Hukuk terimleri arasında yer alan ve anlam olarak önemli bir durumu ifade eden kavramlardan biridir cebri icra. Borçlu olan kişiyle alacaklı kişi arasında borcun ödenmemesinden doğan bir durumu ifade etmektedir. Anlamı ve nasıl işlediği, cebri türleri nelerdir bir bakalım.
Cebri icra ne anlama gelmekte?
Cebri icra; hukuksal anlamı dışında zorla yerine getirilme anlamı taşımaktadır. Hukuk alanında incelendiğinde ise bir borçlunun borcunu borçlu olduğu kişiye ödememesi halinde alacaklı kişinin bu durumu dava etmesi ve mahkeme nezdinde alacaklının borcunu devlet tarafından zorla alması anlamına gelir.
Hukuk devleti olmanın verdiği kanunlar nezdinde alacaklı kişi borcun ödenmemesi halinde hukuksal yollara başvurmalıdır. Kendisi borcun tahsilinin yapılması sürecinde zor kullanma hakkına sahip değildir. Alacaklı yerine bu görevi devlet yapmaktadır. Bu durumda da cebri icra durumu ortaya çıkmaktadır. İcra işlemi devletin alacaklı kişi yerine borçlu kişiden borcun tahsil edilmesi ve bu işlemin yetkili kurumlarca yapılması anlamına gelmektedir. İcra daireleri ve icra memurları bu işlemler için görevli olan kurum ve kişilerdir.
Cebri icra türleri
Hukuk kavramı içerisinde yer alan bir birimdir iflas hukuku. İflas hukuku içerisinde ise ön plana çıkan iki icar türü mevcuttur cebri ve külli.
Bir borçlunun birden fazla kişiye borcu olması halinde alacaklı olan kişilerden sadece birinin borcunu almak suretiyle hacze gitmesi ve çıkan takip sonucu satılan mallardan elde edilen kazanç hacze giden alacaklıya verilmesi durumunda oluşan takibe cüzi takip denilir. Bu gibi durumlarda her bir alacaklı şahsi olarak kendi takiplerini oluşturmaları gerekir.
Bir diğer durumda ise birden fazla alacaklı olması halinde bir kişinin takibe alması ve haciz sonrası tüm alacaklıların durumdan faydalanması durumunda da külli takip süreci işlemiş olur.
Cüzi içre denildiğinde malların bir kısmına el konulmaktadır. Külli icar denildiğinde ise iflas anlamına gelmekte ve borçlu olan kişinin tüm mal varlığına el konulmaktadır.
Cebri icra tüm vatandaşlar için uygulanabilir bir durumdur. Küllü icra ise sadece ticari durumu söz konusu olan yani tacirler için uygulanması uygun olan bir icra türüdür. Külli icra sürecinde bir kişinin dava açması yeterli olmaktadır. Tüm alacaklılar süreç sonunca dava sonucuna göre alacaklarını tahsil edebilmektedir.
Cebri icranın yapılma süreci
Cebri icra dediğimizde bir borçlu ve bir alacaklı olması gerekir. İşlemin yapılması için borçlunun borcunu ödememesi ve alacaklı kişinin bu durum karşısında mahkemeye başvurması gerekmektedir.
Alacaklı kişi mahkemeye başvurmadığı sürece cebri icra sürecine gidilemez. Mahkeme sonucu çıkan karara göre de cebri icra işlemi başlamaktadır. Öncelikle takip talebi sonrasında haciz ya da rehin alınanların paraya dönüştürülmesi işlemi yapılır.
Borçlu olan kişi cebri icra neticesinde 10 gün içerisinde borcunu ve çıkan masrafları ödemekle yükümlüdür. Mal beyanında da bulunması gerekmektedir. Borçlu olan kişinin duruma itiraz etme hakkı da bulunmaktadır. Bu işlemi de kararın çıkmasından 10 gün içerisinde yapması gerekir. Aksi halde bu hakkı geçerli olmamaktadır. İtiraz etmemesi ve mal beyanında bulunmaması halinde borçlu olan kişinin hapse girmesi söz konusudur.