinde girişimlerde bulunduklarını anlattı. Üyelerinin bu süreçte sermayelerini kaybetmeye varacak ölçüde özveri gösterdiklerini vurgulayan Demiryürek, “Yani hiçbir yüklenici üyemiz iş durdurma veya iş bırakma gibi yollara başvurmadı” diye konuştu.
Kapsam dışında bırakıldılar
İlgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla temasları devam ettiği sırada TBMM’de fiyat farkı kararnamesi çalışmalarına başlandığını öğrendiklerini anlatan Metin Demiryürek, “Bunun üzerine tüm sektörde iyimser bir hava oluştu. Fakat kanun taslağı ortaya çıktığında düzenlemenin elektrik dağıtım sektörünü dışladığını gördük. Taslağa sektörümüzü de dahil etme çabalarımız sonuçsuz kaldı” dedi.
Onlar da devlete iş yapıyor
Üyelerinin ilave fiyat farkı düzenlemesi dışında tutulmasının, üstlendikleri ihalelerin 4734 sayılı Kamu İhaleleri Kanunu kapsamına girmeyişine dayandırıldığını kaydeden EMDER Başkanı Metin Demiryürek, şöyle devam etti: “Sözleşmelerimizin özel şirket statüsündeki elektrik dağıtım şirketleri ile imzalanması gerekçe gösteriliyor ama burada atlanan çok mühim bir konu var. Bu yatırımlar da devlet adına gerçekleştiriliyor. Bu işlerin ihaleleri de her ne kadar elektrik dağıtım şirketleri tarafından yapılsa da, ihale mevzuatları dahi EPDK tarafından belirleniyor ve tüm süreçler yine EPDK tarafından denetleniyor. Tesislerin kontrol ve kabulleri de TEDAŞ tarafından yürütülüyor. Yani bu yatırımlar ihale aşamasından kabulüne kadar devlet kontrolünde gerçekleştiriliyor ve nihayetinde tesisler de devlet tarafından teslim alınıyor.”
TEİAŞ yüklenicisine var, TEDAŞ’çıya yok
Metin Demiryürek, DSİ, Karayolları, TCDD, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TOKİ, TEİAŞ gibi kurumların yüklenicilerinin sözleşmelerinde beklenmedik maliyet artışlarını telafi edecek fiyat farkı ödeme maddeleri bulunduğunu belirterek “O da yetersiz kaldığı için ilave fiyat farkı verilmek üzere kanuni düzenleme yapıldı. Elektrik dağıtım sektörü yüklenicileri ise sözleşmeleri gereği fiyat farkı almadığı halde ve anormal maliyet artışları ile karşılaşmasına rağmen bu kanundan faydalanamıyor” ifadelerini kullandı.
Stratejik sektör, ölüme terk edilemez
Sektörde yaşananları girdaba benzeten Metin Demiryürek “Bu girdap daha da büyüyerek, son 50-60 yılda edinilmiş büyük bir birikim ve know-how’a sahip, her biri ülkemizin bir değeri olan firmalarımızı yok etmek üzere olduğunu üzülerek izliyoruz” dedi. Demiryürek, sorunun çözümü için talep ve önerilerini ise geçtiğimiz günlerde uzun ve yaygın elektrik kesintilerinin yaşandığı Isparta’daki şebeke sorunlarını da hatırlatarak şöyle dile getirdi: “Isparta da yaşanan elektrik kesintileri ile önemi bir kez daha ortaya çıkan elektrik dağıtım yatırımlarının sağlıklı bir şekilde yapılmaya devam edilebilmesi için Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve EPDK bünyesinde gerekli çalışmaların yapılarak, ölüme terk edilemeyecek kadar stratejik bir sektör olan elektrik dağıtım sektörü yüklenicilerinin içinde bulunduğu dar boğaza acilen bir çözüm bulunmasını bekliyoruz.”
Elektrik dağıtım müteahhitleri böyle batıyor
EMDER Başkanı Metin Demiryürek, elektrik dağıtım sektörüne iş yapan yüklenici firmaların maliyet artışlarından nasıl etkilendiğini örnekleriyle şöyle anlattı: “Sene başında 1 TL’ye temin ettiğiniz bir cıvata için kâr ve genel gider ekleyerek, ihalede 1,15 TL teklif veriyorsunuz ve işi alıyorsunuz. Ancak öylesine büyük bir fiyat artışı yaşanıyor ki temmuz ayında aynı cıvatayı 3 TL ye temin edebilir hale geliyorsunuz. Ancak idare tarafından size vermiş olduğunuz ilk teklif bedeli olan 1,15 TL ödeniyor ve siz de cıvata başına 1,85 TL zarar ediyorsunuz. İhale kapsamındaki tüm kalemlerde bu durum yaşanınca yüklenici için içinden çıkılması imkansız bir durum ortaya çıkıyor.”
Demiryürek: Pekçok firma iflasa sürüklendi
Metin Demiryürek, maliyet artışlarına çözüm bulunamadığı için sektörün en büyük yüklenicilerinden birinin yaşadığı finansal dar boğazı aşamayarak geçtiğimiz günlerde konkordato ilan etmek zorunda kaldığını vurguladı. 2021 yılında 1,5 milyar TL’nin üzerinde bir tutarda sözleşme imzalayan söz konusu yüklenicinin zor durumda kalmasıyla binlerce çalışan, onlarca taşeron ve onlarca tedarikçinin de zor durumda kalarak mağdur olduklarını kaydeden Demiryürek “Bunun yanında son dönemde irili ufaklı birçok firma ifl asa sürüklenmiş ve bu durum yüzlerce tedarikçi, imalatçı şirket ve binlerce emekçiyi olumsuz etkiledi. Ayrıca her ifl asla beraber elektrik dağıtım yatırımları büyük sekteye uğruyor. Yarım kalan veya yapılamayan yatırımlar daha sonra çok daha pahalıya mal edilerek gecikmelerle gerçekleşiyor” diye konuştu.