Hayvanlar alemindeki memelilerin yaşam süresi, sadece altı ay yaşayan Güney Asya farelerinden 200 yıl yaşayabilen balinalara kadar büyük farklılıklar gösteriyor. Diğer memeliler çok daha kısa veya daha uzun yaşarken, insanlar neden ortalama 80 yaşlarında ölüyor? İngiliz bilim insanlarının yaptığı araştırma büyük gizemi sonunda çözülmüş olabilir.
DNA HATALARININ HIZI KRİTİK ÖNEME SAHİP
Cambridge’deki Wellcome Sanger Enstitüsü’nden bilim insanlarının yaptığı araştırma, insan ve hayvanların benzer sayıda genetik mutasyon biriktirdikten sonra öldüklerini ve DNA hatalarının hızının herhangi bir türün yaşam süresini belirlemede kritik rol oynadığını öne sürüyor.
Bilim insanları daha küçük hayvanların enerjiyi daha hızlı yakması ve daha hızlı hücre döngüsüne ihtiyaç duymaları nedeniyle ‘boyutun’ ömür süresinde kilit nokta olduğunu düşünüyordu. Ancak yeni araştırma genetik hasar hızının hayatta kalmanın anahtarı olabileceğini ortaya koydu.
UZUN YAŞAYAN HAYVANLARIN SIRRI
Yapılan incelemelere göre uzun yaşayan hayvanların boyutlarına bakılmaksızın DNA mutasyon oranlarını başarılı bir şekilde yavaşlattığı görülüyor. Bu da bize bir köstebeğin neden kendisinden çok daha büyük olan zürafa ile aynı yaşam süresine (24-25 yıl) sahip olduğunu açıklayabilir.
İNSANLARDA MUTASYON ORANI KAÇ?
Araştırmacılar mutasyon oranlarını kontrol ettiklerinde köstebeklerin yılda 93, zürafaların ise 99 mutasyon geçirdiğini keşfetti.
Fareler yılda 796 mutasyona uğrar ve ortalama 3.7 yıl yaşar. İnsanlardaki durumu ele alan araştırmacılar ortalama ömrü 83,6 yıl olan insanların mutasyon oranlarının 47 olduğunu buldu.
YAŞAM SÜRESİ SOMATİK MUTASYONLA TERS ORANTILI
Genetik değişiklikler, ‘somatik mutasyonlar’ olarak bilinir. Bu değişiklikler bütün hücrelerde meydana gelir ve büyük ölçüde zararsızdır ancak bazıları kansere neden olup işleyişi bozabilir.
Araştırma ekibi 16 memeli türünün bağırsaklarından alınan kök hücrelerdeki genetik hataları analiz etti ve bir türün ömrü ne kadar uzun olursa, mutasyonların meydana gelme hızının o kadar yavaş olduğunu buldu.
The Nature dergisinde yayınlanan araştırmanın yazarı Dr Alex Cagan, fare ve kaplan kadar birbirinden farklı hayvanlarda benzer genetik değişim bulunmasının şaşırtıcı olduğunu belirterek, “Çalışmanın en heyecan verici yönü, yaşam süresinin somatik mutasyon oranıyla ters orantılı olduğunu bulmak olmalı.” dedi.
ÖLÜMÜN ZAMANLAMASINI ANLAMAYA KAPI ARALIYOR
Bilim insanları çalışmanın yaşlanma sürecini ve ölümün zamanlamasını anlamanın kapısını açtığına inanıyor.
Araştırmanın kıdemli yazarı Dr Inigo Martincorena konuya ilişkin “Yaşlanma karmaşık bir süreçtir, hücrelerimizdeki ve dokularımızdaki çok sayıda moleküler hasarın sonucudur. DNA dizileme teknolojilerindeki son gelişmeler sayesinde nihayet somatik mutasyonların yaşlanmada ve çoklu hastalıklarda oynadığı rolleri araştırabiliriz.” dedi.