Fehmi Köfteoğlu
Birleşik Krallık’ta Haziran 2016’da yapılan referanduma katılanların yüzde 51.9’nun oyu ile 47 yıl sonra 31 Aralık saat 23: 00’te İngiltere AB’den resmen ayrıldı. İngiltere artık AB üyesi değil. İngiltere’nin AB’den ayrılmasını ifade eden Brexit sonrası sürecin işleyişi konusunda anlaşma imzalandı.
Anlaşma Avrupa seyahat endüstrisinin Almanya’dan sonra ikinci büyük pazarı olan İngiltere’de turizme nasıl yansıyacağı, bundan kimlerin ne yönde etkileneceği tartışılıyor.
Seyahat endüstrisi genelini ilgilendiren anlaşmalı Brexit Türkiye için de önemli. Avrupa’nın Almanya’dan sonra yurtdışına en çok turist gönderen ülkesi olması nedeniyle Türkiye gibi turist çeken bütün ülkeler Brexit anlaşmasının turizme yönelik uygulamalarını yakından izliyor.
İngiltere’den Türkiye’ye gelen ziyaretçi sayısı artıyor. 2019 yılında gelen 2.5 milyonu aşkın ziyaretçi ile İngiltere Türkiye’nin en çok ziyaretçi aldığı dördüncü pazar ülke oldu.
Sektör temsilcileri Brexit’in turizme etkisinin İngiltere’nin en çok turist gönderdiği Türkiye’nin turizmdeki rakibi İspanya’nın aleyhine Türkiye’nin lehine gelişmelere neden olacağını söylüyor.
Ucuz fiyatlar ve döviz kuru avantajı yanında Brexit sonrası İspanya ve Yunanistan’daki yeni düzenleme ve bilinmezlikler, tatilcilerin tercihlerini Türkiye yönünde yapmalarını tetikleyecek. Anlaşmalı Brexit’in turizmde Türkiye’ye ilk olumlu yansımasının psikolojik olacağı, bunun İngilizlerin AB üyeliği döneminde tatilcilerin gidecekleri ülke tercihlerinde İspanya’yı mahallesinde bir yer olarak görürken artık öyle bakmayacağı bunun da tatil tercihlerinde, bunun ucuz olmanın yanında psikolojik yönden de Türkiye’nin lehine olacağını belirtiyor.
Pound kullanımı avantaj
AB üyesi ülkelerdeki oteller tur operatörleri ile kontratlarını Euro üzerinden yapıyor. Satışlar ise İngiltere’de Pound üzerinden yapılıyor. Türkiye ise kontratları Pound üzerinden yapıyor. Bu durum da Türkiye’nin lehine sonuçlar doğuracak.
Brexit’in İngilizleri AB üyesi ülkelere girişte eskiden farklı olarak artık pasaport kullanma, sigorta yaptırma gibi işlemlere tabi kılacağı için bunun da tatilcilerin tercihlerini Türkiye’den yana yapmalarını etkileyeceği belirtiliyor.
İngiltere ile çalışan oteller ve İngiliz tur operatörlerinin Türkiye’deki partnerleri, İngilizlerin daha önce, üyesi oldukları, aynı grupta bulundukları bu nedenle bazı avantajları olduğu için tatile gidecekleri ülkeyi seçerken diğer unsurların yanında bunları da dikkate alacağı ve bunların partnerlik ilişkilerine olumlu yansıyacağı belirtiliyor.
Thomas Cook’un iflasından sonra iki havayolu şirketi Jet2 ve Easyjet’in kurdukları tur operatörlüğü pazar genelinde ve Türkiye’de hızla büyüyor. İki tur operatörü yakaladıkları yükselişi koronavirüs ortamında da sürdürdü. Öyle ki ikisi de Antalya, Dalaman ve diğer turizm merkezlerine koydukları uçak sayısı ve seferlerini sürekli artırdı. Aldıkları sonuç üzerine 2021 yılında da Türkiye kapasitelerini artırdı.
Brexit turizme neler getiriyor?
Brexit süreci, Avrupa’nın Almanya’dan sonra yurtdışına en çok turist gönderen İngiltere pazarından turist almak isteyen, AB üyesi olan ve olmayan, Türkiye ve diğer ülkeler tarafından yakından izleniyor. Bu kapsamda konuyla ilgili anlaşma imzalandıysa da uygulamada neler yaşanacağı konusunda bazı belirsizlikler olması nedeniyle Brexit’in seyahat endüstrisi ve tatilcilere nasıl yansıyacağı, neler getireceği tartışılıyor.
Ama her halükarda İngiliz tatilciler için Brexit sonrası; daha pahalı hava yolculuğu, farklı tipte de olsa vize, pasaport kuyruklarında bekleme, seyahat sigortasından doğacak ek maliyet ile sağlık sigortasından daha az yararlanmak demek. Deloitte’in İngiliz Tur Operatörleri ve Seyahat Acenteleri Birliği (ABTA)’ya hazırladığı raporda Brexit sonrası İngiliz para birimi Sterlin’in AB para birimi Euro karşısında parite farkının AB üyesi olan ve olmayan ülkelerde farklı etkileneceği bunun da turizme yansıyacağı belirtiliyor. Bu, AB üyesi olmadığı için Türkiye’nin lehine olacak. İngilizler bundan böyle AB üyesi bir ülkeye gittiklerinde daha önce hızlı geçiş sağlayan kimlikle geçiş yerine, bundan böyle AB dışı kapıdan ve pasaport kontrolünden geçerek girebilecek. Bu nedenle kuyrukta daha çok bekleyecek.
İngilizler artık AB hızlı geçiş kontrolünü ve gümrük şeritlerini kullanamayacak. İngilizlere AB üyesi ülkeler için geçerli olan Avrupa Sağlık Sigortası Kartı (EHIC)’in sağladığı sağlık hizmetlerine erişim artık sınırlandı. Bu da seyahat sigortası primlerinin artmasına neden olacak.
Pasaport, sağlık hizmetleri, evcil hayvanlar, araba kullanma ve gümrüksüz (freeshop) alışverişe getirilen yeni düzenlemeler İngiliz tatilcilerin tercihlerini AB dışı ülkelere yapmalarını etkileyecek.
Duty free’den artık elektronik ve giyim gibi malların havalimanında vergiden muaf satışları olmayacak. Cep telefonunun kullanımı yurtdışı sayılacağı için dolaşım (roaming) kapsamında ücretlendirilebilecek. Bu da AB üyesi ülkelere giden İngiliz tatilcilere ek maliyet getirecek. İngiltere Avrupa Ortak Havacılık Bölgesi (ECAA) üye ülkeler arasında hava yolculuğunu kolaylaştıran ‘açık gökyüzü’ anlaşmasındaki olanakları artık kullanamayacak. Bu da fiyatlarda artışa neden olacak. İngiliz havayolları üçüncü ülke operatörleri olarak değerlendirilecek ve lisansları, sertifikaları ve kayıtları artık AB>de geçerli olmayacak. Brexit’ten sonra İngiliz havayolları bir AB ülkesine uçmak için izin alması gerekecek.
Brexit’in seyahat endüstrisine ilk yansıması hava yolculuğuna oldu
Brexit anlaşmasına göre AB, bir havayolundaki hisselerin çoğunluğu Avrupalıların elinde değilse kısıtlamalara tabi oluyor. Havayolu şirketleri kısıtlamalara takılmamak için hissedarlar üzerinden düzenlemelere gidiyor.
İngiltere’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinden ayrılması ile ilgili anlaşmalı Brexit’in ilk yansıması havacılık alanında oldu. Anlaşmaya göre AB ile mevcut sistem, bir havayolundaki hisselerin çoğunluğu Avrupalıların elinde olması halinde aynen yürüyor. Tersi durumdaki havayolu çeşitli kısıtlamalara tabi oluyor. Havayolu şirketleri bu kısıtlamalara takılmamak için hissedarları üzerinden yeni düzenlemeleri devreye alıyor. Bunlardan Ryanair ve Wizz Air, şirket ortaklığında düzenlemelere gidiyor. Ryanair, İngiliz yurttaşlarının hisselerini satmalarını istemeyeceğini, ancak hissedarlar toplantılarında görünmelerini, konuşmalarını veya oy kullanmalarını yasaklayacağını duyurdu. Hisselerinin yüzde 80’i İngilizlerin elinde olan Wizz Air de hisselerinin 10 hissedarından altısının hisseleri hakkında düzenlemelere gidecek. EasyJet de uçuş iznini AB içinde tutmak için gerekli önlemleri alacağını duyurdu. Macar havayolu Hungary de, Brexit anlaşması nedeniyle çok sayıda hissedarın oy hakkını geri çekiyor.
İngiliz tatilciler için en ucuz ülke Türkiye
İngiltere posta işletmesi, İngilizlerin tatil için en çok gittikleri ülkelerde paket tur dışında içinde bir şişe şarap, iki kişilik akşam yemeği, alkolsüz ve alkollü içecekler, güneş kremi ve böcek kovucu içeren sekiz turistik ürünün fiyatını alarak ‘Tatil Maliyetleri Barometresi’ oluşturuyor. Post Off ice Travel Money’in ‘Tatil Maliyetleri Barometresi – 2020’ araştırmasına göre bir İngiliz o ürünler için en az parayı Türkiye’de ödüyor. O ürünler için Türkiye’de 44,15 Pound ödenirken İspanya’da 53,16 Pound ödeniyor. 14 yıldır düzenli olarak 33 ülkeden derlenen verilerle hazırlanan ‘Tatil Maliyetleri Barometresi’ne göre Türkiye’den daha ucuz yalnız Bulgaristan var.
Otellerde istihdam 100 bin kişi azaldı
Koronavirüs salgını nedeniyle ülke genelinde ve diğer sektörlerde olduğu gibi turizmin lokomotifi konaklama kesiminde de büyük kayıplar yaşandı. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB)’un Perspektif Dergisi’nde yer alan SGK verilerine göre 2019 yılı eylül ayında konaklama tesislerinde çalışan sayısı 420,721 iken bu sayı 2020 yılının aynı döneminde yüzde 23.9 azalarak 320,103’e geriledi. Buna göre konaklama tesislerinde bir yılda 100 binin üzerinde kişi işsiz kaldı.